De historie van Belgis

XLIII Kapittel.

Van zommige Wetten der oude Fransche, ten tyde dat zy over Duydschland heerschapten.

Van den koning Clodoveus tyd af, hebben de Fransche en de Duydsche lang om de heerschappye gestreden, even als de Romeynen tegen de Penen of Carthagensers, tot dat de Fransche ten laesten de opperhoofdigheyd zyn blyven behouden. Hier uyt is alle knegtschap en lyfeygenschap in Germanien voordgekomen. Daer wierd op iedere ligte beuzeling een eeuwig knegtschap tot straffe gesteld, om de inwoonders van dit land onder het jok te brengen en hunne oproerigheyd te stillen. Men noemde deze knegten piscalami, dat is konings of fiscaels knegten, om dat hun lyf en goed aen de kamer des konings toebehoorde; welke persoonen, met hunne goederen, den koning dan, uyt godsdienstigheyd, aen de stigten en kloosters in Germanien opdroeg, om welke reden zy ecclesiastici servi of klooster-lieden genoemd wierden. Hierom hebben de abten in zommige plaetsen van Duydschland nog vele lyfeygene lieden, benevens het recht om, naer de dood der boeren, de schoonste beest uyt den stal en ook het beste kleed uyt het sterfhuys te nemen.

In het begin, naer den voornoemden franschen oorlog, dede den onverdraeglyken last en het verdriet van het knegtschap menigvuldige persoonen in kloosters gaen, om aldus van dien last ontslaegen te zyn; en dit wierd zoo gemeen, dat men daer tegen eene verbiedende wet moest maeken, de welke hun dien uytvlugt niet toeliet, 't en zy de dorpen en vlekken met knegten en ban-lieden bezet waeren, op dat den akkerbouw niet ganschelyk zoude veronagtzaemd worden.

[p. 442]

In dien tyd waeren 'er ook veel strenger wetten tegen de kwaeddoenders als tegenwoordig. Onder andere was 'er eene straffe die in het scheêren of in het afsnyden van het hair bestond, gelyk het eedgenoodschap der Elsacers bewysd en Rhenarus getuygd. Wanneer iemand de weêrde van eenen of twee sikels geroofd had, hy wierd het hoofd met huyd en hair tot aen de ooren gevild, corium capilli perdat; indien hy eene tweede mael genomen wierd voor eene diefte van vier of vyf sikelen, men veroordeelde hem om eene hand te verliezen; maer de derde reyze in de zelve misdaed vervallende, wierd hy zonder genaede gehangen.

Men vind dit wetboek der oude Fransche of Franken nog in eenige boek-zaelen en Rhenarus heeft 'er onder andere de volgende wetten uyt getrokken: ‘men zal de bedelaers niet toelaeten het land af te loopen; maer elke stad zal haere eygene bedelaers onderhouden. Indien de zelve eenig handwerk konnen oeffenen en dit verzuymen te doen, zal niemand hun iet geven. De kwaeddoeuders, landloopers, verleyders van het volk, enz. zullen geweêrd worden.’

Daer was ook eene wet of regel aengaende de dragten: den overtreder der zelve verviel in eene boete van 40 solidas, waer van de helft ten profyte van den aenbrenger was. De benaeming der kleederen konnen in het vlaemsch niet wel vertaeld worden; maer het is zeker dat zy zeer gering waeren, aengezien de bekosting van het pragtigste ten hoogsten 40 solidas of schellingen beliep.

Eenen kwaeddoender moest voor zyn eerste schelmstuk eene oog verliezen, voor het tweede zynen neus, en voor het derde zyn leven. De gene die in openbaere vyandschap leefden, malkanderens dood gezworen hadden, en hun geschil wilden effen stellen in eenen bezonderen kamp, gelyk zulks in Spagnien op heden nog gemeen is, wierden voor den koning gezonden; maer de kerk-vergaedering te Trenten gehouden in het jaer 1565, onder den paus Pius den IV, heeft diergelyke kampen gedoemd, en daer verscheyde straffen op gesteld, gelyk men zien

[p. 443]

kan in den 19.^den artikel der ordonnantie en decreet op de algemeyne hervorming, uytgeroepen en bekend gemaekt op den eersten dag van de negenste en laetste zitting.

Voorders behelzen de gallische wetten van Clodoveus tyd of daer omtrent, dat niemand, het zy in den oorlog of t'huys, zyne gezellen of iemand anders tot drinken zal aenstouwen, nog drank toebrengen; dat iemand in dronkenschap bevonden wezende, water moet drinken tot dat hy nugter word; dat den genen die tot den koning of ten stryd trekt, vry zal wezen van tol en weg-tribuyt, als mede de dingen die tot de noodzaekelyke geneêring behooren, 't en waer iemand daer mede op vremde landen handelde; dat alle ryd-peêrden, enz. geenen tol zullen betaelen. Deze voorrechten strekten zig ook uyt over de gene die de heylige plaetsen bezogten.