De historie van Belgis

XXII Kapittel.

Amboïorix word van Basilius overvallen, de Eburonen beroofd, de Romeynen van de Sicambren besprongen, en het land der Eburonen verdorven.

Wanneer het koorn lang begon te worden en het gras wel groeyde, maekte Julius hem gereed om Amboïorix te gaen bestryden. Hy zond den kapiteyn Lelius Minutius Basilius met het peêrdevolk vooruyt, en belaste hem dat hy nergens vuer in zyn leger zoude laeten maeken, op dat men zyne komst niet zoude vernemen; daer by voegende dat hy hem in het kort zoude volgen. Basilius dede gelyk zynen meester hem bevolen had, en zette zynen togt zoo spoedig voord, dat hy Amboïorix in het veld overviel eer hy zulks verwagte. Niet tegenstaende dat de krygsbenden van dien vorst onvoorziens besprongen wierden, verweêrden zy hun nogtans zeer mannelyk: zy stelden hunnen heer, die te voet was, terstond op een peêrd en verbergden hem in de bosschagien. Vervolgens liet Amboïorix zyn volk aenzeggen dat een ieder zig zoude bergen: dan vlugtte een deel van zyne onderdaenen in den bosch van Ardennen, eenige in

[p. 370]

de broeklanden en meêrschen, en de gene die langs den zeekant woonden, in de eylanden die het open afloopen der zee daer plagt te maeken. Dit was omtrent Vlaenderen, Braband, Holland en Zeeland.

Catinulcus, koning over de helft van het land der Eburonen, dat is Limburg, Valkenburg, Ludik, Gulik, Cleve, Gelderen en een deel van Braband, zoo verre als het bisdom van Ludik strekt, nu oud en onbekwaem geworden zynde om de moeyelykheden van den oorlog uyt te staen, en ziende dat hy door den raed van Amboïorix den vyand van Cesar geworden was, heeft zig vergeven met eene soort van fenyn in het latyn taxus genoemd.

Hier naer heeft Julius zyn heyr in dry partyen verdeeld, en is getrokken nae het kasteel van Vatuca, niet verre van Aken gelegen (men meynd dat het Limburg is), in het welk Titurius en Arunculeïus den winter doorgebragt hadden. Dit kasteel behaegde hem wel ten aenzien zyner sterkte: hy leyde in het zelve den kapiteyn Quintus Tullius Cicero met het veertiende legioen en 200 peêrden, hy zond Titus Labienus met dry legioenen nae den zeekant, in de plaetsen die aen het land van Menapien paelden, en Trebonius, ook met dry legioenen, in de gewesten omtrent Tongeren of Braband, om die te plonderen en te berooven. Hy zelve, aen het hoofd van dry legioenen, trok nae de rivier de Samber, die in de Maes vloeyd, en reysde van daer voord nae de uyterste paelen van den bosch van Ardennen, om dat hy verstond dat Amboïorix met weynig peêrde-volk errewaerds gekomen was. Hy belofde zyne andere kapiteynen binnen zeven dagen weder te keeren, en belaste Labienus en Trebonius dat zy, indien het hun mogelyk was, tegen dien tyd ook zouden tragten terug te wezen, om te zaemen raed te houden hoe zy hunne vyanden best zouden bespringen.

Hier vooren is gezeyd dat de onderdaenen van Amboïorix hun in geene steden of sterkten verdedigden, maer dat zy verstrooyd waeren in de bos-

[p. 371]

schagien en wildernissen, als ook omtrent de zee, in vogtige en moerassige plaetsen, alwaer Cesar hun niet konde naederen als met groot gevaer; en al waeren zy aldus verspreyd, zy durfden nogtans met eenen kleynen hoop het leger der Romeynen aentasten. Julius dan merkende dat zy hem groote schaede toebragten, zond boden nae alle steden om de inwoonders bekend te maeken, dat hy aen een ieder verlof gaf om het land van Amboïorix te plonderen en te verwoesten, en hun al den buyt vereerde die zy daer zouden behaelen. Hy bedagt dien middel om dit volk t'eenemael uyt te roeyen. Alsdan kwamen 'er uyt alle gewesten menigvuldige menschen, die het land der Eburonen bestonden te plonderen en te berooven.

Wanneer het gerugt van deze verwoesting aen de ooren der Sicambren of Westphalers en hunne nabueren kwam, verzaemelden zy 2000 peêrden, en trokken over den Rhyn met schepen en ponten, omtrent dertig mylen beneden de plaets alwaer Cesar zyne half-afgebroken brugge gelaeten had, niet verre van Nimwegen. Met de Westphalers hadden hun vervoegd de Geldersche van over den Rhyn, met vele Maestrichtenaers en Hollanders. Zy rukten voor eerst in het land der Eburonen, alwaer terstond veel volk tot hun kwam gevlugt met een groot getal beesten. Naer dat zy hun van de zelve ontbloot hadden, zyn zy, aengedreven door de begeêrte tot meerderen buyt, voordgetrokken. Zy vraegden aen eenige Romeynen die zy gevangen hadden, waer hunnen meester zig onthield: zy antwoordeden dat hy met al zyn volk verre van daer gereysd was; maer eenen van hun zeyde voorders: wat vervolgd gy hier eenen kleynen roof? waert gy nog dry mylen verder, gy konde u allegaeder ryk maeken; want de Romeynen hebben alle hunne goederen in Vatuca te bewaeren geleyd. Vatuca is nu Limburg, gelyk wy te vooren gezeyd hebben; maer andere meynen dat het Gulik is.

Als de Westphalers dit hoorden gingen zy hunnen

[p. 372]

roof in de bosschen verbergen, en deden zig vervolgens derrewaerds leyden van den genen die hun dit geheym ontdekt had. Den kapiteyn Quintus Tullius Cicero, die het kasteel van Vatuca bewaerde, had op dien tyd vyf vaenen van zyn volk uytgezonden om lyftogt; maer eer de zelve terug gekeerd waeren, kwamen de Sicambren aen het gemeld kasteel en sloegen hun voor het zelve neder. Zy bestormden deze plaets tot 's avonds toe met groot geweld; maer den wakkeren tegenstand die de belegerde deden, belette hun die in te nemen. Zy trokken dus agterwaerds, haelden hunnen roof weder uyt de bosschen, en keerden vervolgens terug over den Rhyn. Middelertyd was de bezetting van Vatuca zeer bedugt dat Julius met al zyn volk van deze barbaeren verslaegen was; maer zyne wederkomst bande die vreeze terstond uyt de herten. Dien veldheer was grootelyks verwonderd dat zoo weynig volk zulk eene groote menigte had konnen wederstaen.

Binnen dezen tyd wierden de landen der Eburonen (gelyk Cesar begeêrd had) zoodaenig verwoest en verbrand, dat 'er huys nog hove in wezen bleef; de plonderaers hielden hun niet te vreden met de akkers te bederven en het koorn weg te voeren dat zy daer vonden, maer zy verdelgden het land zoodaenig, dat het niet in staet was om van zyne inwoonders nog bewoond te worden, want zy hadden daer van gebrek moeten sterven. Voorders wierd het land door eenen sterken slag-regen zoodaenig bedorven en beschaedigd, dat het niemand mogelyk zoude geweest hebben zig aldaer nog te onthouden. Deze schrikkelyke verwoesting wierd voor het meeste deel aengeregt door de inwoonders der omliggende landen, om Julius dienst te doen en zyne vriendschap te verwerven; maer wat zy deden zy konden Amboïorix niet krygen, welken vorst de vlugt nam met vier ruyters daer hy zig op betrouwde.