De historie van Belgis

XXXV Kapittel.

Van het Ongeloof, de Zeden en Gewoonten der heydensche Duydsche of Germaenen.

De Duydsche verschilden in zeden merkelyk van de Gallen; want zy hadden geene druïden, nog niemand die offerande dede. Zy agtten geene offeranden, maer hielden alleen voor goden de voorwerpen die zy zagen, en door welkers kragt zy meynden geholpen te worden, als de Zonne en de Maen, benevens Vulcanus, die by de heydenen voor den god van het vuer gehouden wierd. Buyten deze kenden zy geene godheden, nog hadden noyt van andere hooren spreken.

Hunne voornaemste bezigheyd bestond in jaegen, ryden en oorlogen. Zy gewenden hunne kinderen van jongs of tot het uytstaen van arbeyd en ongemak. Alle die lang in hunne kinderlyke onnoozelheyd bleeven, wierden onder de Germaenen zeer geprezen; want zommige geloofden dat zy daer door grooter van gestalte wierden, andere dat zulks hun meer kragt en sterkte dede krygen. Zy hielden voor onbetaemelyk dat eenen manspersoon eene vrouw bekende voor den ouderdom van 20 jaeren; het welk niet konde verborgen blyven, ter oorzaek dat de mannen en vrouwen hun dikmaels te zaemen waschten in de rivieren, hunne schaemelheyd bedekkende met vellen of andere kleyne dekzelen, en het overig deel van hun lichaem schier geheel naekt laetende.

[p. 422]

Zy bekommerden hun weynig met den landbouw; want zy leefden meest by melk, kaes en vleesch. Niemand had onder hun eenigen grond die hem in eygendom toebehoorde; maer de overheden gaven jaerlyks aen een ieder zoo veel land als hun goed dogt, en op zoodaenige plaets als hun behaegde. Het jaer ten eynde wezende deden zy hun van daer vertrekken, en weezen elk weder eene andere plaets aen. Aengaende deze wyze van handelen bragten zy verscheyde redenen by: ten eersten gingen zy aldus te werk, op dat hunne onderdaenen, door de gewoonte van langen tyd in de zelve plaets te verblyven, niet zouden ontaerden van hunne oude strydbaerheyd, en door het oeffenen van den landbouw de oorlogskunde niet vergeten; ten anderen, op dat zy niet zouden arbeyden om veel land te verkrygen, waer naer de rykste en magtigste de arme zouden konnen verdryven. Voorders onderhielden zy dit gebruyk, om dat het volk niet keurlyk zoude worden in gebouwen, maer te vreden wezen als zy slegts beschut waeren voor koude en hitte, en op dat zy niet begeêrig zouden wezen om geld en goed te vergaederen, waer uyt muytery, tweedragt en krakeel konde ontstaen. Eyndelyk deden zy dit om hunne onderzaeten te beter in eene goede eensgezindheyd te houden, het welk gewoonelyk gebeurd, als het gemeyn volk ziet dat men hun ten naesten by zoo veel vryheyd geeft als de groote en voornaeme persoonen van het land.

De Germaenen hielden het voor eene groote eer, als 'er rond hunne steden veel woest en onbewoond land was; want zy rekenden voor een bewys van hunne kragt en sterkte, dat zy hunne nabueren uyt hun gebied verdreven hadden, en dat niemand omtrent hun zyne woonplaets durfde nemen. Ook waeren zy te geruster, ziende dat zy van geene vyanden onverwagt konden besprongen worden.

Wanneer de eene stad tegen de andere in oorlog was, wierden de stede-voogden tot leger-oversten gekozen, en deze hadden over hun volk de magt

[p. 423]

om het leven te geven en te nemen. Ten tyde van vrede waeren 'er geene gemeyne overheden nog magistraeten; maer de vorsten der landschappen en steden deden alsdan recht over hunne onderdaenen, en beslisten alle geschillen. Straetschenden en de menschen uytstroopen die van hun land of stad niet waeren, rekenden zy voor geen kwaed; maer zy lieten zulks toe om de jongheyd eene oeffening te verschaffen en de luyheyd uyt hun lyf te dryven. Als iemand van deze vorsten kapiteyn over eene bende zulke roovers begeêrde te wezen, zeyde hy in den vollen raed: is 'er iemand die my wild volgen, dat hy zig aenbied. Alsdan stonden zy allegaeder op die den voorstel van dezen heer goedkeurden en hem genegen waeren, en zy belofden hem in alles te helpen. Zy wierden daer over van de vergaedering grootelyks geprezen; maer de gene die niet wilden volgen aenzag men als verraeders, en zy hadden voortaen geen gehoor, geloof nog agting meer.

Ziet hier hoe verblind deze heydensche Duydsche waeren: doch al hadden zy geene kennis van Godt nog van zyne geboden, zy behoorden door de wet der natuer geleerd te hebben dat het een groot onrecht was iemand te berooven die hun niets misdaen had; want hadden zy in hun eygen gemoed gegaen, zy zouden bevonden hebben dat men aen zynen even-mensch behoord te doen het geen men aen zig zelven zoude wenschen gedaen te hebben, en dat het niemand geoorlofd is een ander van zyn goed te berooven, dat hy misschien met zweet en arbeyd rechtveêrdiglyk en eerlyk vergaederd heeft. Deze volkeren volgden hier in zekerlyk de zeden der Lacedemoners, die gewoon waeren hunne dieven te pryzen en het stelen voor eene konst hielden, gelyk hier vooren gezeyd is. Zy waeren afgoden-dienaeren, en daerom is het min te verwonderen dat hunne staetkunde dit misbruyk begunstigde; maer dat dit rooven in zommige gewesten van hun land nog plaets gehad heeft lang naer dat zy tot het christen geloof bekeerd

[p. 424]

waeren, ja zelfs tot in onze tyden, is met geene rede te verschoonen.

Deze heydensche Germaenen gedoogden nogtans niet dat de vremdelingen die in hun land kwamen, verdrukt of verongelykt wierden; maer zy onthaelden die als hunne vrienden. Hunne huyzen stonden voor de zelve altyd open, in de welke spyze, drank en al dat zy noodig hadden, tot hunnen dienst was; want zy waeren vreed tegen hunne landgenooten, doch zagt en goedertieren ten aenzien van de vremdelingen, bezonderlyk als zy vredig tot hun kwamen.