De historie van Belgis

XX Kapittel.

Hoe Julius Cesar zyne legioenen beschikte en schaede leed van de Belgische Gallen, hoe Cicero van Aboïorix bestreden wierd, en Induciomarus met vele Belgische Gallen verslaegen van Labienus.

Julius over de Engelsche gezegepraeld hebbende, kwam weder in Vlaenderen, en daegde de voornaemste van Gallia Belgica om tot Cameryk te komen, alwaer hy eene groote ryks-vergaedering hield. Naedemael den zomer uytnemende heet en droog geweest had, was den ougst mislukt, zoo dat Cesar zyne legioenen in veel verscheyde plaetsen te overwinteren moest leggen. Hy leyde een, welkers kapiteyn Caïus Fabius was, te Phanum Martis; een onder de bevelen van Marcus Cicero, te Nervia; een in Waelsch-Braband, onder Lelius Rossus; en een, daer Titus Labienus kapiteyn van was, in het land van Rheyms, op de grenzen van Trier. Voorders leyde hy nog dry legioenen, onder het opzigt van Marcus Crassus, Lelius Munancius Plancus en Caïus Trebonius, in zoo veel andere steden

[p. 363]

van Belgis, te weten: een tot Loven, een te Antwerpen en een in Tongeren. Een ander legioen met vyf vaentjens krygsknegten, plaetste hy in het land van de Eburonen, gelegen tusschen de Maes en den Rhyn, op heden Limburg, Ludik, Cleve, Gulik en Gelderen; welke natien dan onder twee opper-heeren stonden, den eenen was Amboïorix genoemd en den anderen Catinulcus. De kapiteynen van dit legioen en die vyf vaentjens krygsknegten, waeren deze volgende: Lelius Arunculeïus Cotta en Quintus Titurius Sabinus. Alle de gemelde legioenen lagen niet verder verspreyd dan omtrent honderd italiaensche mylen in het ronde, en Julius bragt den winter te Cameryk over.

Induciomarus, heer van Trier, ziende dat Cesar zyne legioenen aldus verspreyd had, maekte eene zaemenzweêring met Amboïorix en Catinulcus, heeren der Eburonen, om de romeynsche krygsbenden te overvallen, daer Sabinus en Cotta kapiteynen van waeren. Zy ondernaemen zulks, en sloegen die allegaeder dood. Dezen stryd en doodslag, is geschied op de plaets daer nu de stad Ludik staet, by de kerk van het H. Kruys; welke plaets of straet daerom nog genoemd word Via Savina, aldus mist men, met de v voor de b uyttespreken: want het behoord Sabina maer niet Savina te wezen, volgens den naem van den kapiteyn Sabinus, die aldaer verslaegen is. Induciomarus dede dit tot eene weder-vraek, om dat Julius den prins Cingetorix boven hem gesteld had, gelyk hier vooren gezeyd is.

Vincentius schryft in zyn 6.^de boek, kap. 2, dat de Gallen, eer Cesar uyt Engeland kwam, een van zyne legioenen en vele edele Romeynen versloegen: als Titus Balvencius, die de Gallen daer in Julius aenkomste eerst bevogten had; Quintus Lucanus, Lucius Cotta en Lucius Petronius, die de roomsche bannieren en standaerden met den arend voerden. Hier naer verzogten Induciomarus, Amboïorix en Catinulcus, die van Trier, de Actuaticos, nu Waelsch-Brabanders en Tongersche

[p. 364]

(andere zeggen dat het Henegouwers waeren) om met hun tegen de Romeynen aen te spannen; het welk zy deden. Amboïorix reysde haestelyk nae Nervien, alwaer hy, met die van Ludik, Braband en Vlaenderen, de welke alle met hem vielen en het leger van den romeynschen kapiteyn Cicero omringelden. Hy vermaende zyne krygslieden dat zy hun nu zouden tragten te verlossen uyt de slaevernye en het bedwang der Romeynen, en deze gelegentheyd niet te laeten voorby gaen zonder vraek te nemen over het ongelyk dat hun van die dwingelanden aengedaen was. Voorders vertoonde hy hun dat zy nu ligtelyk tot hun oogmerk konden geraeken, aengezien zy reeds twee van de vroomste kapiteynen met al hun volk verslaegen hadden, en indien zy Cicero met zyn leger voords konden overwinnen, dan zouden alle dingen wel volgens hunnen wil keeren.

Met deze redenen heeft Amboïorix die van Nervien terstond tot hem getrokken. Zy zonden haestelyk hulp verzoeken van de nabuerige volkeren, te weten: van die van Harlebeke, in dien tyd eene magtige stad, en van die van Rupelmonde, met de landen van Waes en Aelst, en de onderhoorige plaetsen; de welke aen Amboïorix in stilte al het volk toezonden dat zy konden verzaemelen.

Cicero hem strengelyk belegerd vindende, en ziende dat de magt van Amboïorix van dag tot dag grooter wierd, verdedigde zig zeer mannelyk. Vincentius en Fasciculus schryven dat de Romeynen rond hunne legerplaets, ter uytgestrektheyd van eene myle in den omtrek, eenen wal delfden van 15 voeten wyd, en eenen dyk opwierpen van 10 voeten hoog, welk werk zy voltrokken in dry ueren tyd, niet tegenstaende dat zy al de aerde in hunne schootvellen en schilden moesten uytdraegen, en geene spaden, broodsen nog ander gereedschap hadden, gelyk zy naermaels, ten tyde van den keyzer Vespasianus, gebruykten, gelyk Josephus, in het 3.^de boek der joodsche oorlogen, schryft, maer zig in deze delving van hunne

[p. 365]

zweêrden en kuyven moesten bedienen. Op dezen dyk en wal bouwden zy in korten tyd 120 hooge torens om uyt te vegten, zoo dat deze legerplaets eene stad scheen te wezen.

De Romeynen wierden daer zeven dagen en zoo veel nagteu van de Gallen dapperlyk bestreden; want deze laetstgenoemde lagen daer in zoo groote menigte, dat zy hunne vyanden met verscheyde legers besprongen, die malkanderen aflosten, zoo dat het een leger konde rusten terwyl het ander bezig was met te stryden.

Den zelven Vincentius schryft, (doch hy zegt de oorzaeke daer niet van), dat de twee voornoemde princen van Trier, Induciomarus en Cingetorix, Amboïorix ter hulp kwamen, en de Romeynen ook dag en nagt bevogten, potten vol vuer onder hun werpende, op dat zy voor den brand zouden moeten wyken, als ook eene groote menigte zwaere steenen, kareelen en schigten: doch de Romeynen, als yzere lieden, ontzagen geen vuer nog scherp, maer verweêrden hun dag en nagt, tot 'er dood toe.

Cicero zoude daer met al zyn volk verslaegen geworden zyn, indien Julius hem niet haestelyk Marcus Crassus met zyne legioenen ter hulp gezonden had. Naer dezen kapiteyn volgde Cesar zelve, met twee legioenen; maer zoo haest deze Gallen of Belgen zyne aenkomst vernamen, stonden zy van het beleg af. Dan zond dien veldheer aenstonds eenen kleynen hoop volk om de Gallen te bespringen en gebood hun dat zy zouden veynzen de vlugt te nemen. Hy ging met zyn volk verborgen liggen in een dal, alwaer hy alle de toegangen dede bezetten. De Romeynen deden gelyk Julius hun belast had: dan volgden de Gallen en Belgen hun in groote menigte zeer ongeschikt naer, en meynden die allegaeder overwonnen te hebben die de eerste ter hulp gekomen waeren; maer Cesar overviel hun haestelyk van den eenen kant, en de belegerde van den anderen: aldus omringden zy deze Gallen en Belgen, en versloegen 'er meer dan 60,000.

[p. 366]

Naer dezen zegeprael, ging Julius de krygsbenden overzien die belegerd geweest hadden, en bevond dat van 10 mannen nauwelyks eenen ongewond was; waer uyt bleek hoe dapperlyk zy hun verdedigd hadden. Hier naer kwamen tegen de Romeynen te velde de Annoricen, of inwoonders van Kleyn-Brittanien, maer zy wierden ook alle vernield. Naer de nederlaeg en vlugt van Amboïorix, trok Induciomarus, met al het volk dat hy had konnen verzaemelen, nae het land van Rheyms, om Titus Labienus met zyn heyr aldaer te belegeren. Naer eenen langduerigen stryd, beval den gemelden Labienus dat zyne soldaeten geene vyanden meer zouden kwetsen voor dat zy Induciomarus zelve gesneuveld zagen; want dat zy hunne vyanden daer naer volgens hunnen wil zouden konnen verslaen: het welk alzoo geschiede. Als die van Trier, Limburg, Ludik, Cleve, Gulik, Gelderen en Braband dit hoorden, trokken zy terug nae hun land.