Journalist in de rechtszaal

[p. 70]

Dat had nooit ‘snelrecht’ mogen worden

Dat de Utrechtse politie met meer dan twee man naar het woonwagenkamp aan de Huppeldijk was gegaan om een arrestatie te verrichten, was op zichzelf niet zo verwonderlijk. Ervaringen, opgedaan bij soortgelijke gelegenheden deden vermoeden dat de aanhouding niet zonder strubbelingen zou verlopen. Maar was het werkelijk nodig om met vijftien politiemensen in het pikkedonker (25 januari vorig jaar om zes uur 's morgens) een caravan binnen te stormen waar man, vrouw en vijf kinderen lagen te slapen?

De aldus uitgevoerde operatie veroorzaakte grote deining. De moeder van de gezochte jongeman raakte totaal over haar toeren door het angstig gekrijs van de wakker geschrokken kleinere kinderen en door het feit, dat de agenten een broer van de ‘verdachte’ vastgrepen en hardhandig naar buiten sleepten. Zij had een steen opgepakt, daarmee wild om zich heen gezwaaid en daarbij een agent op het hoofd geraakt. Pas op het bureau ontdekten de politieagenten, dat zij de verkeerde zoon hadden aangehouden (degene die zij moesten hebben lag die nacht in een andere caravan te slapen). De jongeman werd uiteraard vrijgelaten. Maar de eveneens gearresteerde moeder moest blijven op verdenking van poging tot toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. Officier van justitie mr. M.A.A. van Capelle eiste dat zij daarvoor zou worden veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf.

Zover ging politierechter mr. H. van Doorn niet (vonnis vier maanden) maar hij beval wel de gevangenhouding van de verdachte, zodat zij ook na de snelrechtzitting in hechtenis bleef en pas op 7 maart, in afwachting van hoger beroep, werd vrijgelaten.

Dat hoger beroep is nu (een jaar en negen maanden later) door het Amsterdamse gerechtshof behandeld en sinds die zitting in eerste instantie bij de Utrechtse politierechter is er in de situatie heel wat veranderd. Het kamp aan de Huppeldijk is opgeheven en de woonwagens die daar stonden, zijn in kleinere kampen over de stad verspreid. Op die plaatsen hebben zich geen nieuwe botsingen tussen politie en bewoners voorgedaan en de verdachte is ook in ander opzicht niet meer met justitie in aanraking geweest. Twee belangrijke redenen om de tijd in haar voordeel te laten werken.

Maar van enige neiging in die richting was bij de vertegenwoordigster

[p. 71]

van het openbaar ministerie in dit appèl, mevrouw mr. Y. Kruyer, niets te bespeuren. Integendeel, zij vond de door de politierechter opgelegde straf te laag en wilde die alsnog gesteld zien op het maximum van zes maanden, zoals haar ambtgenoot Van Capelle destijds had gevorderd. Met de argumentatie, dat dit geheel in overeenstemming was met de ernst van het feit en de persoon van de verdachte.

Dat laatste kon alleen maar betrekking hebben op de gebeurtenissen in een verder verleden, want in die nu bijna twee jaar sedert het Huppeldijk incident was er - zoals gezegd - op de houding van de verdachte in strafrechtelijke zin niets aan te merken geweest.

De als verdediger optredende mr. R. Verbunt was niet de raadsman in eerste instantie, maar hij had die behandeling toen - heel toevallig - bijgewoond. Verbunt zat destijds als toeschouwer in de Utrechtse rechtszaal en misschien juist omdat hij er toen formeel niet bij was betrokken, kon hij het gerechtshof nu zo'n scherp beeld geven van de sfeer op die snelrechtzitting.

Een sfeer, die vooral bepaald werd door de aanwezigheid van zes agenten, die aan de nachtelijke expeditie hadden deelgenomen en die door de officier achter de hand werden gehouden om zo nodig onder ede te worden gehoord. Aan de andere kant: de verdachte als toonbeeld van verwarring en ontreddering. ‘Het zal je maar gebeuren,’ aldus Verbunt, ‘om terecht te moeten staan na tien dagen in de cel, met kleine kinderen thuis en een moeder die op sterven ligt.’

De raadsman had weinig waardering voor de opstelling van het openbaar ministerie in dit hoger beroep. Hij vroeg zich af wat de zin was van het vorderen van een half jaar gevangenisstraf na zo lange tijd. Hij legde daarbij de nadruk op de totaal gewijzigde situatie en op het feit, dat zijn cliënte geen enkele wrok koestert tegen de politie. Naar zijn inzicht had het opleggen van een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf geen enkele betekenis, noch naar de maatschappij, noch naar de politie en daarom verzocht hij een straf op te leggen gelijk aan de reeds uitgezeten voorlopige hechtenis. Een visie waarmee het gerechtshof zich vrijwel geheel kon verenigen. De uitspraak (twee maanden, waarvan één voorwaardelijk met aftrek van voorarrest) betekent, dat de verdachte niet weer de cel in hoeft.

Wellicht is deze zaak voor de officieren van het Utrechtse parket aanleiding tot herbezinning over wat er wel en wat er niet in aanmerking komt voor afdoening in het kader van snelrecht. Het kan best zijn, dat men destijds, gelet op de spanningen rond ‘Huppeldijk’, behoefte heeft gevoeld ‘lik op stuk’ te geven zoals dat heet. Maar moeilijkheden

[p. 72]

in een woonwagenkamp zijn toch van een andere orde dan ordinaire supportersrellen in en rond een voetbalstadion. Waarbij nog komt, dat op die snelrechtzitting geen helder zicht kon ontstaan op het optreden van de agenten.

De brute wijze van binnendringen in de caravan (doet de Utrechtse politie dat ooit bij burgers die in een ‘gewoon’ huis liggen te slapen?) kan immers bepalend geweest zijn voor de gewelddadige reactie van de verdachte. En dus dient ook dat voor de rechter een overweging te vormen bij het vaststellen van de strafmaat.