|
| |
Noch eenen anderen wech te Babilonien daer die soudaen woont.
NU wil ic weder keeren eer ic voorder gae om te segghen eenen anderen wech die tot Babilonien toe gaet daer die soudaen woont, welc Babilonien staet int ingaen van Egipten ende dit wil ic doen om dat veel luyden eerstwerf gaen tot Babilonien, ende dan totten berghe van Sinay, ende dan int wederkeeren door Jerusalem als ic voor heb gheseyt, want gheen pelgrimagie en heeft ghelikenisse in waerdicheden bi Jherusalem, maer om te voldoen die wegen met rusten ende met genoechten ende met meerder sekerheyt so gaetmen lieuer eerst den versten wech dan den naesten. Die dan te Babilonien waert wil trecken door ander wegen ende corter wten lande vander wester side als, wt Engelant, Jerlant, Scotlant, oft wt Noorwegen, oft wt eenigen ander landen daer ontrent, hi moet gaen door Urancrijc ende door Lombaerdien, van desen landen en derfmen di[e] steden niet noemen noch die dorpen, want si | |
| |
[zijn be]kent genoech ter zee waert, het zijn [haue]nen daermen te schepe gaen mach om [ouer] te varen in de zee diemen heet Gluof [va]n Venegien, die welcke deylet ende scheyt in Jtalien ende Griecken in de side, ende veel luyden gaen te Napels ende som te Romen van Brandijs daer ooc goede hauenen zijn ende men gaet ooc door Tustrien, door Companien, door Calabren, door Apelgen, ende door die eylanden van Turistren. Door Jtalien door Sadignem ende door Cecilien, daer staet een boomgaert daer menigherhande vrucht in wast, ende altoos groen ende ghebloeyt tot allen tiden vanden iaer, also wel inden winter als inden somer. Dit eylant hout wel .CCC. ende .L. milen omgaens, ende tusschen Cicilien ende Jtalien gaet wter zee een cleyn water als een arm vander zee datmen heet Lofferde messine. Ende Cecilien is tusschen die zee van Arriatiken ende die zee van Lombardien, ende van Cecilien tot in Calabren zijn maer .vij. Lombaertsche milen. Jn Cecilien is een manier van serpenten, met welcken men proeft die kinderen oft si bastaert zijn oft ghetrout, want zijn si ghetrout die serpenten en doen hem gheen quaet, ende zijn si bastaerden die serpenten bitense ende doen hem quaet. Ende aldus proeft menich ghetrout man oft die kinderen sine zijn oft niet. Jn dit eylant van Cecilien is een berch die Olphia heet die altoos bernt ende men heet hem ooc den berch Gible, ende daer zijn ooc die Uulcanen, dat zijn ander bergen ende hebben .vij. steden daer si wt werpen vierighe vlammen van meniger ghedaente. Uan desen vlammen weten wel die lieden van dien lande alst dier tijt wesen sal oft goet tijt, of cout weder, oft heet weder, oft nat weder, ende hoe hem die tijt hebben sal in allen manieren. Ende van Jtalien tot desen Uulcanen toe dat zijn al berghen, ende zijn .xxv. milen lanc, ende men seyt dattet schoorsteenen zijn vander hellen.
ITem om wten nederlanden oft duytschen lande te reysen na die landen ouer zee voorscreuen, oft na dat heylighe lant van beloften, die mach ooc zijn reyse nemen na die machtige, ende van ouden tiden vermaerde coopstadt van Uenegien, die welcke een principale hauen ende beghin is om veel diueersche landen te bezeylen, ende daer om is die hier figuerlijc ghestelt, ende ic wil v hier weynich vertellen die grote eere, lof, ende hoocheyt van deser stede bouen alle ander steden, in machte, in rijcdommen ende in goede policien, ende in eendrachticheyt der borgheren, ende in allen saken daer een stadt in te louen is, hoe wel dat dit mijn wetenschap te bouen gaet, nochtans is eenen yegheliken openbaer, dat dese stadt is bekent ende vermaert door die gansse werelt, dwelc ooc niemant verborgen bliuen en mach. Om dese stadt louelijc te prisen so wil ic vander outheyt een beghin nemen om daer na te comen tot meerder lof deser stadt, ghelijc die historien seggen, int iaer eer die stadt van Rome began .CCCC xxiij. voor die gheboorte ons heeren Jesu Christi .M.C.lxxviij. iaer. Niet lange na die oorloghe van Troyen, dat .x. iaer duerde, tot die verderffenisse der seluer stadt van Troyen. Uan dat beghin der werelt voorleden bi twee .M. iaren .vij.C. ende lxxx. so heeft dese edel stadt begonnen van den troyaensche borgheren, ende niet van die harden, als Rome, waer om dese stadt altijt vroom ende strenghe is met edele ende wise mannen. Jnden eersten is dese stadt begonnen in dat meyr Adriatici, daer noch heden te daghe die oude stadt staet, die machtich gheweest is veel iaren lanc, rijck van goede, mogende van wapenen, strenghe ter oorloghen. Het is inder waerheyt te houden, dat dese stadt na veel iaren voorleden na haer eerste beghin, bisonder inden iare na Christus gheboorte .CCCC ende .lx. om den tyran Attylas, die hem seluen onrechtelijc noemde te wesen een gheselle gods, om zijn wreede veruolgen, so | |
| |
quamen daer alle machtighe ende rijcke luyden der landen daer ontrent gheleghen, want die stadt onwinnelijc was.
Ende daer om is dese stadt vermeerdert ende grooter gheworden die te voren cleyn begrepen was. Het is wonder om seggen, ende swaer te gheloouen, ende alder meeste eere weert dat dese stadt ghesticht is van also menigherhande volc, wt diuersche sonderlinghe steden ende landen, in een corte tijt van iaren, met sulcke grootheyt ende eere, met vermeerderinghe der rijcdommen, met eendrachticheyt der borgheren, also gheregeert ende groot gheworden is, de welcke eerst van cleyne woningen der visscers die daer alder eerst wonende waren, door eendrachticheyt der borgheren, tot so grote hoocheyt ghecomen is, als dat dese selue stadt, veel steden ende landen onder haer heerschappie heeft. Si is ooc tot sulcker hoocheyt ghecomen, dat si onder die mogenste steden der werelt niet alleen een en is, maer een wtgelesen stadt, daer nauwelijcx gheen bouen en is. Om dat dese stadt bekender mach worden van mogentheyt der heerschappien, hoe verre ende breet haer machte gaet ouer water ende lant, want si heeft een deel van Duytschlant, ende vele van Jtalien, om te noemen alleen die machtighe steden, als die grote stadt van Padua, daer voorbi loopt die edel riuiere Pado, ende is een eertsch bisschops stoel, ende een grote uniuersiteyt. Daer na die stadt van Uincentius, daer na Uerona, een edel vruchtbaer stadt, ende daer nae die stadt Brixia. Jtem die edel stadt Pergamo, ende meer steden vol van volcke, rijck van goeden, als van wijn, coren, visch, ende vleesch. Wie heefter ghesien die edel grote zee, Gardelacum magnum ghenaemt ende en verwondert hem niet, als dat ront om met stercke casteelen borgen, ende steden blinckende ombegrepen ende omset is, ende met dat alder stercste slot, Pisterna ghe- | |
| |
noemt, sonderlinge bewaert met een schoon eylant Sermion ghenoemt, daermen noch ter tijt vint holen eerthuysen, ende gaten, inde welcke hem die inghesetene verborghen hebben hier voortijts in tiden van oorlogen. Wie en soude hem niet verwonderen der heerschappien van Uenegien in dat meyr, want haer macht der heerschappien strect in Hystoriam Daluaciam ende in Sclauoniam, daer na in griecken, besittende die coninclike eylanden, als Candien ende Cypers, ende veel meer edel steden in dat meyr ghelegen, endeveel machtighe eylanden ende hauenen, daer te lanc af waer hier te scriuen. Jck ghelooue inder waerheyt, dat in al die werelt gheen rijck oft heerschappie en is, een voor een, ghelijck den rijcke van Venegien. Want het is die van Venegien een cleyn sake, dat si wt leueren ses hondert galeye met ghewapenden volcke, wt haren archinael, in dat meyr, binnen twee dagen O een groot schipheer, wanneer men alleen hoort den naem, ende siet die baniere van Venegien, want binnen een vre mogen si wt maken tweehondert duysent weyrachtige mannen, te schepe oft te lande, met alle nootdrufticheyt besorcht, met wapenen vanden hoofde totten voeten, om haestelijc die vianden te beuechten, ende vromelijck daer teghen te gaen daert van noode is. Aldus hebben die van Venegien haer voor sien, behaluen alle ander oueruloedighe voorsichticheyden in alle dat den leuen aen gaet, dat si altijt hebben ten minsten duysent mannen in haer archinael, constich in alle ambachten, ende bisonder van schepen te maken, constenaers, ende smeden om wapen te maken, ende meer gheleerde constenaren, metten welcken si bestellen iongers om dese selue consten te leeren om een betamelike soudye, om dat by lancheyt van tiden die gheuonden consten niet vergheten en sullen werden. Jn dese stadt hebben si altijt ghehuert vijftich vrouwen om een seker ghelt, die altijt zeylen maken. Die heeren van Venegien seynden van iare te iare haer gewapende galeyen oft schepen gheladen, om der coopluyden] g[oet wt te voeren, oft ander nootdruftic]h[eyt weder om te brengen, ende dat tot al]le [landen ende conincrijcken daermen te sche]pe [aen comen mach, met name .vi. galeyen] in A[lexandrien, twee in Damascum twee in] Ba[rutum, twee in Barbarien, twee in Con]stant[inopolen, twee tot Joppe oft Jaffa,] inden [welce gemeynlijc die pelgrijns na] Jerusa[lem varen, twee in Engelant, twee in] Ulaen[deren ter Sluys in die hauen. Het is] een bew[ijs van grote macht der heerschap]pien van[Uenegien, dat si seynden ses oft] seuen hon[dert vrome wise, beleefde man]nen, te Ven[egien gheboren, de welcke in] haer gemey[n sprake worden ghenoemt] gentil mannen [/ die si iaerlijcx verander]en seyndende die sel[ue in alle haer lande]n ende steden, op dat si [wel sullen regeren.] Als dat iaer om gheco[men is so comen] dese heeren weder om, ende [doen rekenin]ghe van alle haer ampten vo[or den ed]elen hertoghe ende den senaet van Uenegien. Desghelijcx hebben die heeren van Uenegien ambassatoers, die si wt seynden totten paus, keyser, coninghen, princen, steden oft ghemeynten, so ghebieden si den seluen ambassaten, gheuende hem in scriften wat si ghedaen willen hebben, teghen dwelcke die ambassaten niet doen en mogen. Also ist ooc metten ghenen die si wt seynden ter oorloghe, waert datter yemant tegen dede, oft hem vermate daer teghen meer dan hem beuolen is, die moet steruen sonder verbeyden. Also ic ghesien heb, dat een capiteyn steruen moeste, hoe wel hi alle dinc wel ghedaen hadde, ende met voorspoet weder om quam, want hi nochtans bouen zijn beuel ghedaen hadde, so moeste hi steruen, ende dat daer om, want in dyen tiden wast oorloghe tusschen die heeren van Uenegien ende den hertoge van Ferrare, in | |
| |
[welcker tijt die heeren van Venegien die ouerhant hielden, ende bedwonghen den hertoghe met alle zijn hulpers tot hare wille. Want si brochten teghen hem te lande ende te water een grote schare van volcke, daer waren .lxxx. schepen oft galeyen te water vergadert. Wie mach begripen die zeden der ouderen, die altijt ghepresen worden? wie soude connen versinnen alle die rechten, die van Venegien gesproken worden? Wie mach alle die vrome daden daer men af leest inder scriftueren, oft die victorien die dicwils gheschieden, ende alle die machticheyt, met luttel woorden wt spreken, van die eere der borgheren te seggen, als van vrede ende eendrachticheyt, van huescheyt ende goetdadicheyt, goetwillicheyt ende liefde, dat si met dese duechden van cleynheyt tot grootheyt ghecomen zijn, ende dat ghemeyn goet ontsprekeliken groot ghemaect hebben, na dat oude prouerbium Concordia parue res crescunt, discordia maxime dilabuntur. Dat is cleyn dinghen worden door eendrachticheyt groot, ende grote dingen worden door tweedracheit cleyn ende te niet. Het is seer te prisen hoe vredelijc ende voorsichtelijc dat si haren hertoge kiesen, wt die ouerste procureurs van sinte Marcus, die wijsheyt hebben om dat ghemeyn goet te regeren, welcke hertoghe na volcht sulcke regulen alsmen hem voor gheeft, op dat alle haer heerlicheyt van een beghin ende hooft voort aen na ghedeylt door veel graden also veel te bat voorderende, mach voort gaen ende in alle gheluc ende weluaren prosperere.
Jtem de vermaerde stadt van Uenegien heeft onder haer heerschappie een machtighe stadt ghenaemt Parens, gheleghen inden lande Histria, liggende hondert walsche milen van Uenegien. Dese stadt is een eertsbisdom, ende in die groote kercke zijn seer veel reliquien. Jnden hooghen outaer rusten die lichamen vanden twee heylighen martelaren Demetrius ende Julianus. Jn een anderen outaer voor den hooghen choor rusten die lichamen van den twee heylighen maechden sinte Berte ende sinte Accolite. Jnde selue kercke hebben voortijts gherust die lichamen der heyligher martelaren sinte Maurus ende sinte Eleutherius, die de Januezers van daer gheuoert hebben. Parens die voorscreuen stadt is ghelegen in een lustelijc lant, daermen wt gaen mach in Hungarien, ende in meer conincrijcken te lande, ende ooc te Jerusalem, hoe wel dattet swaer ende sorchlijc is, want niemant en soude gheley mogen crighen, door so veel eylanden der ongheloouigen te trecken. Men seyt inder waerheyt dat Paris van Troyen doen hi varen woude om met ghewelt te nemen die coninghinne van Griecken Helena, die een gheecht wijf was van den coninc Meander, dwelck een oorsake was vander verderffenissen van Troyen, so dede die voorscreuen Paris toe reyen in dese stadt Parens alle zijn schepen, ende doen hi Helenam gherooft hadde, bracht hise in dese stadt, ende hi gaf der stadt den naem Paridicium, ende wert vanden Jtalianen ghenaemt Parens.
Hondert milen van Parens is een schoon stadt gheleghen, ooc onder die heerscappie van Venegien, ghenaemt Zara, ende is een eerstbisdom. Ende in die grote kercke rust die oude heylige rechtuerdighe Symeon, die dat kint Jesum in zijn armen ontfinck. Jnden hooghen outaer der seluer kercken rust dat lichaem vanden heyligen propheet Johel.
Hondert milen van die stadt Zara, leyt een schoon casteel ghenaemt Lizina, ooc onder die heerschappie van Uenegien, ende is int lant van Dalmacien. Uan daer coemt men in een mogende rijcke stadt in Sclauonien, int lant des conincrijcx van Croacien, welcke stadt ghenoemt is Raguis. Jn dese stadt heeft die ghemeynte heerschappie, ende si en kennen gheenen anderen | |
| |
heere, dan dat si den coninc van Hungarien iaerlijcx tribuyt gheeft. Ooc so gheuen si den turc tribuyt, om vrede met hem te hebben. Jn dese stadt staen veel costelike kercken ende bisonder een conuent van sinte Dominicus oorden ende een van sinte Franciscus oorden. Jn een ander kercke aldaer, is dat hooft ende beyde die handen vanden heylighen martelaer sinte Blasius, ende een costelike silueren tafel vergult Dese stadt Raguis leyt vijf hondert milen van Uenegien.
Uan Raguis reystmen na Corphoen dwelc een moghen de stadt is, ooc onder die heerschappie van Uenegien, ende leyt acht hondert milen van Uenegien, ende leyt in Griecken, ende is wel bewaert met twee stercke casteelen. Dese stadt Corphon ende dat eylant daer by gheleghen, is te samen lanc ende breet hondert ende lxxx. milen.
Uander stadt Corphon drie hondert milen, leyt een stadt seer vast ende wel bewaert, ghenaemt Modon, ende leyt int lant van Morea, ende is ooc onder die heerscappie van Uenegien, ende men spreect daer griecxsche sprake, ende int meeste deel woonen daer volc van sinte Pauwels ghelooue. Daer is een aertsch bisdom, ende eerweerdighe gheestelicheyt van onsen gelooue der heyligher roomscher kercken. Jn sinte Jans kercke aldaer leyt dat lichaem van sinte Leon, ende dat hooft des heyligen bisscops Anastasij. Jn dese stadt Modon is veel goede Malemazeye, ende anders gheenen wijn. Uoor dese stadt Modon staen veel cleyn huyskens ontrent .CCCC. daer in woonen arme luyden, swert als morianen de welcke wi, als si in onsen lande comen, noemen Sarracenen, ende dese seggen dat si wt Egipten comen, dwelc niet waer en is, want Egipten leyt verre van deser stadt Maer si moghen wel comen van Gyppe dwelc een landeken is, bi deser stadt ghe[le]ghen, ende dese zijn ghemeynlijc verspieders ende verraders der kerstenen.
Dit lant van Morea daer Modon in leyt, is in voorleden tiden een vruchtbaer lant gheweest, ombeuangen met dat meyr, wtghenomen alleen eenen wech na turckien, door welcken die turc dicwils ghecomen is, in dese landen ende heeftse verdoruen, wtghenomen alleen die stadt Modon ende sommighe casteelen, die haer noch onderhouden onder die heerschappie van Venegien. Jn Morea ter luchter hant, tusschen Modon ende Corphon, is een stadt gheleghen, seer vast ende sterc, onder den turck ende wert ghenoemt Achadia, ende is vijftich milen van Modon, ende int middel van dese stadt leyt een seer sterc slot.
Uander stadt Modon tot Candia oft Creta is drie hondert Jtaliaensche milen, welc lant is al gheheel onder de heerscappie van Uenegien, want si seynden daer eenen hertoghe van haren volcke, wt Uenegien, als dat iaer om ghecomen is, so seynden si daer eenen anderen, ghelijc haer ghewoonte is in alle ampten oft diensten. Dit eylant Candia oft Creta leyt in Griecken, also van eenen coninc Jndigena ghenoemt. Jn voorleden tiden plach Candia te heeten Centapolis, want het was met hondert edele steden verciert. Dat eerste eylant is gheweest seer vroem te schepe in wapenen ende schut, daer eerst die letteren ende schut begonnen heeft. Ende daer is eerst die letteren, ende dat gheschrift gheuonden, ende daer is eerst gheleert dat rosheyr, ende daer is eerst gheuonden die schole van musike, ende van aer door al die werelt voort ghecomen ende verbreyt. Daer zijn veel beesten ende gheyten, mer luttel herten ende wilde gheyten. Men vint daer gheen woluen, oft vossen, noch gheen ander gheslachte van scadelike beesten, noch gheen serpenten, ende al quamen daer eenige quade schadelike beesten van buyten, terstont steruen si Dit lant is wel gheplant met boomen, vol wijngaerts, ende vol cruyden van medecinen als Diptamo, aluo, ende meer dier gheliken]
| |
| |
Dit lant is vol costelike ghesteenten, ende bisonder die costelike steen Jocedactilus. Van alle groot Fenijn is Candia vry, nochtans vintmen daer fenijnde spinnen tot noch toe. Ende dit eylant Candia leyt drie hondert milen van Rodes.
Rodes is een schoon stadt met stercke mueren ende vaste torren ende bolwercken wel bewaert. Uoor dese stadt aent meyr liggen derthien torren met wintmolenen, daer voortijts ghemaect vanden Januezers, tot een teeken dat si dese stadt met bedroch ende heymelike laghen in nemen wouden onder haer heerschapie, dwelc wederstaen wert, als si daer veel dooden ghelaten hadden, so werden si daer toe ghebrocht ende gheschat, dat si dese torren maken souden met molens, op haren cost tot hulpe ende profijt der gheenre die te Rodes wonen, ende tot een eewige ghehoochnisse van haer onrechte bedriechnisse. Men seyt dat Rodes alder eerst een oorsake gheweest is der verderffenissen van Troyen, om datmen seyde dat daer een gulden vel was, also in de destructie van Troeyen staet. Dit edel eylant van Rodes is verciert met gheberchten, vol wilde dieren, ende met ghenoechlike dalen. Jn dit eylant ende stede van Rodes is gheweest een groot beelde, een afgod vander sonne, van metael ghegoten .lxx. cubitus lanck. Ende in dese selue stadt hebben ooc gheweest cleynder beelden die colosen ghenoemt waren. Die broeders des hospitaels sinte Jans van Jerusalem, hebben met machte dit edel eylant ende stadt van Rodes voortijts ghewonnen, na een lanc belegghe dat vier iaer duerde. Ten lesten door gonste der borgheren, die haer gonstich waren, hebben si dit eylant vercregen Dit eylant is so na den Turc datter nau een mile weechs tusschen beyde en is, daer en loopt maer een cleyn arm ende strang des meyrs tusschen beyde.
Jtem van Uenegien te schepen den rechten wech te Constantinople daer zijn wel tusschen acht hondert milen ter zee. Ende van Rodes te Cypren zijn wel .CCCCC milen, ende dan so gaetmen van Cypren altoos ter zee, latende Jerusalem liggende ende al tlant daer ontrent ter slincker side tot in Egipten, ende dan so lantmen ter hauen van Damietten, dat een seer schoon ende stercke stadt plach te zijn, ende is gheleghen int ingaen van Egipten, ende van Damietten coemtmen tot Alexandrien, die ooc op die zee is ghelegen Jn dese stat van Alexandrien was sinte Katherijn onthooft ende ghemartelijt, ende daer wert sinte Marcus euangelist begrauen, maer die keyser Leo dede zijn ghebeenten al tot Uenegien brenghen ende noch is tot Alexandrien een schoon kercke van hem, die al wit binnen is sonder eenige scriften oft picture, ende also zijn alle dander kercken die den kersten toe plaghen te behooren, want die heydenen hebbense al doen witten om die beelden ende historien af te doen, die binnen aen de mueren ghescreuen ende ghemaelt waren.
Dese stadt van Alexandrien heeft wel dertich stadien van lengden, mer si en heeft maer thien stadien in die breyde. Ende het is een seer eerlijcke ende rijcke stadt, door dese stadt loopt die riuier van Nyle ende valt inde zee. Jn dese riuier vintmen veel rijckelijcheyts van ghesteente, ende men vint daer in lignum aloes, dat is een maniere van houte dat wten aertschen paradijs coemt dat seer goet is in menigerhande manieren ter medecinen ende is seer diere. Uan Alexandrien so coemtmen wel tot Babilonien
|
|
Auteursrechtvrij