De historie van Belgis

XXXVIII Kapittel.

Van het ongeloof der Vrieslanders, hun Land en Zeden.

Daer Denemerken en Vriesland aen malkanderen grenzen ligt een eyland, het welk eertyds Fotice-Land genoemd was, volgens den afgod Fotis, die aldaer geëerd wierd en zynen tempel had. Deze plaets wierd in zoodaenige eer en weêrde gehouden, dat niemand van de heydenen iet durfde aenraeken van het geen in de zelve beruste, nog water nemen van eene fonteyn die daer spruytte, als diefsgewys. Den H. Willebrordus daer te scheep aengekomen zynde, verbleef 'er eenigen tyd, ter oorzaek van eenen zwaeren storm op zee die hem zynen togt belette voord te zetten. Middelertyd verstond hy de dwaeze gewoonte des volks, en de onmenschelykheyd van den koning Radbodus, die met eene vreede dood strafte alle die water van de

[p. 431]

voorzeyde fonteyn gebruykten: zulks niet tegenstaende doopte hy met dit water, onder de aenroeping der H. Dryvuldigheyd, niet alleen dry persoonen, maer gebood met het zelve ook te koken ten behoeve van de gene die met hem waeren, en van het vee te slagten dat daer in de weyde liep. Wanneer de heydenen dit zagen, meynden zy dat Willebrordus en zyne medegezellen terstond raezende zouden worden of eene haestige dood sterven; maer ziende dat hun niets kwaeds overkwam, wierden zy vervaerd en gaven zulks te kennen aen hunnen koning. Radbodus berispte den heyligen man straffelyk, maer durfde hem niet doen dooden, waerschynelyk uyt ontzag voor de Fransche, op het verzoek van welkers vorst Pepinus hy deze reyze ondernomen had.

De Vrieslanders waeren met meer andere ongeloovigheden besmet, en bragten die meest alle ter dood die kwamen om hun te bekeeren. Ook was hunnen koning Radbodus uytnemende woest; want als hy, om gedoopt te worden, met den eenen voet in het water stond, vraegde hy of 'er meer in de helle waeren als in den hemel, en hoorende dat 'er meer in de helle waeren, trok hy zynen voet terug, zeggende: het is heyliger den meesten hoop te volgen als den minsten. Aldus sprak dien vorst, want hy beelde zig in dat 'er duyvelen waeren en van de welke hy veel goeds verwagte, maer hy eyndigde vier dagen daer naer zyn leven.

Vriesland, zoo Bartholomeus Anglicus schryft, in het boek van de natuer der dingen, is eene provintie in het nederste eynde van Germanien, met eene lange streek op den oever van de groote zee gelegen. Dit landschap neemt zyn begin aen het uyterste van den Rhyn, en eyndigd in de zee Dovico, en deszelfs inwoonders worden van de Germaenen Vrieslanders genoemd. Zy verschillen van de zelve merkelyk in kleeding en zeden; want de mannen in Vriesland zyn gemeynelyk in den nek geschoren en draegen ronde kranzen; en hoe edelder zy van stam zyn, hoe hooger zy hun laeten

[p. 432]

scheêren. Zy zyn kloek en sterk van leden, schoon van lichaem, vreed van gemoegd, en zy houden hun in de velden veel bezig met de lancie en het yzer geweêr.

Vriesland is vlak, effen en vol weyden; maer men vind 'er weynig hout, waer door de inwoonders genoodzaekt zyn torf, gedroogden ossen-drek, enz. te branden. De Vrieslander zyn een vry volk, van geenen opper-heer afhangende, en zy stellen hun lyf menigmael te pande om hunne vryheyd te behouden; want zy hebben liever te sterven, als in bedwang te leven: daerom verwerpen zy de ridderlyke weêrdigheyd, en laeten de vremdelingen onder hun niet opryzen. Nogtans hebben zy jaerlyks hunne rechters, aen de welke zy onderdaenig zyn; maer zy verkiezen die zelve. Zy beminnen de zuyverheyd, en houden hunne kinderen zuyver tot dat zy volwassen zyn: dus winnen zy gemeynelyk volmaekte en sterke kinderen. Zy drinken onmaetig van zekeren drank, die zy bier noemen. Deze zyn de worden van Bartholomeus.

Ik hebbe in Vriesland en in Westphalen kroezen zien gebruyken die bynae eene pint inhielden: men konde die niet nederzetten; want zy waeren met steêrten als gevronge wortelen: uyt deze kroezen dronken de inwoonders gansche dagen lang. Het is in de gemelde landen de gewoonte, als men iemand drank brengen wild, dat men zulks doet aen die den naesten nevens zig gezeten is, met de zonne omgaende; anders vraegen zy of zy schelmen zyn, dat men hun overschrikt. Die de manier niet weten, onderwyzen zy daer in met goedheyd.

In Oost- Vriesland woont nog een rauw volk, waer onder de boere-maegden groen saerk of certeyn op hun hoofd gevrongen draegen, en de vrouwspersoonen die in den houwelyken staet zyn, doen metaele of goude kroonen, wel van vier vingeren breed, insgelyks op hun hoofd, gelyk ik in het jaer 1556 gezien hebbe.