De historie van Belgis

[p. 277]

LX Kapittel.

Van de stad Iperen en zommige andere steden van Vlaenderen, als Cassel, Ryssel, Douay, Audenaerde, Kortryk, Aelst, Dendermonde, Geeraerdsbergen en Grevelingen.

Wat aengaet Iperen, de derde lidmaetige hoofdstad van Vlaenderen, deze is, gelyk vele andere steden, gesproten uyt een kasteel, door die van Belgis aldaer gestigt, gelyk zy in menigvuldige andere plaetsen gedaen hebben, en naermaels door Odoaker, graeve van Haerlebeke, vergroot, verbetert en besloten.

Men zegt dat deze stad eenen looden bodem heeft, van wegen de loode goten die daer overal geleyt zyn om de inwoonders van water te voorzien. Zy dryft grooten handel in wolle lakens, zoo dat'er wel veertig gasten in eene wevery plagten te werken. De Lakenhalle, staende aen de merkt, is zulk een overgroot gebouw, dat men nergens de weerga ziet. In de kerk en prostdy van S. Marten word bewaert een Tafereel, verbeeldende O.L. Vrouw met het Kindeken Jesus, en eenen abt of prost daer voor knielende; de luyken zyn onvolmaekt en hebben elk twee perken, op de welke verbeeld zyn den brandenden Braem-bosch, Gedeons Vlies, Echechiëls Poort en Aärons Roede, alle zinne-beelden op de maegdelykheyd van Maria. Dit merkweerdig stuk is van meester Jan van Eyck, dus zyn de dry hoofdsteden van Vlaenderen met zyne werken verciert. In de voornoemde kerk zyn dry of vier schoone orgelen en eene zilvere autaer-tafel in den choor. Nevens de groote halle staet nog eene andere, die niet veel minder is, in de welke wonder veel lakens gewaerdeert en verkogt worden; want de laken-wevery word door geheel West-Vlaenderen gehanteert, en daer leven me-

[p. 278]

nigvuldige menschen by. Buyten de stad aen de vesten staen twee schoone kerken met torens die tot boven toe van steen zyn.

Tot Iperen en door den ganschen west-kant van Vlaenderen vind men goeden leeftogt, schrander en vriendelyk volk, alom een vrugtbaer land bezittende, welk land de menschen niet alleen voed met zyne voortbrengsels, maer ook hunne oogen vermaekt door zyne lieffelykheyd. Men vind'er ook zoo vele treffelyke dorpen, dat'er aen de zelve om steden te zyn niet anders ontbreekt als poorten en vesten. De inwoonders van West-Vlaenderen zyn groote liefhebbers van de zangen rede-konst.

Men meynt dat Cassel, in het zelve land gelegen, even als Iperen, haeren oorsprong genomen heeft van eene sterkte die de belgen daer deden bouwen. Deze stad ligt op eenen hoogen berg, die den naem van Kasteel-berg zoude ontleent hebben van zekere kasteelen daer gestigt, maer den welken sedert, door vervalsching, den Cassel-berg geheeten is.

Men noemt Ryssel, ten opzigt van den uytgestrekten koophandel die zy dryft, kleyn Antwerpen. Het is te verwonderen dat'er binnen die stad zulke magtige kooplieden woonen, dewyl zy geene merkelyke rivieren heeft om de goederen uyt en in te voeren. Haere inwoonders zyn tot den koophandel zoodaenig genegen, dat zelfs de knegten en dienstmaegden hun geld daer toe inleggen en waegen. Men zegt dat'er vyf honderd of meer wevers-meesters zyn die met kleyne getouwkens werken. Ryssel is omringt van diepe wallen, schoon van huyzen en straeten en zeer bevolkt. Binnen deze stad is de Reken-kamer van het huys van Bourgondien, een groot voorrecht voor haer. Zy is ook haeren oorsprong verschuldigt aen de koningen van Belgis.

Douay, eene waelsche stad gelyk Ryssel, is wonder sterk gebouwt tegen den oploop der Fransche; en word de roode Stad genoemt. Haere in-

[p. 279]

woonders dryven grooten koophandel in koorn, dat aldaer van de grenzen vergaedert word.

Van de andere steden van Vlaenderen is niet zonderlings te schryven, als dat Audenaerde zeer ryk van poorters is en eene verblyf-plaets van veel edeldom. Binnen deze stad onthoud zig onder andere den heer van Pamel, in een zeer oud kasteel. Haere inwoonders dryven grooten handel in tapyt-werken en twyn, welke goederen zy verre over zee verzenden. Audenaerde is gelegen in schoone en lustige meerschen, en de Schelde stroomt'er door. Zy is bewoont door een vrolyk en geestig volk, dat de rede-konst grootelyks behertigt en die alderbest onderhoud, gelyk aen hunnen jaerlykschen omgang wel blykt.

Kortryk is eene cierlyke stad, welkers inwoonders ook vriendelyk en geestig zyn. Zy heeft groote voorsteden, eene schoone merkt en een kasteel.

Aelst is eene schoone en wel bemuerde stad, doorsneden van den Dender en omringt van kostelyke weyden, van de welke boter en zuyvel komt die met speceryen toebereyd schynen. Binnen de zelve is het koorn-huys van geheel het land van Aelst, welk koorn het smaekelykste is dat men in Vlaenderen vind. De Aelstersche Tarwe is beter van smaek als de gene uyt de vier Ambagten, al valt deze laetste cierlyker en witter¹.

Dendermonde is aldus genoemt na den Dender die door deze stad henen vloeyt. Men kan-ze rondom zoo verre in het water stellen, dat'er geene vyanden ontrent konnen komen.

Geeraerdsbergen is niet bevolkt na evenredigheyd van haere grootte. Men maekt'er de cierlykste wisse- of mande-werken van Vlaenderen².

1 Aelst is tegenwoordig meer voor haere hoppe en voor haer goede aerd-appelen dan voor de tarwe vermaerd. De beste tarwe die nu ter merkt van Gend gebragt word komt van Calken.

2 Omstreeks Geeraerdsbergen groeyt taemelyk goeden labak, doch minder geacht dan den genen van Haerlebeke, Kortryk, Meenen en bezonderlyk van Wervick, alwaer men den besten tabak en de beste wol van geheel Vlaenderen vind.

[p. 280]

Binnen deze stad word bezogt den heyligen martelaer Adrianus, die de martel-kroon ontfing ontrent het jaer 236, en wiens Lichaem eerst te Constantinopolen, daer naer te Roomen, vervolgens op den berg Andardy, en naermaels te Raulicuriam in Henegouw gerust heeft, van waer het door zekeren priester, Eubaldus genoemt, te Geeraerdsbergen gebragt is. By deze stad is gelegen het Hof van Boelaere en een Chartreusenklooster, geheeten ten Bossche.

Van de andere Vlaendersche steden weet ik niet anders te schryven als dat zy elk hunne bezondere eygenschappen hebben. Veurne, Dixmuyde enz. zyn overvloedig in zuyvel en uytmuntende boter, andere bestaen op den koophandel in zee-visch enz.

Grevelingen is in onzen tyd eene sterke plaets gemaekt, op welkers bolwerken de wapenen der vier leden van Vlaenderen gestelt zyn, om dat het zelve land dit werk bekostigt heeft. Men meynt deze stad gestigt te wezen in het jaer 1161, door Diederik van Elsacien, graeve van Vlaenderen. Het was eerst S. Millens-parochie, daer naer is zy Nieupoort geheeten, en vervolgens Grevelingen, welken naem zy tot heden behouden heeft.