De historie van Belgis

LXVII Kapittel.

Van andere Wonderen in deze Nederlanden geschied van het jaer 1267, of daer ontrent, tot 1404.

Eene wondere en bovennatuerlyke zaek is gebeurt in het jaer 1266, volgens eene hollandsche kronyk; maer de kronyk van Braband zegt dit geschied te zyn in 1276, en eene andere in 1244, te weten, dat de graevin van Henneburg op O.L. Vrouwendag in den vasten, wezende Goeden-vrydag, 365 kinderen baerde, die alle volmaekt van leden waeren. Deze graevin, genoemt Mathilde, was de tweede dogter van Floris, graeve van Holland, den vierden van dien naem; Willem, koning der Romeynen, was haeren broeder, Hendrik, hertog van Braband, haeren oom van 's moeders wegen, en Ottho, bisschop van Uytrecht, van de vaderlyke zyde. Dezen kerkvogd doopte alle die kinderen in een bekken; de knegtjens wierden Jan en de meyskens Elisabeth genoemt; korts naer het doopsel stierven zy met hunne moeder, en wierden alle gelyk begraven in 't klooster te Loosduynen, in Holland, alwaer dit wonder gebeurde. Dit klooster, bewoont door nonnen van het Cistertien-order, had op haere hofstede gestigt vrouw Mathilde, dogter van Hendrik, hertog van Lotheringen, en gemaelinne van Floris, den vierden van dien naem, viertienden graeve van Holland, Zeeland en Vriesland. Zy stierf in het jaer 1267 en is daer begraven.

De gemelde kronyken zeggen dat deze wonderlyke baering de graevinne van Henneburg over-

[p. 311]

kwam door de toelaeting van God, om dat zy eene arme vrouw, die twee kinderen van eene dragt gebaert had, van overspel beschuldigt had, zeggende dat het onmogelyk was dat eene vrouw by eenen man meer dan een kind seffens konde ontfangen. De vrouw over deze lastering misnoegt, bad God dat hy zyne wonderheyd in de gravinne wilde toonen, en haer t'eener dragt zoo veel kinderen verleenen als'er dagen in een jaer zyn, het welk gebeurde.

Diergelyke opspraek heeft eensdeels moeten onderstaen de keyzerinne Constantia, gemaelinne van den keyzer Hendrik den VI, in het jaer 1128, om dat zy zwanger was, boven de vyftig jaeren oud zynde. Om alle kwaed vermoeden des volks weg te nemen, dede zy eene tente regten in het midden der merkt te Palermo, liet daer komen alle eerbaere vrouwen die deze moeyte wilden nemen, en gelag daer in hunne tegenwoordigheyd. Het kind, genoemt Frederik, wierd terstond koning der Romeynen gekroont, en dry of vier maenden daer naer stierf den keyzer Hendrik, in Sicilien.

In het jaer 1302 gebeurde den grooten slag te Groeningen, by Kortryk, tusschen de vlaemingen en de fransche, alwaer de laetste ontrent 18,000 strydbaere mannen verlooren, daer vele vergulde spooren onder waeren. Dit was in den tyd van Gui van Dompierre, vyf-en-twintigsten graeve van Vlaenderen.

In dien tyd was in het klooster van Doest eenen leeke-broeder, genoemt Willem van Rhenesse; dezen hoorende dat de voornaemste en vroomste mannen van het noord-vryen van Brugge met Mr. Jan van Rhenesse nae Kortryk getrokken waeren, om de fransche te bevegten, wierd met eenen dapperen moed ontsteken. Hy nam uyt den stal te Doest twee merrien; de eene verkogt hy en gaf-ze goeden koop, te weten voor eenen grooten sterken staf, een zweêrd en een weynig geld; met de andere reed hy spoedig nae Kortryk, daer hy nog

[p. 312]

in tyds aenkwam om den slag te helpen winnen. Daer was niemand die den vyand zoo groote schaede dede als dien monik; want men zegt dat hy alleen meer dan 600 edelmannen dood sloeg, die van hunne peêrden gevallen waeren, en ook boven de 40 ridderen uyt de zadel wierp en van 't leven beroofde. Naer het eyndigen van den stryd keerde hy met dry schoone peêrden weder nae zyn klooster. Hier door toonde hy dat'er wel een ridderlyk hert onder eene moniks-kap kan schuylen.

In dien voorval gaven den graeve Gui en d'heer Jan Borluut van Gend blyken van hunne behendigheyd en wysheyd; want zy hadden vele groote putten doen graven en de zelve met aerde en gras laeten dekken; de fransche vielen daer met menigte in, en versloegen eensdeels malkanderen, door de duysterheyd van het weder. De vlaemingen waeren zoo veel min in getal als de fransche, dat den grave Robert van Atrecht, hunnen kleynen hoop ziende, hun allegaeder met het zweêrd meynde te verslaen, hy sprong diesvolgens van zyn peêrd, en dede alle de pezen der bogens van zyne schutters afsnyden; maer den stryd viel geheel anders uyt dan hy gemeynt had.

In het jaer 1333 leefde in het land van Schouwen, in Zeeland, eene vrouw die zoo sterk was, dat zy in elke hand gemakkelyk een vat vol hamburgsch bier konde draegen. Zy was zoo groot van gestalte, dat mannen van middelbaere hoogde by haer maer kinderen scheenen, zy was nogtans van kleyne ouders voortgekomen. Ook leefde in dien tyd te Gend jonker Willem Wenemaere, van den welken wy hier vooren in het 51.^e kap. gesproken hebben.

Den 17 september 1384 wierd in Vlaenderen eene wonderbaere vliegende comeet gezien, van verscheyde koleuren, als geel, rood, groen en zwart.

In het jaer 1397 betaelde de schuld der dood Willem Beukels, stuerman te Biervliet, die den

[p. 313]

eersten ton-haring zoutte¹. Hy voerde voor wapen twee kaek-meskens, daer men den haring mede kaekt. Keyzer Karel den V en zyne twee zusters, te weten de koninginne van Hongarien en die van Vrankryk, hebben zig geweêrdigt zyn graf te bezoeken op den 30 augustus 1556.

Biervliet plagt vast land te wezen met Vlaenderen, want men vind te Gend nog tol-brieven, daer men de wagens mede vertolde, die van Brugge door Biervliet nae Antwerpen trokken.

In het jaer 1403, op S. Brixius-nagt, kwaemen te Oostende acht groote walvisschen aen, die daer op het strand bleeven liggen. Ideren dezer visschen was tusschen de muyl en den steêrt meer als 75 voeten lang, en had wel 24 haring-tonnen traen in. Hunne muylen hadden de gedaente van eenen engelschen wolle-zak, en men moest langs de zelve met leederen in de buyken daelen, in ideren van de welke veertien of vyftien mannen stonden en werkten, als of zy op eenen vloer gestaen hadden. Ter dezer gelegentheyd wierd dit latynsch vers gemaekt:

Octo capit loetè proegrandia Flandria Cete.

Dat is:

Men weet t' Oostende dat op Brixius-nacht
Gevangen wierden walvisschen acht².

In het jaer 1404, op den goeden-vrydag, voor middag, als men te Duynkerke bezig was met de Passie te prediken, liep al het volk uyt de kerk nae de zee toe, om eenen grooten walvisch te zien die daer gevangen wierd. Hy was 80 voeten lang, 19 dik en had 27 tonnen traen in.

Het jaer te vooren was'er eenen geweldigen storm van wind, die verscheyde dyken dede

1 Het is na hem dat dien haring beukel-haring en deszelfs saus beukel genaemd wierd, maer nu zegt men door bedorvendheyd pekel en pekel-haring.

2 Het is van het geraemte van eenen dezer visschen dat men voor het S. Jooris-gilde te Brugge de tafel maekte, waer van hier vooren bladzyde 276 gesproken is.

[p. 314]

doorbreken in Holland en Vriesland, om welken storm te vlieden de acht voornoemde walvisschen mogelyk te Oostende aengekomen waeren; want in den zelven kwam ook eene naekte vrouw, geheel rauw bewassen, zwemmende in het purmermeêr, zy wierd gevangen en binnen Edam gebragt. Gekleed zynde, begon zy brood en zuyvel te eten, en leerde met'er tyd spinnen. Ten laetsten wierd zy te Haerlem gebragt, daer zy menige jaeren leefde. Zy wierd op gewydde aerde begraven, om dat zy het heylig hout des kruys menigmael door teekenen gegroet had.

Het was voorwaer eene zeldzaeme en wonderbaere zaek, dat dit schepsel, naekt wezende, in de baeren der zee konde gedueren, en zulks nog in eenen zoo hevigen storm. Ook is het twyffelagtig of zy visch of mensch was; want indien zy mensch was, hoe kwam zy dan in de zee te woonen? was zy visch, hoe had zy dan, gelyk eenen mensch, konnen leeren spinnen, gaen, eten, slaepen en het kruys Ons Heere groeten? Het is veel eer te gelooven dat zy de helft vrouw en de helft visch geweest is, of dat haere natuer, door de gewoonte der zee, in die van eenen visch verandert was; want men heeft menschen gevonden die het water zoo gewoon waeren, dat zy hun daer in liever ophielden als op het land¹.

1 Vaernewyck heeft dit verhael uyt Reygersburgs kronyke van Zeeland ontleend.