|
| |
XXVI Kapittel.
Van Holland en deszelfs voornaemste Steden.
Bartholomeus Anglicus, van de natuer der dingen schryvende, zegt van Holland het volgende: Holland is eene kleyne provincie, gelegen by Thecia Ostia, daer de zee ingaet. Het paeld in den zuyden aen Braband, in den oosten aen Vriesland, in den noorden aen de engelsche zee, in den westen aen Vlaenderen. Het is een hol, broekagtig en wateragtig gewest, op de wyze van een eyland; want daer komen verscheyde armen van de zee in geloopen, en het word ook bevogtigt van den Rhyn en de Maes. Voorders heeft het eene menigte gezoude stilstaende wateren, goede en vette weyden, en is vol vee en peêrden. Zommige gewesten zyn zeer vrugtbaer, andere boschagtig en overvloedig in wild. In vele plaetsen word eene soort van aerde uytgegraeven die goed is om te branden, schoon zy wat meer stinkt als het hout. De inwoonders van dit land zyn ryk, wel ervaeren in de zeevaerd en in den koophandel. Deszelfs hoofdstad is Uytrecht, in het latyn Trajectum inferius genoemd. Dit land behoord tot het duydsch ryk, en daer is veel overeenkomst in de zeden, gewoonten en tael dezer twee landen. De Hollanders zyn frisch en sterk van lyf, deftig van gelaet en stout van moed, godsdienstig, getrouw en vreédzaem. Daer zyn in hun land min roovers als elders in de duydsche landen. Dit zyn de woorden van den bovengemelden Bartholomeus.
In Holland liggen vele treffelyke, schoone, ryke
| |
| |
en groote steden, van de welke wy de voornaemste in het kort zullen beschryven, gelyk wy die gezien en bevonden hebben in het jaer 1556.
| |
Van de stad Uytrecht.
Uytrecht is eene stad van middelmaetige grootte en vremd van bouw-wyze, zoo dat zy vry oud schynd. Zy staet bynaer geheel op vouten, dat is te verstaen dat 'er onder de straeten vouten zyn en huyzekens waer in men bakt en wascht, die lucht en water krygen van de rivieren, de welke in het midden der straeten zeer leeg van water zyn, zoo dat de straeten geene water-steegers hebben nog behoeven, mids de inwoonders onder de straeten te water komen, gelyk voorzeyd is. Hoewel dat 'er ook vele straeten gevonden worden daer in het midden geen water door loopt, nogtans zyn zy van onder meest alle gevouteert. Daer is geene bezondere merkt; maer de eétwaeren en andere dingen worden te koopen gesteld op de straeten en bruggen daer den meesten toevloed van volk is. De bisschoppelyke kerk is toegewyd aen den H. Martinus: zy heeft een en zeldzaemen toren, zynde van boven plomp met groote opene werken, en alom doorluchtig gelyk eenen lanteêrne.
Binnen Uytrecht zyn vyf kanoniksdyen en eene abdye, en daer is nog eene andere abdye buyten de mueren dezer stad. In eene dezer kanoniksdyen, S. Maria genoemd, worden bewaerd dry hoornen van eenen eenhoorn, aen de zelve geschonken door den keyzer Hendrik den IV, die ook de kerk gestigt heeft. Iederen dezer hoornen heeft omtrent de lengde van eenen man, en zy zyn gevrongen gewassen, met de zonne omgaende. Op het punt der zelve zyn dry vergulde kandelaeren gemaekt; want voor den hoogen autaer staen dry figuren van dieren, die deze hoornen draegen, en waer op men op hooge feest-dagen de natuerlyke hoornen plaetst, alswanneer men daer ook brandende keêrsen op steld. Deze hoornen zyn bruyn-wit, en in de groefkens van het omvringen zwart; want
| |
| |
Plinius schryft dat zy uyt 'er natuer zwart zyn, maer de zwartheyd slyt met 'er tyd af door het handelen. Van de kragten des eenhoorns vind men in de genees- en natuerkundige werken genoeg geschreven.
In eene andere kerk en kanoniksdye is eenen krogt, in den welken, onder eenen blinkenden marmersteen, het lichaem van den H. Fredericus rust, die het volk van Uytrecht eerst tot het christen geloof bekeerd heeft, zoo men daer zegt.
| |
Van de stad Amsteldam.
Deze is eene aenzienelyke koopstad in oostersche goederen, en den bezondersten toevlugt der Oosterlingen. De gebouwen dezer stad zyn voor het meeste deel leeg, om dat men daer zoo kwaelyk grouden kan leggen, ter oorzaek van den kwelm. Het onderste deel van zommige huyzen is van hout, en het bovenste van steen. Ook ziet men 'er genoeg die krom en slom staen, aldus nedergezonken zynde door de weekheyd van den grond. Het grond-bewerp van een gebouw kost daer schier zoo veel als al het overig, ten opzigte van de menigte pyloten die 'er in de aerde moeten geslaegen worden.
Het koornhuys van Amsteldam is met schalien gedekt, en 230 voeten lang. Men ziet 'er ook eenige hooge huyzen, en onder andere een, boven het welk eenen hof is, rondom afgesloten met kolommekens, zoo dat men door de zelve de gantsche stad kan zien. Voorders nog een ander van hout gemaekt, staende in de warmoes-straet, zeer hoog zynde, en deszelfs zy-mueren wel 100 voeten lang. Geheel dit gebouw was opgeregt ter hoogte van zestien voeten, voor twaelf carolus guldens.
Men vind binnen Amsteldam maer twee kerken, de oude en de nieuwe: de oude is toegewyd aen den H. Nicolaus, en de nieuwe aen de H. Catharina. Men telt 'er twintig nonne-kloosters en vier overdekte kaets-baenen. Deze stad is omringt van eenen muer, die zoo dik is dat 'er op den zelven zes mannen nevens malkanderen konnen gaen.
| |
| |
| |
Van Haerlem, Leyden en den Haeg.
Haerlem is ook eene fraeye stad, hebbende twee torens geheel van steen gebouwd, op de wyze van eene peêre en van boven geheel doorlugtig; maer zy zyn niet hoog: den eenen staet op St.-Bavoskerk, den welken van een schoon maeksel is; den anderen op eene kapelle, genoemd Bakenes. Haerlem is wel bemuerd, en haere vestingen zyn met vele torens versterkt: zy heeft wyde en schoone straeten.
Leyden is de schoonste stad van Holland. Zy plagt eenen hoogen toren te hebben, die de zee-lieden voor hun baken namen, en den koning van de zee genoemd wierd. Hy viel in het jaer 1507, en was gestigt ter eer van den H. Petrus. Deze stad heeft goede mueren, sterke torens op haere vestingen en is wel bewatert. Men ziet 'er schoone en pragtige huyzen, de straeten zyn zeer zuyver en in verscheyde plaetsen geplaveyd met gebakkene steentjens overkant gesteld. De straet waer in het stadhuys staet, overtreft alle de andere in cierlykheyd en deftige gebouwen. Leyden is ryk en lustig van wateren, en men geniet aldaer eene gezonde locht. Haere inwoonders zyn eerlyke lieden; men vlud 'er goeden lyftogt, aen eenen geringen prys. Men teld 'er niet meer als twee kerken.
Den Haeg is eene overlustige behuyzing, begrypende vele schoone gebouwen en vierkantige wandel-plaetsen. Het is eene lochtige en opene plaets, vol treffelyke en magtige inwoonders, want daer is den hoogsten raed van geheel Holland. Aen den eenen kant der zelve liggen vlakke beémden of meêrsschen, aen de andere zyde ziet men eenen aengenaemen bosch vol wilde dieren, doch gene die de menschen schaedelyk zyn. In dien bosch gaen de jonkers en jongvrouwen hun tegen den avondstond vermaeken; want het wild vertoond zig niet als des morgens vroeg en des avonds laet.
| |
Van Delft, Goude, Rotterdam en Dortrecht.
Delft is eene groote en schoone stad, met fraeye
| |
| |
straeten, daer de rivier in het midden loopt: men ziet 'er treffelyke huyzen met schaliën gedekt, en veel brouweryen. Men teld 'er maer twee kerken: de oude is S. Hyppolitus kerk, hebbende eenen toren met vier steene kappen, en in het midden nog eene die meerder is, op eene vremde wyze zaemengesteld. Men zegt dat hy van de reuzen gebouwd is, gelyk Alkmaer en andere sterkten in Holland; maer men doóld in den naem, want het waeren geene reuzen, maer Russen uyt Ressaut. De tweede genoemd S. Ursula kerk, is zeer groot, en staet by het belfort, aen eene schoone vierkante merkt.
Goude is ook eene cierlyke stad, voornaementlyk staende op het bier dat daer gebrouwen word: men noemd het goudsche keyte, en het word, om zyne koelte en gezondheyd, in vele vremde steden begeêrd.
Rotterdam ligt geheel in het water, en het grootste deel van haere inwoonders zyn schippers; maer deze stad heeft een zonderling cieraed voordgebragt, te weten Desiderius Erasmus, eenen voortreffelyken en hoog geleerden schryver.
Van Dort of Dortrecht is niet veel te schryven, als dat 'er den stapel der duydsche wynen is. Wanneer en van wie die steden in Holland gestigt zyn, daer in hebben de hollandsche jaerboeken ons te kort gedaen; maer de zeeuwsche kronyk zegt van Zeeland het geen hier volgd.
|
|
Auteursrechtvrij