De historie van Belgis

Vierden boek.

Eerste Kapittel.

Van wie deze Nederlanden naer de dood van Julius Cesar bestierd wierden, van groot Belgis en andere dingen.

Voor dat Julius Cesar de laetste mael uyt deze Nederlanden scheyde en nae Roomen trok, alwaer hy vermoord wierd, leyde hy in alle sterke plaetsen kapiteynen en krygsvolk om het land te bewaeren. De aenzienelykste dezer kapiteynen waeren Trebonius, Crispus en Galba, die hier gebleven zyn tot dat Octavianus, neef van Cesar, roomsch keyzer geworden was. Zy schreeven aen dien vorst dat hun verblyf in deze landen te vergeefs was, ten waer men middel vond om het volk dat gevlugt en verloopen was, en zig ophield in bosschen, moerassen en eylanden, weder in het land te krygen, om het zelve te ploegen en te bebouwen. Zulks was ten uytersten noodig; want de Nederlanden waeren deêrlyk verwoest door de langduerige oorlogen die zy tegen Cesar en de Romeynen uytgestaen hadden. Ook rees in de zelve zoo grooten dieren tyd en pest, gewoonelyke gevolgen van den oorlog, dat schier alles stierf dat aldaer nog overgebleven was. Het land aldus verlaeten en woest liggende, wierd de woonplaets der

[p. 21]

wilde beesten; zoo dat het de Romeynen van groote aengelegentheyd was daer in te voorzien.

Om deze verwoeste en verlaetene landen dan te bevolken, en de gevlugtte inwoonders weder te lokken, vergunde den keyzer Octavianus groote voorrechten aen alle die zig in de zelve kwamen nederzetten, en ontsloeg hun van de schattingen en lasten die Julius hun opgeleyd had. Door dien middel begonnen deze landen weder te herleven: de akkers, die langen tyd ongeoeffend gelegen hadden, wierden op een nieuw bezaeyd en beplant, de vervallene en afgebrande huyzen weder opgeregt en vermaekt, de geslegte steden, sloten en kasteelen herbouwd.

In dien tyd wierden de roomsche kapiteynen Crispus en Galba oneenig: Trebonius kapiteyn van Gend, hun alleen niet konnende bevredigen, ontbood Caïus Titurius van Roomen, om hem hier toe de hand te bieden. Titurius hield zig in Belgis, het welk nieuw Belgis was, zoo eenige willen, nu Bavay in Henegouw, gelyk hier vooren gezeyd is. De groote en oude stad Belgis wierd van Julius Cesar genoemd Obellovacum, het welk geene stad was maer eene heerlykheyd, strekkende tot aen Henegouw, en van een magtig volk bewoond; onder deze heerlykheyd behoorde de magtige en sterke stad Belgis, die men nu meynd te wezen een vleksken in Henegouw, Bavay genoemd; aen welke stad de oude historien van Henegouw en Doornyk den naem van Belgis geven, daer by voegende dat zy het hoofd en de aenzienelykste van geheel deze Nederlanden was. Voorders behelzen de gemelde historien dat 'er zeven sterke kasteelen waeren, om die groote en magtige stad Belgis te beschermen, waer van ieder den naem van eene der zeven planeten voerde; dat het voornaemste dezer kasteelen genoemd was Phanum Martis, en dat de onderaerdsche steene voute, daer wy in het voorgaende boek dikmaels van gesproken hebben, haer begin nam van in de stad Belgis, en eyndigde binnen Phanum Martis (nu die schoone stad Gend), door welke voute de kapiteynen van

[p. 22]

Belgis en Phanum Martis dagelyks byeen kwamen en te zaemen raed hielden, zonder dat de Romeynen daer van wisten.

Nogtans zeggen andere dat die groote en oude stad Belgis gestaen heeft ter plaets daer nu het dorp Velsike staet, en elk breugt zyne bewyzen by; want op beyde deze plaetsen heeft men gevonden en vind men nog teekens, die konnen doen twyffelen in welke van de twee zy gestaen heeft. Dezen twyffel is geen wonder; want door den ouderdom geraeken alle dingen in vergetendheyd. De groote en vermaerde steden Babylonien en Ninive zyn heden zoo verre te zoeken, dat men nauwelyks op honderd mylen weét waer zy gestaen hebben. Het is insgelyks met Ceciova en Sicambria, zoo nogtans dat eenige meynen dat deze laetste Buda of Offen in Hongarien is. Men heeft ook geene meerdere zekerheyd aengaende Azor, die eene hoofdstad van verscheyde koningryken geweest is, gelyk in het boek van Josuë blykt.

Titus Livius zegt, dat men zelfs in eene volstrekte onzekerheyd is nopende den tyd wanneer Scipio den Africaener voor het recht gedaegt wierd, en het jaer dat hy zyn leven eyndigde. Zommige beweêren dat dien berugten roomschen veldheer gestorven en begraeven is binnen de stad Roomen; andere zeggen in het vlek Lyterni. Evenwel zyn in beyde deze plaetsen teekens gevonden die aenleyding konden geven om zulks te vermoeden; want te Lyterni is een graf geweest op het welk een mans beeld stond, dat wy zelve (zegt Livius) onlangs gezien hebben, en door het onweder in stukken geslaegen is. Ook ziet men buyten eene der poorten van Roomen, genoemd Capena, op zeker graf dry beelden, waer van men 'er twee zegt te wezen van Publius en Lucius Scipio, en het derde van Quintus Curtius. Dit zyn de woorden van Titus Livius.

Isidorus schryft in zynen boek genoemd Etymologiarum aldus: van het begin der gebouwde steden vind men twyffelagtigheyd, ja zoo veel, dat ook de gene die neêrstiglyk den oorsprong der stad

[p. 23]

Roomen onderzoeken, daer van geene zekerheyd konnen vinden. Salustius, eenen roomschen raedsheer, schryft het volgende: ‘de stad Roomen, zoo ik vernomen heb, hebben aldereerst gestigt en bewoond die van Troyen en hunne naerkomelingen; zommige schryven haere stigting toe aen eenen koning genoemd Evander, andere aen Romulus.’

Indien men aengaende den oorsprong van zulke groote en vermaerde steden geenen vasten grond kan vinden, het is dan niet te verwor deren dat men zoo weynig zekerheyd heeft van de opkomst der kleyne. Daerom zyn de schryvers niet te veragten, die in het aenwyzen van den oorsprong der volkeren en steden gedwaeld hebben, want door ouderdom en verloop van tyd worden alle dingen onzeker; en gelyk 'er menigmael twyffeling valt nopende hunne opkomst, zoo kan het ook gebeuren ten aenzien van de verwoesting en den ondergang der zelve. Zulks komt ook dikwils toe by den haet der volkeren, waer door zy den naem der steden die zy veroverd en verwoest hebben, zoo veel als in hun is tragten te verbergen en uyt te roeyen, op dat zy te eerder uyt het geheugen der menschen zouden gaen. Onder andere hadden de Romeynen dit voor eene gewoonte, gelyk Bocatius getuygd, schryvende van eene heerlyke daed van zekere magtige gevangene gallo-grieksche vrouw, welkers naem zy verzwegen hebben.

Wy hebben dit aldus verhaeld, om te bewyzen dat de twyffeling eene zaek geenzins onwaeragtig maekt, dewyl vele niet wel konnen gelooven dat de groote stad Belgis bestaen heeft.

Aengaende de andere roomsche kapiteynen, diend men te weten, dat Galba zig te Doornyk onthouden heeft, en Crispus tot Terouanen. Zommige oude boeken melden dat den eerst-gemelden zyne kinderen graeven van Doornyk maekte, en dat zy dit land lang naer hem bestierd hebben. Trebonius, landvoogd van Vlaenderen, hield meest zyn verblyf in het kasteel te Gend, door Julius Cesar gestigt daer de abdye van den H. Bavo plagt

[p. 24]

te staen, alhoewel te vooren op de zelve plaets nog een ander kasteel gestaen heeft.