De historie van Belgis

[p. 373]

XXIII Kapittel.

Hoe de Gallen weder in groote menigte oproerig wierden, en op welke wyze Julius Cesar zyne legioenen beschikte naer dat hy hun getemd had.

Naer dat de landen der Eburonen aldus verwoest waeren, trok Julius met zyn volk nae het land van Rheyms, alwaer hy eenen ryksdag hield, ter oorzaek dat verscheyde steden van Gallien, en naementlyk Chartres, alwaer de druïden, eene secte van geleerde mannen, hun onthielden, wederspannig geworden waeren. Cesar den kapiteyn dezer oproerige, genoemd Acco, eenen grooten vorst, in handen gekregen hebbende, dede hem eene vreede dood sterven; want dien veldheer was zoo vreed en streng tegen de twistmaekers, als dat hy zig goedertieren toonde tegen de gene die den vrede beminden. Nogtans liet hy de vremde natien niet in rust, en begeêrde aldus van andere het geen hy zelve niet dede. Eenige der aenhangers van Acco namen de vlugt, en Julius bande de andere uyt het land.

Hier naer leyde hy twee legioenen in het gebied van Rheyms, twee in het geen van Langies, en zes in het land van Sens, omtrent eene plaets genoemd Agendicum, nu Provencen, niet verre van Campanien. Vervolgens trok hy nae Italien om aldaer raed te houden. In dit land gekomen zynde vernam hy de dood van Clodius, en hoe de edele tegen hem zaemengespannen waeren en krygsvolk werfden om hem te beoorlogen, waerom hy in Provencen haestelyk een groot leger dede ligten.

Het gerugt hier van in Gallien gekomen zynde, spanden Chartres, Parys, Sens, Orleans, Poitiers, Chaours, Tours, Limogien en Angiers, met verscheyde andere steden op den zeekant gelegen, te

[p. 374]

zaemen, hopende dat zy Julius, ten opzigte van den anderen oorlog die hy op zynen hals had, uyt Gallien zouden konnen houden en hunne eerste vryheyd weder bekomen. Alsdan zyn die van Chartres nae Orleans gekomen, en hebben den vroomen kapiteyn Caïus Cotta met een groot getal roomsche kooplieden dood geslaegen. Vercingetorix, eenen magtigen jongeling van Auvernen, dit hoorende, heeft hem met de zaemengespannene vervoegd, en de zelve vermaend dat zy by hun voornemen zouden blyven.

Als Cesar vernam dat de Gallen weder oproerig geworden waeren, kwam hy met een ontzaglyk leger nae hun land. Vercingetorix de komst van dezen vorst vernemende, dede alle de steden en dorpen verbranden daer hy moest doortrekken, op dat hy nergens levens-middelen zoude vinden. Ten laesten is Julius voor de stad Bourges gekomen en heeft die belegerd. Vercingetorix bood hem daer eenen wakkeren tegenstand; maer hy moest eyndelyk de vlugt nemen, en deze plaets overlaeten aen de genaede der Romeynen.

Den overwinnaer vervolgde hem tot in Bourgondien, werrewaerds hy zig begeven had. Aldaer beraedslaegde Vercingetorix met alle de vorsten van Gallien hoe zy Julius best zouden wederstaen. In deze vergaedering wierd besloten dat men niet zoude aennemen alle die bekwaem waeren om de wapenen te draegen, maer uyt elke stad een zeker getal mannen trekken, op dat 'er geen wanorder nog verwerring zoude ontstaen, gelyks zulks gemeynelyk gebeurd in overgroote heyren, die men kwaelyk gebieden of bestieren kan.

Diesvolgens hebben de Hedui of inwoonders der hoofdstad van Bourgondien, met die van Bresse, Beaune, Ange, Morienne en Branovink, tot dezen oorlog geleverd 35,000 mannen; die van Auvernen, Eleutheten en Chaours met hunne onderhoorige, ook 35,000; die van Sens, de Sequanoisen en Berruters, die van Rhodes en Chartres met hunne bondgenooten, 22,000; die van Beauvais, 10,000;

[p. 375]

die van Limosien, Paciteunis, Touraine en Parys, 8000; die van Metz, Henegouw, Waelsch-Braband, Vlaenderen, Artois en Calis, 20,000; die van Atrecht met hunne onderhoorige, 4000; die van Cassel en hun ambagt 5000; die van Bernois en Loyans, 30,000 mannen. Voorders leverden alle de steden op den zeekant gelegen, tot aen Brittanien, die allegaeder Hermorices genoemd waeren, ook eenige duyzende krygslieden; zoo dat het getal der ruyters tot 8000, en het geen der voetgangers tot 240,000 strydbaere mannen beliep.

Al hadden die van Beauvais tot deze zaemenspanning eerst belofd 10,000 mannen te leveren, zy hebben 'er nogtans maer 2000 geleverd; voor reden by brengende dat zy tegen de Romeynen op hun eygen wilden oorlogen, in gevolge het verzoek van Comius, heer van Atrecht. Dezen Comius had de Romeynen te vooren in hunne krygs-verrigtingen, zoo in Engeland als in Gallien, eenen uytstekenden dienst bewezen, waerom Julius zyne onderdaenen alle hunne voorrechten en vrydommen had laeten behouden, en daer-en-boven geheel het land der Morinen, dat is Vlaenderen op den zeekant, met de stad Terouanen, aen zyn land gehegt en hem onderdaenig gemaekt. Niet tegenstaende dit alles, was de begeêrte om Gallien in zyne oude vryheyd te herstellen zoo groot, dat niemand de weldaeden indagtig was die zy van Cesar ontfangen hadden; in tegendeel, zy spaerden geene kosten om dien oorlog voord te zetten, en namen geenzins agt op de gevaeren aen de welke zy hun door deze wederspannigheyd bloot stelden.

Dit ontzaglyk leger wierd gezonden om de stad Alexia te onzetten, die van de Romeynen belegerd was: deszelfs kapiteynen waeren Comius, heer van Atrecht voornoemd; Viridomarcus en Exoredorigus van Bourgondien; Vergasillanus van Auvernen, neef van Vercingetorix. Daer wierd voor deze stad eenen grooten slag geslaegen, in den welken beyde de partyen veel volk verloozen; maer de Romeynen kreegen eyndelyk de overhand en namen de plaets in.

[p. 376]

Naer deze overwinning verdeelde Julius zyne krygsbenden, gelyk hy gewoon was, in verscheyde gewesten, te weten: Titus Labienus en Marcus Sempronius Ritulis, leyde hy met twee legioenen voetgangers en eenig peêrde-volk, in Bourgondien; Caïus Fabius, insgelyks met twee legioenen, in het land van Rheyms, en Lelius Minutius Basilius binnen de stad van dien naem, om haere inwoonders te beschermen tegen de aenvallen des volks van Beauvais; Caïus Antistius Reginus, met een legioen ruyters in het markgraefschap van Antwerpen; Titus Sextius, ook met een legioen, in het land van Berri; Caïus Cannius Rebilius in het land van Rhodes, by Auvernen, in Gallien; Quintus Tullius Cicero en Publius Sulpitius te Chalons en te Mascon, op de Marne. Cesar bleef dien winter te Bibracten, in het waelsch genoemd Bevray, op dien tyd de sterkste stad des lands van Rheyms. Zyne overige kapiteynen zond hy in Henegouw en Vlaenderen, de zelve verdeelende den eenen te Gend, den anderen te Doornyk, den derden te Terouanen en den vierden te Bergen in Henegouw; voorders eenen te Valencyn, te Cameryk en in andere plaetsen.