De historie van Belgis

XX Kapittel.

Hoe de Romeynen gewoon waeren hun te oeffenen in de konst des Oorlogs.

Nu hebt gy gehoord hoe deze Nederlanden, naer de verwoesting der vermaerde stad Belgis, zyn bestierd geworden door de strydbaere Romeynen, en naermaels door de sicambersche Fransche, afgestamt van de Troyaenen, gelyk hier vooren gezeyd is, die alhier heerschapten en hunne stadhouders stelden, even als de Romeynen gedaen

[p. 92]

hadden. Hier door ziet men dat 'er niets op de aerde standvastig is, en hoe de groote magtige volkeren en ryken, hunnen tyd gehad hebbende, weder ten onder gaen, en andere zwakkere natien in hunne plaets opkomen.

De Assyriers zyn ten onder gebragt van de Meden, de Meden van de Persiaenen, de Persiaenen van de Grieken of Macedoners, en de Grieken, ja de gansche weireld van de Romeynen. Nu hebben de Turken geheel Griekenland en menigvuldige andere landen onder hun gebied. Het roomsch ryk (by nae nog het grootste van Europa) is de vlerken merkelyk gekort, en de Duydsche voeren 'er den scepter van. Waer is het harnas der Romeynen gevaeren, dat tot de uyterste paelen der aerde gevreesd wierd? Waer is hunne wyze en goede bestiering? Men mag met den ecclesiastes, wel zeggen: dat 'er niets gestaedig is onder de zonne.

Hier lust my nogtans, naer dat ik hier vooren de Gallen en Duydsche geprezen en hunne heldendaeden ten toon gesteld hebbe, ook een weynig te spreken van den krygshandel der Romeynen; want daer is in ons werk nog nergens gewag van gemaekt. Ik ben daer toe voornaementlyk beweegd geworden, om dat deze natie voormaels in deze landen menigen bloedigen oorlog gevoerd heeft, en op dat men niet zoude dunken dat onze voorouders, de kloekmoedige en zeer strydbaere Belgen, hun hebben laeten overwinnen van vyanden die in de konst des oorlogs niet wel afgeregt waeren. Hier toe zullen wy verhaelen het geen Josephus van de joodsche oorlogen, in zyn 3.^de boek, kap. 3, verhaeld, zeggende aldus:

Is 't dat iemand slegts aenmerken wild de goede schikking en order van hunne ruyterye, hy zal voorwaer bevinden, dat zy de opper-heerschappye over de geheele weireld verkregen hebben, niet door de gunst der fortuyn, maer door hunne eygen konst en magt; want zy beginnen niet eerstmael de wapenen de handelen, nog roeren niet alleen hunne handen als het nood doet, of naer dat zy

[p. 93]

langen tyd stil geweest hebben ten tyde van vrede; maer zy, handelen die dagelyks, als of zy hun uyt 'er natuer aengewassen waeren: zy wagten geenen tyd af, maer bereyden hun onophoudelyk tot den stryd, en hunne krygsoeffeningen verschillen niet veel van eenen wezendlyken veldslag. Iederen ruyter word dagelyks geoeffend in het handelen van alderhande wapenen, even als of zy in den stryd waeren. Hier door leeren zy de zwaerste aenvallen uytstaen; want de verzuy menis van hun order doet hunne gewoonelyke geschiktheyd niet vergeten, en zy worden niet ligtelyk bevreesd nog vermoeyd; het welk oorzaek is dat zy altyd zegepraelen over de gene die zy zoo vroom niet vinden. Diesvolgens zouden zy niet doólen, die hunne krygsoeffeningen veldslagen zonder bloed zouden noemen, en in tegendeel, hunne waere slagen bloedige krygsoeffeningen. Men kan hun niet overrompelen door eenen on voorzienigen aenval; want in welk vyandlyk land zy komen, zy zullen nimmer slag leveren, als naer dat zy hunne legerstede sterk gemaekt hebben. Zy doen dit niet met ligt werk, of in slegte en onbekwaeme plaetsen, nog zy beschryven die niet ongeschiktelyk; maer is den grond daer oneffen, zy maeken hem gelyk: want hunne legers zyn altyd gevolgd van eene groote menigte werklieden van alle slag. Zy betrekken hunne legerplaetsen gemeynelyk in het vierkant.