De historie van Belgis

XXXI Kapittel.

Van de onmenschelyke offeranden der Gallen, hunne Afgoden en zommige van hunne gebruyken.

De dry natien van Gallien voorschreven, te weten die woonden in Gallia Belgica, Celtica en Aquitanica, waeren wonder geneygd tot godsdienstigheyd: diesvolgens de gene die belaeden waeren met ziekten, of hun bevonden in perykels van oorlog, of andere zwaere rampen en tegenspoeden, deden de goden sacrificie, zig zelven overgevende om geslagtofferd te worden, of daer toe andere menschen in hunne plaets stellende. Het was het ampt der druïden die offeranden op te draegen: deze beelden zig in dat men de onsterffelyke goden niet konde te vreden stellen, nog verzoenen, als met het leven van den eenen mensch op te offeren voor de behoudenis en het welvaeren van den anderen. Daer waeren aengaende het opdraegen van zulke slagtoffers zelfs openbaere wetten en ordonnantien gemaekt.

Zommige lieden hadden groote beelden van wissen gevlogten; deze vulden zy met levendige menschen, maekten daer vervolgens vuer rond, en aldus wierden die ellendige, die 'er binnen waeren, gebraeden of verbrand, waer mede zy de goden eene behaegelyke offerande en eenen aengenaemen dienst meynden te doen. De Gallen geloofden ook dat de pynen en tormenten der gene die gevangen wae-

[p. 409]

ren voor dieverye, moord of andere misdaeden, aen de onsterffelyke goden meest behaegden: derhalven offerden zy hun die allegaeder op; en als zy diergelyke kwaeddoenders niet genoeg konden vinden, offerden zy veeltyds arme en onnoozele menschen, die niets bedreven hadden dat eenige straffe verdiende.

Onder vele andere vercierde goden, eerden de Gallen hoogelyks den afgod Mercurius. Zy hielden hem voor den uytvinder aller konsten, den wegwyzer der reyzers, en den patroon van de kooplieden en alle die eenige neêring deden. Dat zy dien god in groote weêrde hielden, schynt te blyken aen het standbeeld van 400 voeten hoog, dat zy ter zyner eer in Auvernen deden opregten; aen welk beeld den griekschen konstenaer Zenodorus tien jaeren gewerkt heeft.

Naer Mercurius waeren hunne aenzienelykste godheden Apollo, Mars, Jupiter en Minerva, van alle de welke zy byna het zelve gevoelen hadden als andere volkeren: zy geloofden dat Apollo alle ziekten en krankheden genas, en dat Mars den god en den bestierder van den oorlog was. Als zy eenige overwinningen over hunne vyanden behaeld hadden, zy offerden aen dezen laetsten schier al den buyt die hun in den oorlog ten deel gevallen was: alle de beesten die naer den slag overgebleven waeren, en alle andere goederen die zy geroofd hadden, wierden verzaemeld in zekere plaets daer toe geschikt; zoo dat 'er langen tyd naer Julius Cesar, in verscheyde steden van Gallien geheele pakhuyzen vol van zulke goederen, toegewyd aen den afgod Mars, gevonden zyn. Indien iemand, veragtende den godsdienst, van deze dingen iets weggenomen had, men zoude hem met de aldervreedste pyneu ter dood gebragt hebben. Aen Jupiter schreeven zy de heerschappye over den hemel toe, en aen Minerva de uytvinding der konstwerken en ambagten.

De dry voorschreven gallische geslagten droegen hunnen roem dat zy afstamden van den vader Dis

[p. 410]

of Diis, anders genoemd Pluto, den broeder van Jupiter, en den god van de helle en van alle dingen die beneden de aerde zyn. Zy konden van deze afstamming geen andere reden nog bewys geven, als dat zy zulks gehoord en geleerd hadden van de druïden. Uyt deze oorzaek rekenden zy den tyd by de dagen niet, maer by de nagten; welk gebruyk tot den dag van heden nog plaets heeft in verscheyde gewesten, bezonderlyk in deze Nederlanden en in Duydschland; want men zegt S. Marten-avond, Christ-avond, dry Koningen-avond, Vasten-avond, enz. in plaets van de dagen te noemen. Eenige verzekeren dat dezen Dis anders zoude genoemd geweest hebben Samothes, en dat hy eenen der zoonen van Japhet was, gelyk wy in ons 1.^ste boek, kap. 22 gezeyd hebben.

Deze Gallen verschilden hier in van andere volkeren, dat zy hunne kinderen in het openbaer tot hun niet lieten komen, voor dat zy groot geworden waeren en bekwaem tot den oorlog; want zy zeyden dat het niet betaemelyk was, dat de minderjaerige zoonen voor het volk in de tegenwoordigheyd van hunnen vader zouden verschynen. Voorders was onder hun de gewoonte dat de gene die trouwden, aen hunne huysvrouwen naer hun overlyden zoo veel moesten verzekeren als zy ten houwelyk gebragt hadden. Zy hielden alle jaeren rekening van dit ingebragt goed, en bewaerden de winst die 'er van kwam; en die langst leefde, wierd deelagtig van deze winst. De mannen hadden over hunne vrouwen de zelve magt die zy over hunne kinderen hadden, te weten dat het van hunnen wil afhing die te dooden of in het leven te laeten, als zy tegen hun iets misdeden.

Als 'er eenen grooten heer gestorven was, kwamen alle deszelfs bloedverwanten en vrienden te zaemen, en indien zy eenig kwaed vermoeden wegens de oorzaek van zyne dood hadden, deszelfs gemaelinne moest dit vergelden: zy pynigden haer vreedelyk; en als men bevond dat zy in deze dood schuldig was, zy wierd met het vuer gestraft.