De historie van Belgis

[p. 411]

XXXII Kapittel.

Van de grouwelyke Begraevingen der Gallen, de Indiaensche Begraevingen, en andere dingen.

Aengaende de begraevingen der Gallen, deze deden zy, op hunne maniere, met veel pragt en grootdaedigheyd; want al het geen den overledenen ten tyde van zyn leven bemind had, wierd met zyn dood lichaem in het vuer geworpen, deszelfs vrienden en beesten daer van niet uytgezonderd: ja een weynig voor den tyd van Julius Cesar, wierden zelfs de dienaeren en bondgenooten van den aflyvigen, van de welke men wist dat hy hun voor zyne dood lief gehad had, te zaemen met hem verbrand. Dit was eene afgrysselyke gewoonte, die onder het volk van Belgis ook in zwang geweest is, gelyk wy in ons tweede boek getoond hebben.

Het is wel te denken dat de vrouwen die hunne mannen lief hadden, en om deze reden van hun ook bemind wierden, naer de dood der zelve het vreed element des vuers moesten proeven: eenen eerlyken loon voor hunne getrouwe liefde. Is het redelyk, een onnoozel schepsel aldus van het leven te berooven? Het waer beter eene wolvinne te wezen, als zulk eene ongelukkige vrouw.

Valerius Maximus schryft, dat het in Indiën ook de gewoonte plagt te zyn dat iederen man zoo veel vrouwen mogt hebben als hy konde onderhouden; dat, als 'er eenen man gestorven was, alle zyne vrouwen voor de vierschaer gingen, en dat iedere van de zelve daer haere redenen voordbragt om te doen blyken dat den overledenen haer meest bemind had; dat den rechter alle hunne vertooningen rypelyk overweegde, en ten laesten het vonnis streek; en dat zy die de liefste verklaerd wierd blymoedig nae het vuer liep, zig boven op

[p. 412]

haeren dooden man leyde, en met hem verbrand wierd; zoo dat de andere vrouwen met schaemte moesten henen gaen.

Hier lust ons ook te verhaelen het geen Ludovicus Vertumanus zegt, in den 3.^den boek van zyne reysbeschryving, kap. 4, alwaer hy zig uytdrukt in dezer voegen: daer is nog een ander gebruyk onder de inwoonders der stad Tarnasset in Indiën, te weten de volgende: als eene vrouw weduwe word, houd zy, van den zelven dag dat haeren man gestorven is tot den vyftienden naer deszelfs dood, dagelyks eene groote maeltyd met haer maegschap en het geen van haeren overleden egtgenoot. Naer het verloop van dien tyd, gaet zy, op het kostelykste gekleed, en vercierd met peêrlen en edele gesteenten (die in dit land met menigte gevonden worden), verzeld van haere vrienden, nae de plaets daer het dood lichaem van haeren man verbrand is: aldaer graeven haere vrienden eenen put in de aerde, zoo diep als dat zy lang is, rond den welken zy vyf of zes staeken in den grond slaen, daer zy een zyde kleed aen spannen; waer naer zy in dien put een vuer van welriekende kruyden maeken, gelyk voor den man geschied is. In de laetste maeltyd eet de vrouw zoo veel betole (eene gewas aldus genoemd), dat zy daer van byna dood is. Zy word ook gevolgd van eenen grooten hoop pypers, zangers en speellieden, als ook van mannen in duyvels-kleederen, die vuer in hunnen mond draegen en wonderlyke klugten bedryven, den duyvel aldus eene offerande doende. Alsdan begint de vrouw die haer verbranden wild, met de andere vrouwen, die daer in groote menigte vergaederd zyn, rond het vuer te dansen en te springen, haer dikmaels nae de gewaende duyvelen keerende, en hun bevelende den duyvel te bidden dat hy haer zoude ontfermen en in genaede ontfangen; waer op zy verzekeren dat zy dit gedaen hebben en nog zullen doen. Deze vrouw doet dit alles met een onbeschroomd gemoed, ja zelfs met blydschap; want zy geloofd niet anders als dat zy van stonden aen ten hemel zal gevoerd

[p. 413]

worden. Vervolgens neemt zy het voormelde zyde kleed vast en werpt zig in het vuer met alle haere kleederen en juweelen. Terstond komen haere naeste vrienden met stokken, en slaen daer mede op haer hoofd; zy werpen haer ook met steenen, op dat zy haest dood zoude wezen. Hier naer verbrand men haer lichaem tot assche, gelyk men met het gene van haeren man gedaen heeft. Die zulks niet zouden doen gelyk voorzeyd is, zouden voor openbaere vrouwen aenzien worden. Den koning vereerd deze plegtigheyd altyd met zyn bywezen. Het gemeyn volk volgt deze gewoonte niet, het zyn maer alleen de begoede en aenzienelykste persoonen van de stad die 'er gebruyk van maeken.

De reden waerom zy den duyvel deze eer aen doen, schryft den voornoemden reyzer daer hy handeld van de zeden en gewoonten der Colcoeten; maer zy diend hier niet verhaeld te worden. De indiaensche koningen zyn voor het meeste deel rauw en onbesneden, zoo dat het wel te gelooven is dat zy hun niet te goed kennen om zulk een afgrysselyk schouwspel tegenwoordig te zyn: de vrouwen, door hunne onbeschaefdheyd, worden ook ligtelyk tot deze daed gebragt, en met kinder fabelen gepaeyd, loopende aldus dwaezelyk met tormenten uyt den tyd in de eeuwigheyd. Nu komen wy weder tot onze historie.

Voorders was 'er in zommige steden van Gallien eene wet, dat alle de gene die eenige nieuwe tydingen ontfingen, de zelve moesten overbrengen aen de bestierders der stad. De reden hier van was, dat men menigmael ondervonden had dat de ligtveêrdige en onverstandige menschen, door het uytstrooyen van kwaede maeren, schrik en oproer onder het volk veroorzaekt hadden. Wanneer men de regeerders dan eenige tydingen aenbragt, lieten zy daer van bekend maeken dat tot voordeel van het gemeyn strekte, en hielden geheym het geen niet aengenaem om hooren konde wezen; waer in zy wyzelyk deden. Deze gewoonte is tegenwoordig by de Gallen of Fransche nog in zwang; want zy laeten

[p. 414]

veeltyds binnen hunne landen (als de zaek aen een ieder niet bekend is) uytstrooyen dat zy daer buyten de overwinning behaeld hebben, niet tegenstaende dat hunne legers verslaegen zyn. Aldus deden zy, als hunnen koning Franciscus den I, den 24 february in het jaer 1525, in den vermaerden veldslag voor Pavien, gevangen en hun leger geheel ten onder gebragt wierd door keyzer Karel den V, gelyk wy gehoord hebben van persoonen die op dezen tyd in Vrankryk woonden. Aengaende de zaeken die het gemeyn voordeel betreften, was het niemand geoorloft te spreken dan in eene openbaere vergaedering.