De historie van Belgis

[p. 293]

LXIV Kapittel.

Van Brussel, Mechelen, Lier, Aken, Maestricht en Hoey.

De princelyke en schoone stad Brussel is, gelyk byna alle de andere steden dezer Nederlanden, haeren oorsprong verschuldigt aen een kasteel dat de koningen van Belgis daer gestigt hebben in een moeras of leege plaets. Het was Burchcelle geheeten; maer het is met'er tyd aengegroeyt tot eene stad en Brussel genoemt.

Men ziet'er vele merkweêrdigheden in de heeren-hoven, die daer in groot getal zyn. Aldaer berust het H. Sacrament van Mirakel, het welk van de joden mishandeld wierd in het jaer 1369.

Men zegt dat de binnen-steden van Brussel, Loven en Mechelen alle dry op den zelven tyd bemuert en besloten zyn geworden. De brusselaeren begonnen eerst hunne buyten-stad te bouwen in het jaer 1340, en zy wierd besloten in 1379.

Mechelen is cierlyk van straeten en huyzen, gezont van lucht en wel bewatert. Haere voornaemste rivier is de Dyle, die voor het kasteel van Rupelmonde in de Schelde stroomt.

Binnen deze stad is eenen hoogen Raed, opgeregt door den hertog Karel, den 3 januarius 1473. Tot vergelding van den getrouwen dienst die haere inwoonders aen den gemelden vorst voor Nucen bewezen hadden, maekte hy hun door alle zyne landen vry van tol, welken vrydom zy nog genieten. Volgens hunne voorrechten, kwamen zy gewapent en met het zweêrd aen de zyde te Antwerpen kampen om den landprys in het groot Rethoryk-feest aldaer, gehouden in 1561, hier in doende tegen de oude gewoonte in diergelyke feesten gebruykelyk. Te Mechelen is een Artillerie-huys dat geheel de Nederlanden van geschut voorziet. In 't gieten van

[p. 294]

metael en koperwerk, als klokken enz., zyn de mechelaeren de beste meesters die men hier ergens omtrent vind. Daer zyn wel 150 of nog meer schilders-winkels. Deze stad voert, gelyk Gend, eene Maegd in haere wapen en pinnen op haere mueren, tot een teeken dat zy noyt gewonnen is.

In het jaer 1332 kogt Lodewyk van Nevers de stad Mechelen van den hertog van Gelderen en het kapittel van den H. Lambertus te Luyk voor 160,000 konings-schilden, munte van den koning Karel van Valois. Den hertog van Gelderen trok het vierde deel dezer somme en het kapittel de dry andere deelen. Den voornoemden graeve hegtte die stad aen het land van Vlaenderen. Zy wierd verkogt om dat den hertog en de kanoniken van het gemeld kapittel niet konden overeen komen, en dien hertog verkogt zyn deel, meest om dat deze stad hem te verre afgelegen was. De koop-penningen wierden gelevert door M.^r Asone, kamerling en raed van den graeve Lodewyk voornoemd. Mids ik Mechelen niet getelt vond onder de andere steden van Vlaenderen (om welke reden is my onbekent), heb ik die daer niet durven byvoegen.

Te Lier, eene stad met dobbele vesten, gelegen tusschen Antwerpen en Mechelen, is zoo groot vertier van ossen, dat'er somwyl tot 15,000 op eenen dag verkogt worden; den gemeynen gang in den slagt-tyd is 11, 12, 13 of 14,000 dags.

Ten tyde van den keyzer Nero wierden van hem uyt Roomen verdreven twee magtige raedsheeren, den eenen genoemt Antonius en den anderen Granus; in deze Nederlanden gekomen zynde, verzogten en verkregen zy van Julius Brabon, heer van Tongeren, elk eene plaets om hun neder te zetten. Antonius bouwde eene sterkte by den Rhyn in Holland, en noemde-ze Antonia; zy heeft gestaen op de plaets daer nu Uytrecht staet of daer omtrent. Granus stigtte een sterk kasteel in eene lustige streek daer vele heete waterbronnen waeren. Deze plaets wierd na hem ge-

[p. 295]

heeten Aquisgranum, dat is te zeggen de wateren of baden van Granus. Van het voornoemd kasteel heeft de stad Aken haeren oorsprong genomen.

Karel den Grooten heeft op deze plaets doen bouwen een heerlyk paleys en eenen schoonen ronden tempel ter eer van de heylige Maegd, daer men onder en boven gaet, en den welken onderschraegt is met wonderbaere pilaeren. Ook liet hy deze stad bemueren. Men vind'er heylzaeme fonteynen, gelyk te Puteolos by Roomen, waer van eenige buyten Aken door den gemelden vorst gemaekt zyn. Verscheyde van die fonteynen (mids zy van solfer-bergen komen) zyn uyt'er aerd zoo heet, dat men'er zig aen zoude verbranden. Op de merkt, die zeer verheven is, staet eene schoone fonteyn, wel twee mans lengden hoog, daer het water wel op tien verscheyde plaetsen uytspringt. Men ziet'er ook van metael gemaekt, die door vrouwen-borsten spruyten.

De duytsche keyzers ontfangen te Aken hunne eerste krooning. Tot deze stad plagt alle zeven jaeren eenen grooten toeloop van volk uyt alle gewesten te zyn, om de daer berustende heylige Reliquien te zien en de Aflaeten te verdienen. Op zekeren tyd was'er eene zoo groote menigte gekomen, dat de plaets daer deze Reliquien vertoont wierden hun niet alle konde vervatten; vele menschen derhalven op een huys geklommen zynde, viel dit gebouw door het groot gewigt in, zoo dat'er 19 persoonen dood bleven en wel 80 gekwetst wierden. Dit ongeluk gebeurde den 22 julius 1440.

Maestricht en Luyk bestonden ten tyde van Julius Cesar alleen in weynige huyzen; maer deze plaetsen zyn naer de verwoesting van Tongeren aengegroeyt en opgekomen. De eene helft van Maestricht behoort aen het Huys van Bourgondien en de andere aen den Bisschop van Luyk. Beyde die deelen zyn van malkanderen afgezonderd door de Maes, die men overgaet by mid-

[p. 296]

del van eene steene brug van 500 voeten lang, aen ider eynde van de welke eene sterke poort staet. Te Maestricht is eene kerk en kapittel van den H. Servatius, die aldaer begraven ligt in eenen krogt. Deze stad vertoont haer geheel blauw van wegen de menigvuldige gebouwen die daer met schalien gedekt zyn. In het deel dat aen den Bisschop van Luyk toebehoort word veel in het yzer gewerkt. Zy is wel bemuert en omringt met diepe wallen.

Ik vinde dat den roomschen keyzer Antoninus den Godvruchtigen, komende te Hoey, in het bisdom van Luyk, en de gelegentheyd dezer stad ziende, de zelve dede vergrooten, en op den berg een zoo deftig en sterk kasteel bouwen als ergens te vinden was. Hy begeêde dat men deze plaets wel gemaekt zoude noemen, en men wilt dat Gregorius den IX gezeyd heeft dat'er in de wereld nauwelyks eene zoo sterke stad en slot konde gevonden worden. Zy is naermaels Hoey geheeten, volgens dat de Kronyk van Tongeren zegt. Van haere stigting is gehandelt in het 2.^o boek, kap. 13.

Men heeft'er zilvere penningen gevonden, op de welke geslaegen was het beeld van eenen keyzer, met dit opschrift rond: Antoninus Piissimus Imperator. Antoninus had de dogter van den keyzer Adrianus ten houwelyk genomen. Zyne voor-ouders waeren uyt Spagnien. Hy was uytnemende goedaerdig en minzaem, en had voor een gemeyn spreek-woord, dat het hem aengenaemer was eenen burger te behouden en voor onrecht te beschermen, als duyzend vyanden te dooden. Hierom wilden de Romeynen hem onder het getal der goden stellen. Naer hem regeerde Marcus Antonius Verus. Hier mede eyndigen wy de beschryving der Nederlandsche steden.