De historie van Belgis

XXXVI Kapittel.

Nog van de heydensche Duydsche, hunne agting in voorgaende tyden en op heden.

Jacobus de Bergoma, eenen broeder der orden van den H. Augustinus, schryft in zeker werk voor titel voerende supplementum chronicorum, dat de Romeynen het volk van Duydschland niet zonderling geagt, nog met het zelve niet veel gemeenschap gehad hebben; want voor dat de eerstgemelde zoo verre gekomen waeren dat zy hunne heerschappye poogden uyt te breyden over de gansche weireld, peysden zy op de Duydsche niet; en naermaels, als zy magtig wierden, hadden zy altyd werk genoeg met de natien aen de andere zyde van de zee woonende, met de Gallen, en dikmaels met de beroerten en oorlogen in hun eygen land; zoo dat zy de Germaenen met vrede moesten laeten. Ook waeren 'er uyt 'er natuer tusschen beyde deze volkeren verscheyde sterke bolwerken, als het Tyrolsch gebergte, den Rhyn, enz. Zulks is ongetwyffeld de oorzaek dat de oude historieschryvers zoo weynig van de duydsche geschiedenissen beschreven hebben, tot den tyd van den roomschen keyzer Octavianus, alswanneer Ger-

[p. 425]

manien onder de heerschappye der Romeynen gebragt wierd.

Misschien komt het hier by toe, dat 'er alsdan in het gemeld land geene schryvers waeren die op de gebeurtenissen agt sloegen, of de moeyte wilden nemen van de merkweêrdige dingen op te teekenen die daer voorvielen. Het kan ook wel zyn dat 'er op dien tyd in geheel Germanien geene historieschryvers gevonden wierden: geene joodsche schriften (want daer waeren alsdan nog geene Joden in dit land), geene grieksche, nog ook geene latynsche (want de Romeynen waeren nog geene heeren van Germanien), maeken van de geschiedenissen van dit land eenig gewag.

Evenwel beweêren eenige dat Plinius en Samovicus iet van Duydschland geschreven hebben, naementlyk den eerstgemelden, die in zyn 20.^ste boek alle de oorlogen beschryft die de Romeynen tegen de Germaenen gevoerd hebben; maer de boeken van den gemelden schryver zyn door langheyd van tyd verloren of te niet gegaen, gelyk menigvuldige andere loffelyke werken!

Cornelius Tacitus, eenen hoofdman van het romeynsch leger in Germanien en eenen vermaerden historie-schryver, die omtrent honderd jaeren naer den keyzer Octavianus Augustus leefde, schryft van de duydsche afgezanten, die te Roomen by Pompeïus-den-Grooten kwamen, in dezer voegen: ‘zy zyn ingegaen in de pompeïsche schouwof speel-baen, om de menigte des volks te zien dat daer ledig stond; maer dewyl zy diergelyke spelen noyt gezien hadden, nog de zelve niet verstonden, gaf hun deze aenschouwing weynig genoegen, enz.

Josephus, in zyn 19.^de boek van de joodsche oudheyd, kap. 1, maekt ook eenig gewag van de Germaenen, zeggende: ‘als den keyzer Calligula vermoord was, door Chereas en andere, de eerste die het vernamen waeren de Duydsche, eene schaer krygsvolk aen wie de bewaering van den vorst toebetrouwd was. Deze natie is van natuer

[p. 426]

hitzig en haestig, gelyk andere ongeleerde en grove menschen, die niet verstaen tot wat eynde eene zack geschied. Zy zyn groot en sterk van lichaem, waeren gewoon in het voorste gelid van een heyr gesteld te worden en den eersten aenval uyt te staen; want hunne tegenwoordigheyd bragt alom goeden spoed en groote voordering hy.’

Ik vinde ook dat 'er in de begraeving van den koning Herodes, Duydsche tegenwoordig geweest hebben; want den voornoemden schryver zegt in zyn 17.^de boek, kap. 10, dat naer de lyf-knegten van Herodes den Ascaloniter, zyn gevolgd de Tharsen, daer naer de Duydsche, en naer hun de Waelen. Hier uyt is te nemen dat de Duydsche van oude tyden een strydbaer volk geweest hebben, aen wie de vremde vorsten de bewaering van hun lyf toebetrouwden, goede hoop hebbende in hunne sterkte en getrouwigheyd. Zy plagten ook voor alle andere natien de voorvegters der Romeynen te wezen, het welk hun ongetwyffeld tot eene groote eer strekt. Zy zyn in het vervolg zoo mannelyk en dapper, ja den krygshandel zoo gewoon geworden, dat geene volkeren by hun te vergelyken zyn in de beschikking van eenen veldslag en het gebruyken van het geschut. Zy zyn ook zoo veel beschaefder geworden als zy eertyds plagten te wezen, dat men tegenwoordig onder hun schier de uytmuntendste meesters in alle konsten en wetenschappen vind. Zy zyn zonderlinge uytvinders en verbeteraers van alle zwaere konsten; zoo dat hun van Godt, buyten vele andere natien, een bezonder vernuft schynt ingestort te zyn. Daerom hebben eenige gewild dat op hun land invloed heeft zekere gunstige sterre, die voortyds de Italiaenen plagt te beschynen en behulpig te wezen; nogtans hebben deze laetste hunne gewoonelyke schranderheyd niet verlooren.

Al zyn de Fransche geene eerste uytvinders der dingen, men vind evenwel hunne weêrga niet in het geen dat uytgevonden is te verbeteren en te

[p. 427]

verbreyden. Aen de Spaenjaerden schryft men geene zonderlinge konsten toe, al zyn zy, even als de Fransche, groote liefhebbers der zelve; maer men roemd hunnen stouten moed, hunne ervaerendheyd in de krygskunde en hunne uytnemende getrouwigheyd tot hunnen vorst. Men heeft ook van ouds zeer geleerde mannen onder hun gevonden; waer uyt blykt dat elke natie haere bezondere gaeven heeft. Van de Engelsche is niet veel anders te zeggen, als dat 'er zeer schoone mannen en vrouwen onder hun gevonden worden. Zy plagten ook goede oorlogs-lieden te wezen; want zy hebben eens byna geheel Vrankryk ingenomen, en vele wondere daeden bedreven onder hunnen koning Arcturus.