De historie van Belgis

[p. 304]

LXVI. Kapittel.

Van verscheyde wondere dingen in deze Nederlanden geschied sedert het jaer Ons Heere 380 tot 1164, waer in ook verhaelt worden sommige verwoestingen veroorzaekt door den brand.

Hier vooren in de kapittelen 43 en 56 hebben wy gehandelt van verscheyde zeldzaeme dingen die te Gend voorgevallen zyn; nu zullen wy ons verhael wat wyder uytbreyden, en aen den dag brengen verscheyde vremdheden en wonderen in deze Nederlanden geschied.

Wy vinden dat'er omtrent het jaer Ons Heere 380 by Atrecht waeragtige wolle uyt den hemel viel. In het voorschreven jaer viel'er binnen de gemelde stad eenen regen gemengeld met hemelbrood, waer van men een deel vergaderd en gesloten heeft in eene schoone goude kas, aldaer nog berustende in O.L. Vrouwe-kerk.

In het jaer 824 kwam binnen de stad Cormeroy, in het land Tulle, eene maegd, de welke, naer dat zy het H. Sacrament ontfangen had, dry jaeren zonder eten of drinken leefde, en ten eynde van de zelve stierf.

Men leest dat het op eenen vrydag in de maend Mey van het jaer 956 in deze landen op vele plaetsen bloed regende.

In het jaer 959 vielen op de kleederen van menigvuldige menschen bloedigen kruyssen, en eenige scheenen als of zy met rappen van lazarye bestroyt geweest hadden.

In het jaer 1061 wierd op de grenzen van Normandien geboren een wonderbaer monster, hebbende de gedaente van eene dobbele vrouw, met twee hoofden en vier armen, maer alle d'andere leden van den navel nederwaerds enkel. Dit wanschepsel lachte, weende, at en dronk met beyde de hoofden; maer alles ging door den zelven weg in eenen buyk. De eene helft van dit lichaem leefde

[p. 305]

nog dry dagen naer dat de andere dood was, maer moest eyndelyk ook sterven, zoo door den last als door den stank. Eenige zeyden dat dit monster Engeland en Normandien beteekende, die binnen dry jaeren zouden vereenigt worden onder eene kroon, gelyk het ook gebeurde.

In het jaer 1088 wierd in de provincie van Galles, in Engeland (indien dit ryk onder deze Nederlanden mag begrepen worden) gevonden het graf van Waleweyn, zoon der zuster van den koning Artus; het was 14 voeten lang. Niemand behoort zig daer over te verwonderen; want oude geloofweerdige historien getuygen dat'er eertyds in Cornualien woonde eenen reus genoemt Gogmagog, die 12 cubitussen lang was, en zoo sterk, dat hy met eene hand eene eyk uyt de aerde konde trekken; hy wierd bevogten en overwonnen door Corneus, koning van Cornualien. Het graf van Isoret, die door den heyligen Guillielmus verslaegen wierd, was 20 voeten land, zonder het hoofd. Ticion was zoo groot, dat hy, liggende, 7 bunderen land besloeg, zoo Homerus verhaelt; maer wy hebben van deze stoffe in het 1.^o boek, kap. 41 en elders geschreven, dus zullen wy daer nu niet dieper intreden.

Men leest dat in het jaer 1095 in het graefschap van Namen een brood dat onder de assche gebakken was, daer van onder getrokken wierd vol bloedige vlekken, waer over alle de aenschouwers zich grootelyks verwonderden; maer nog meer waeren verwondert de gene die in het jaer 1097, in het paleys van den keyzer Hendrik den IV, eenen ridder door de muyzen zagen verslonden worden, of dat zeldzaem geval hoorden verhaelen. Niemand konde hem van deze dieren bevryden; want waer hy ging, 't zy in het water of elders, zy vervolgden hem alom, en verlieten hem niet voor dat hy dood was. Dit zoude geen groot wonder schynen, indien gegrond waere het geen sommige geleerde schryven, te weten: dat iemand die door eenen luypaerd gebeten is, overal vervolgt zal worden door de muyzen.

[p. 306]

In het jaer 1100 is in Engeland op de straeten en wege gezien eenen duyvel of kwaeden geest van eene afgrysselyke gedaente, die tegen de menschen sprak zonder nogtans iemand te misdoen.

In het zelve jaer vloeyde te Heemstede, in Zeeland, vyftien dagen lang eene fonteyn van bloed, zoo dat een bygelegen water daer van geheel bloedig wierd.

Diergelyke wonder-teekenen plagten eenige toekomende rampen of ongelukken voor te spellen, gelyk in het jaer 935 gebeurt is te Genua, alwaer ook eene fonteyn geheel in bloed veranderde, korts naer welk geval de Sarracenen uyt Africa overscheepten, die stad met geweld innamen, plonderden, ja te vuer en te zweerd stelden.

In het jaer 1109 wierp eene zeug in het land van Luyk een biggen met een menschen-aenzigt, en eene hinne broedde een vierpootig kieken uyt.

In het jaer 1129 wierd te Namen in eene koey gevonden een kalf met twee hoofden. Te Bergen kwam ter wereld een kind zonder hoofd, hebbende zes vingeren aen elke hand en zes teenen aen elken voet, het leefde maer eenen dag. Ook wierd daer geworpen een lam met twee hoofden.

In het jaer 1133 wierd in zeker dorp, genoemt Hovele, geboren een kind zonder beenen, hebbende de gedaente van eenen visch.

In het jaer 1135 wierd te Doornyk geworpen een lam met twee hoofden en acht voeten, en te Braine geboren een kind zonder hoofd, hebbende op elke schouder eene oog.

In het jaer 1142 viel ontrent Loven waeragtigen zeem op de wyze van regen.

In het jaer 1147, op eenen zondag in november, wierden aen den hemel gezien dry maenen, en in het midden der zelve een kruys.

In het jaer 1154 is te Gend geboren een kind met twee hoofden, vier armen en vier voeten. In 1160 kwam binnen de gemelde stad ter wereld een ander kind, hebbende dry hoofden en eenen beesten-steert in den hals.

[p. 307]

In het jaer 1164, in augustus, wierd in de maen gezien een kruys, aen het welk een beeld hing, groen en geêl van koleur, het hoofd zuyden de voeten noordwaerds strekkende. Als dit beeld verging men verloos eerst allengskens den rechten arm uyt het gezigt, daer naer het hoofd, vervolgens den slinken arm en eyndelyk het geheel lichaem.

In het jaer 1172, in den advent, wierd binnen de prochie van S. Margareta, ontrent S. Omaers, een kind gebaert met twee hoofden, vier armen en vier handen, hebbende van vooren de teelleden van beyde de geslagten, doch van achter maer eenen uytgang; het leefde twee dagen.

Deze en diergelyke menschelyke mis-geboorten, die men monsters of wanschepsels noemt, plagten in ons christendom groote zwaerigheyd en twyffeling by te brengen, nopende de wyze van die te doopen, te weten voor eenen mensch of voor twee, enz.; want twee mael eenen te doopen waer strydig tegen de grondregelen van onzen godsdienst. Eenige poogen te bewyzen dat'er twee zielen zyn daer men twee hoofden ziet; andere zeggen twee zielen te wezen daer men twee herten gevoelt, en niet alleen daer twee hoofden zyn. Het laetste dezer gevoelens schynt best gegrond; want het hert is den wortel en de fonteyn des levens, en niet het hoofd, hoewel de zinnelyke, verstandige, redelyke en memoriaele kragten in het hoofd liggen, en hun aldaer vertoonen als werktuygen van de ziel. Ook scheyd de ziel zoo haest uyt het lichaem niet als iemand eene wonde in het hoofd ontfangt, dan als hy aen 't hert gekwetst word; doch ik wil hier in geen oordeel stryken, mids ik in deze stoffe niet gestudeert heb, maer laet zulks over aen persoonen wiens beroep het raekt.

Een groot wonder verhaelen de historien van Philippe van Elsacien, graeve van Vlaenderen, die vele dappere daeden bedreven heeft in het H. Land tegen de ongeloovige. Hy begon te re-

[p. 308]

geeren in het jaer 1168 en stierf in 1191, naer eene regeering van 23 jaeren. Eenen dag naer zyne geboorte riep dezen vorst met luyder stemme: Evacuate mihi domum. (Ruymt myn huys).

Van diergelyke wonderen maeken ook gewaeg de kronyk van Vrankryk en het leven van den heyligen Amandus, in welk laetste boek men vind dat als den gemelden heyligen Sigebertus, zoon van den franschen koning Dagobertus, doopte, dit kind, nog maer elf dagen oud zynde, bescheydentlyk antwoordde op alle de vraegen die aen de doopelingen in deze plegtigheyd gedaen worden.

Mechovitus, schryver der sarmatische en polsche historien, verhaelt in het 9.^e kap. van zyn 1.^e boek, dat een kind te Cracau geboren, voor den ouderdom van zes maenden uytdrukkelyk zeyde dat de Tartaren zouden komen en de Polaken hunne hoofden afsnyden. Een ider daer over ten uytersten verschrikt zynde, vraegde men aen dit kind of het ook vervaert was. Het antwoordde ja, want dat zyn hoofd met de andere zou afgehouwen worden. Hier naer kwam de voornoemde grouwelyke natie door vorst en sneeuw in de palatinaeten van Lublin, Mazovien, Sandomir en Cracau, alom schrikkelyke verwoestingen aenregtende, die den gemelden Mechovitus in het lang beschreven heeft.

Ik heb in eene oude geschrevene kronyk gevonden dat'er ten jaere 1215 in Vlaenderen, bezonderlyk te Gend en te Brugge, zulk eenen geweldigen brand ontstond, dat schier de helft dezer steden afbrandden, by welke rampen menigvuldige menschen het leven verlooren. Te Gend lieten zeven mannen en eene vrouw hun op dien tyd in eenen steenput daelen, om de vlammen te ontvlugten, en bleeven daer in tot dat den brand gebluscht was. Eene vrouw daer middelerwyl gekomen zynde om water te putten, liet eenen der voornoemde persoonen zig met den eemer optrekken, de vrouw hem ziende,

[p. 309]

was grootelyks verwondert; maer hy verhaelde haer den inhoud der zaek, en vervolgens wierden de andere ook opgetrokken. Dit geval dede zulk eene menigte volk rondom dien put vergaederen, dat de aerde door het groot gewigt scheurde, zoo dat'er vele persoonen in zonken en versmagtten.

In het jaer 1227 wierd weder het grootste deel van Brugge in asschen geleyt, in welken voorval wel honderd mannen en nog een grooter getal vrouwen aen hunne dood geraekten.

In het jaer 1240 verbrandde het derde deel van Iper, en onder andere gebouwen het klooster van S. Marten. Aldus leeden de dry hoofdsteden van Vlaenderen, d'eene naer d'andere, op eenen korten tyd, groote schaede door het vuer; maer men heeft-ze met'er tyd zoodaenig herstelt, dat zy zeer schoon en treffelyk geagt worden.

Deze en andere steden van dit landschap waeren te vooren door den brand nog zeer beschaedigt geworden; want op den 7 mey 1120 ontstond'er eenen zoo fellen brand te Gend, dat schier geheel de stad in vlam scheen te staen; door dit ongeluk leeden S. Michiels en S. Nicolaeskerk groote schaede. Den 5 september van het zelve jaer was'er eenen grooten brand te Winoxbergen, door den welken schier geheel het klooster van S. Winox in asschen geleyt wierd.

Vier jaeren te vooren was'er zulk eenen geweldigen brand te Brugge, dat bynae geheel de stad daer door ten onder ging.

In het jaer 1117 ontstond'er eenen diergelyken brand te S. Omaers. Den 5 september 1152 brandde de voornoemde stad weder de helft af, en onder andere de kerken van S. Denys, S. Jan en S. Marten. Dien brand begon in het klooster van den H. Bertinus.

Het klooster te Hasnon, in Henegauw, met een gedeelte van deze prochie, verbrandde in 1123, en het jaer daer naer wierd het klooster te Wastene door het blixemvuer in asschen geleyt.

[p. 310]

In het jaer 1148, verbrandde bynae geheel Uytrecht en in 1163 stortte den toren van O.L. Vrouwekerk te Brugge neder; maer dewyl dit eer rampen als wonderheden zyn, zullen wy deze beschryving eyndigen.