De historie van Belgis

XXXIV Kapittel.

Van de gelegentheyd van Vlaenderen in oude tyden omtrent de zee.

Vlaenderen was in voorgaende tyden geheel an-

[p. 138]

ders van gelegentheyd en paelen als het op heden is. Eenige willen dat Brittanien of Engeland aen deze provincie plagt vast te zyn, maer dat het daer van over lang afgesneden is door de onstuymige zee. Dat Zeeland en Vlaenderen als vast land aen elkanderen gehecht zyn geweest, is genoeg bekend; want dit is nauwelyks zeven honderd jaeren geleden.¹ Deze twee landschappen waeren alsdan te zaemen gevoegd en bemuerd met de duynen, waer van men in alle beyde nog merkteekens ziet; welke duynen of gebergten aldaer door Godt gesteld zyn van het begin der weêreld, of immers ten tyde van den algemeynen watervloed, tot beschutting van het land; want hy is eenen behoeder en bezorger van het menschelyk geslagt, dat zig zelven slegt bewaeren kan.

In het jaer Ons Heere 980 wierden de gemelde duynen of zee-bergen doorgesteken op bevel van den keyzer Otto den II. (Want daer hebben geweest dry duydsche roomsche keyzers, alle Otto genoemd, die zonder eenige tusschenruymte den eenen naer den anderen, in het ryk kwamen, waer van den 1.^sten den grooten, den 2.^den de bleeke dood der Sarracenen, en den 3.^den een wonder der weêreld genoemd wierd, alzoo wy gezeyd hebben hier vooren in den derden boek, kap. veertig). Eenige schryven dat dien vorst deze doorgraving dede doen volgens uytwyzing van een verdrag, gesloten tusschen hem en den koning van Vrankryk, om te toonen dat het keyzerryk en de fransche kroon aldaer van malkanderen scheydden, en ook tot nut van Vlaenderen, zoo hy meynde. Deze

1 Als een bewys hier van, kan men bybrengen, dat by het graven van den nieuwen kom tot Terneuzen in 1827, ruym dertig voeten onder den water-pyl der zee, immers ter diepte van dien zelven kom, boomen en elzen slaghout zyn gevonden, als ook eenen dracy-boom. Wanneer men in het Veurne-Ambacht en in de kasselrye van Bourburg eenen put graeft, vind men diep in de aerde geheele laegen van half verrot hout, jae, zelfs geheele boomen en hazelhout, welke met verscheyde voeten zee-zand, met sehelpkens gemengd, overdekt zyn. Ziet Recusil de la Noblesse de Flandres etc., gedrukt te Ryssel in 1715.

[p. 139]

doordelving wierd volgens hem genoemd Ottos-gragt. Maer die hun aengezigt blanketten om het zelve schoonder te maeken als Godt dit geschaepen heeft, krygen daer dikwils rimpelen en vlekken van, aldus is het ook met deze doordelving vergaen. Otto dagt de zee beter en gerievelyker voor het land te maeken als den Schepper der weêreld die gemaekt had; maer deze onderneming heeft naermaels in deze Nederlanden menigvuldige overs troomingen en groote verwoestingen veroorzaekt, door de welke niet alleen steden, dorpen en landen bedorven en ten onder gegaen zyn, maer ook menigvuldige menschen.

Den Heer kan tegen de zee schermen en gebieden, en de zelve met wolken omwinden, even als men een kind in doeken wind, gelyk hy tot zynen propheet Job spreekt in het 38.^ste kapittel; maer den mensch is niet bekwaem om zyne groote en wondere werken te verbeteren, gelyk den edelen reyzer M.^r Joos van Ghistele, wel te kennen geeft in den 4.^den boek, kap. 3, van zyne reyze, alwaer hy uyt het 2.^de boek van Diodorus van Sicilien verhaeld, dat in voorledene tyden de koningen van Egypten gearbeyd hadden om de roode- en middenlandsche-zeeën in een te brengen; maer alles wel overleyd en ingezien zynde, bevond men dat dit werk niet voordeelig, maer schaedelyk zoude geweest hebben, want uyt den water-pas bleek klaerlyk, dat de roode-zee onvergelykelyk hooger was als de middenlandsche; zoo dat geheel Egypten en meer andere landen, daer omtrent gelegen, zouden overstroomd geworden zyn, en de voornoemde roode-, de persiaensche- en indische-zee droog geloopen hebben. Deze opmerkingen deden het werk onderblyven.

Den keyzer Otto en zyne raedslieden, voorziende dat zyne onderneming naermaels schaede konde veroorzaeken, deden de Wieling maeken, wezende eene sluys die men met wielen opwond, gelegen tusschen Breskens en de zeeuwsche stad

[p. 140]

Vlissingen. De zee-stormen doorbraken deze Wieling in het jaer 1376, naer dat zy 316 jaeren het geweld der baeren wederstaen had.

Voor de groote kille van de gemelde Wieling, noord-westwaerds, lag een eylandeken, genaemd Coesant, het welk nu geheel overstroomd is. Hooger op, nae het noord-westen, eene myl en half van de Wieling, was gelegen de heerlykheyd van Schoonvelde. Binnen de stad Sluys ziet men nog verscheyde oude zark-steenen die te Schoonvelde plagten te liggen; want ten tyde van Gui van Dampierre, graeve van Vlaenderen, lag de voornoemde heerlykheyd nog als een eyland, hebbende eene kerk en een kasteel of lusthuys, tusschen de botte kille en de waterduynen. Voor de doorsteking, op bevel van den keyzer Otto gedaen, was het daer al vast land en duynen, gelyk voorzeyd is; maer sedert zyn deze duynen door de zee overstroomd, zoo dat 'er niets van overgebleven is als den naem. Met de zelve zyn insgelyks onder water gegaen Ronkendorp, Avenkerke, Westende-Wulpen en Wulpen in Vlaenderen; maer Oostende-Wulpen is, Godt zy geloft, nog in wezen gebleven, benevens Cadsant met verscheyde Polders en St.-Anna ter Muyden. Tusschen St.-Anna ter Muyden en Cadsant is nu het Swyn of Swym, langs waer de zee-schepen nae de stad Sluys vaeren, op welke plaets, die ook vast land plagt te wezen, de zee-dampen vreeslyk stinken.

Schoonvelde ligt zeer verre in de zee, en deze streek word nu den Dullaerd en den Hond genoemd; zy is voor het zeeuwsch-eyland Walkeren, ter zyden de stad Vlissingen. Men noemd die ook de plaets te Rammekens, ter oorzaek dat 'er de zee-baeren omhoog springen, gelyk de rammen huppelen, door verscheyde stroomen die tegen malkanderen komen. Het is eene gevaerlyke streek, alwaer de schepen groot perykel lyden, ten tyde van onstuymig weder.

Zeeland, aldus van Vlaenderen afgesneden zynde,

[p. 141]

is een eyland gebleven, het welk men Walkeren of Zeeland noemd, schoon dat het nog meer eylanden heeft.¹

1 De onderscheydene zeeuwsche eylanden zyn Walcheren, Schouwen, Noord-Beveland, Zuyd-Beveland, Duyveland, Cadsant, Telen, Eyerland, S. Martensdyk en Wolffersdyk.