Journalist in de rechtszaal

[p. 81]

Kleinste rechtbank, grootste blunders

Dat sociale rechercheurs bij hun jacht op vermeende voordeurdelers soms dingen doen, die niet alleen bijzonder dom, maar ook ontoelaatbaar zijn en dat ze daarbij dan ook nog bijstand krijgen van de politie, bleek deze week op een zitting van het Haagse gerechtshof.

Daar stond in hoger beroep een 40-jarige man terecht, die geen genoegen had genomen met zijn veroordeling door de politierechter te Middelburg wegens verzet tegen twee opsporingsambtenaren, die hem naar het politiebureau in Goes wilden overbrengen. Een van hen was een functionaris van de gemeentelijke Sociale Dienst, de ander rechercheur van politie. Tezamen begingen zij een reeks blunders en botheden, die in dit land - gelukkig - toch wel tot de zeldzaamheden behoren.

De beide ambtenaren verschenen op 11 november 1985 voor de deur van een huis in Goes, waarvan de bewoonster inderdaad een relatie had gehad met de verdachte, maar dat was al enige jaren verleden tijd. Dat hij een eind verderop in dezelfde straat met een nieuwe vriendin samenleefde, daarvan waren zij kennelijk niet op de hoogte. Toen de bewoonster door het luikje keek om te zien wie er had aangebeld werd haar toegesnauwd: ‘Doe onmiddellijk open of we trappen de deur in!’

Hevig geschrokken was zij voor dat dreigement gezwicht, waarna één van de rechercheurs naar binnenstormde en net nog even een man in een kamerjas had zien wegvluchten, zoals hij later verklaarde.

Als die waarneming klopte was de man in de kamerjas dan dezelfde persoon als de verdachte, die kort daarop in colbert op straat door de rechercheurs werd staande gehouden? Erg waarschijnlijk is dat niet; hij zou zich dan wel bliksemsnel hebben moeten omkleden en na een sprong uit het raam van de eerste verdieping zonder ook maar een enkel te verstuiken zijn weggelopen.

Toen de beide opsporingsambtenaren zonder zich als zodanig te hebben gelegitimeerd zeiden dat hij mee moest naar het bureau en de man vroeg waarom, kreeg hij te horen: ‘Dat zullen we je daar wel vertellen.’ Vervolgens hadden ze hem vastgepakt.

Op de vraag van de president van het gerechtshof, mr. A. Borgart, of hij zich toen had verzet zoals in de tenlastelegging stond, antwoord-

[p. 82]

de hij: ‘Ze gingen allebei aan mijn armen sjorren, maar dan wel ieder een kant op, dus wat moest ik?’

Hetgeen er op neer komt, dat van verzet tegen de politie in de proces-verbaaltrant van: ‘rukken en trekken in tegenovergestelde richting als wij, verbalisanten hem wilden leiden’, in dit geval geen sprake kon zijn.

Hoogst merkwaardig was ook de vermelding in het proces-verbaal, dat de verdachte bij de fraude - je zou bijna vergeten dat het daar tenslotte allemaal om was begonnen - op heterdaad was betrapt. Wat moet men zich daar nu weer bij voorstellen: dat een man, al lopend op straat, bezig was een formulier van de sociale uitkering valselijk in te vullen?

Het requisitoir van de advocaat-generaal bij het hof mr. P. Bos was in meer dan één opzicht vernietigend: voor het optreden van de opsporingsambtenaren, de samenstelling van de dagvaarding van de officier van justitie en voor het vonnis van de politierechter. Over het Indianengedoe van de rechercheurs zei mr. Bos: ‘Ik kan mij voorstellen dat een fraudezaak op andere wijze tot een goed einde wordt gebracht.’

Wat de juridische kant betreft stelde de advocaat-generaal dat de beide opsporingsambtenaren zich nog niet hadden gelegitimeerd toen ze de verdachte beetpakten en van een verzet tegen ambtenaren in de rechtmatige uitoefening van hun functie op dat moment geen sprake kon zijn. ‘De officier heeft iets tenlastegelegd wat niet strafbaar is,’ aldus mr. Bos; hij vorderde dat de verdachte zou worden ontslagen van rechtsvervolging.

Daar hoefde de verdediger in deze zaak, mr. P.J.A. van de Laar uit Eindhoven, die ook de belangen van de verdachte in eerste instantie voor de rechtbank in Middelburg had behartigd, niet zoveel meer aan toe te voegen. Uiteraard waren ook hem de absurditeiten in het proces-verbaal van de politie en in de dagvaarding van de officier van justitie niet ontgaan.

Hij had daar destijds in zijn pleidooi met nadruk op gewezen, maar officier mr. D. v.d. Bel had op het betoog van de raadsman in 't geheel niet gereageerd. En politierechter mevrouw mr. J.D.Ch.J. Janzen-van Oosten achtte ‘alles overwegende’ - je houdt het niet voor mogelijk - wettig en overtuigend bewezen, dat de verdachte zich wél tegen ambtenaren in de rechtmatige uitoefening van hun functie had verzet.

De strafkamers van het gerechtshof in de residentie houden zich dagelijks bezig met de behandeling van de hoger beroepen, welke zijn

[p. 83]

ingesteld tegen de vonnissen van vier rechtbanken: Den Haag, Rotterdam, Dordrecht en Middelburg. Van deze vier is Middelburg de kleinste, maar relatief zeker niet de minste wat het aantal appèllen betreft, dat door het hogere rechtscollege wordt vernietigd. Wie met enige regelmaat de zittingen van het Haagse gerechtshof frequenteert waar het vanuit de Zeeuwse hoofdstad opgezonden huiswerk wordt nagekeken, kan zich daarover nauwelijks verbazen.