De historie van Belgis

XVII Kapittel.

Julius Cesar maekt eene brugge over den Rhyn, en meynd de Germaenen en Engelsche te dwingen; maer hy keerd weder en oorlogt tegen de Morinen en de Menapieren.

Hier naer beraedslaegde Julius met zyne heeren en edellieden, hoe hy gevoegelykst over den Rhyn zoude trekken, om de volkeren te gaen bestryden die aen de andere zyde van deze rivier woonden. Het dogt hem niet zeker genoeg met schepen over te vaeren; en mids het lang vertoeven hem en zyn volk zeer schaedelyk konde wezen, besloot hy haestelyk eene brugge over den Rhyn te doen,

[p. 354]

maeken. Zommige van zyne heeren en kapiteynen zeyden dat dit moeyelyk om doen was, ter oorzaek van de groote diepte, wyde en den znellen loop dezer rivier; maer Julius wilde de brugge met geweld gemaekt hebben. Dit werk wierd dan ondernomen, en op den tyd van tien dagen voltrokken.

Alsdan trok Cesar met zyn volk over den Rhyn, om de Germaenen of Duydsche te beoorlogen en onder zyn gebied te brengen; maer dewyl hy in deze landen meer verlies dan voordeel dede, kwam hy naer eenen togt van achttien dagen, over de voorzeyde brugge weder in Braband, om van daer door Vlaenderen naer Engeland te trekken. Naer dat hy de brugge had doen afbreken, begaf hy zig met zyn leger nae de haeve van Morinen, nu Vlaenderen (welke haeve plagt genoemd te worden Gessoriacum navale, nu Gend, of daer omtrent, zoo eenige willen, en gelyk voorzeyd is); want deze haeve was wonder bekwaem om schepen op de reede te leggen, en van daer gemakkelyk in de zee te brengen door de leege meêrschen, die alle vloed-getyden vol water stonden tot voorby Gend; te meer om dat 'er alsdan in deze landen nog geene dyken waeren.

Julius had daer in den voor-zomer last gegeven om een groot getal schepen te maeken, en hy vond die op zyne komst alle gereed. Zyne zee-magt bestond, met de gene die hy in Holland en Zeeland gekregen had, in 98 groote hulken of schepen, zonder de kleyne en lange schuyten die hem uyt Italien en Gallien gezonden waeren. Zommige, en ouder andere den kleynen Fasciculus, meynen dat dit omtrent Rouanen zoude gebeurd zyn, en dat 'er niet meer dan 80 schepen waeren.

Eer Cesar dien krygstogt op Engeland durfde ondernemen, ondervraegde hy verscheyde kooplieden die op dit ryk handelden, wegens de gelegentheyd van het zelve, den aerd, zeden, gewoonten en wetten van deszelfs inwoonders, en hunne wyze van oorlogen. Deze kooplieden, aen de welke

[p. 355]

maer alleen bekend waeren de koopsteden op den zeekant gelegen, zeyden hem dat 'er in Engeland vele plaetsen waeren, welkers inwoonders voorgenomen hadden, waer 't dat hy hun kwam beoorlogen, zig aen hem en de Romeynen te onderwerpen.

Terwyl Julius nog bezig was met gereedschap tot den krygstogt tegen Groot-Brittanien te maeken, kwamen tot hem gezanten uyt verscheyde steden van dit ryk. Hy ontfing die in genaede, en zond hun wel gemoed terug verzeld van Comius, kapiteyn van Atrecht, zynen getrouwen vriend. Dezen gaf hy last om met Caïus Volusenus, die hy te vooren nae Engeland gezonden had, in dit land zoo veel steden te bezoeken als hun mogelyk was, en de inwoonders te vermaenen om hun gewillig onder de heerschappye der Romeynen te begeven, of anders dat hy gereed was om hun met een ontzaglyk leger daer toe te komen dwingen. Zy volbragten dien last zeer getrouwelyk.

In dien tyd kwamen vele van de Morinen en Menapieren, die tot alsdan wederspannig geweest hadden, hun aen Cesar onderwerpen; het welk hem te pas kwam voor zyne reyze, dewyl het hem niet goed dogt eenige vyanden agter zynen rug te laeten. Hy begaf zig dan in aentogt, laetende aen dezen kant van het water Quintus Titurius, Sabinus en Lelius Arunculeus Cotta, de welke hy zond nae de dorpen of kwartieren van Morinen en Menapien die hunne gezanten tot hem nog niet wilden stieren. Voorders gaf hy last aen Publius Sulpitius Rusus om de haeven der Morinen geduerende zyn afwezen wel te bewaeren, het welk volbragt wierd. Julius in Engeland gekomen zynde, bragt daer vele steden, zoo in het hert des ryks als langs den zeekant, onder zyne heerschappye, maer niet zonder zwaere perykelen en groot verlies van volk; want Cassibelliaen, koning der Engelsche stelde zig zoo vroomelyk tegen de Romeynen, dat zy den eersten slag verloozen en nae hunne schepen moesten vlugten, gelyk Vincentius verhaeld; maer Fasciculus schryft dat 'er gedue-

[p. 356]

rende den stryd eenen zwaeren storm rees, en dat de Romeynen daer door genoodzaekt wierden te wyken, met verlies van veel schepen en volk.

Mids den winter aenstaende was, keerde Cesar over de zee weder nae Vlaenderen, en hy dede daer tot zyn beschut eenen sterken toren bouwen, ter plaets daer tegenwoordig de stad Buenen of Boenen staet, die wonder sterk is. Andere schryven dat de Romeynen in Engeland gebrek aen levensmiddelen hadden, ter oorzaek dat de steden van dit ryk, die hun eerst aen Julius onderworpen hadden, hem daer naer weder afvielen, en dat dit als ook den aenkomenden winter, dien veldheer verpligte nae Vlaenderen terug te keeren.

Terwyl Cesar onderwege was om weder te keeren nae Vlaenderen, gebeurde het dat 'er twee schepen die van de vloot afgeraekt waeren, alleen aen land kwamen: wanneer de manschap, bestaende in omtrent 400 hoofden, zig by het overig deel van het leger meynde te begeven, wierden zy aengetast van de Morinen of Vlaemingen, die eenen grooten buyt by hun hopten te vinden; maer als dit aen Julius gebodschapt wierd, zond hy hun al zyn peêrde-volk ter hulp. Deze hadden reeds vier ueren gestreden tegen 6000 Vlaemingen eer dezen onderstand aenkwam; maer zoo haest de vyanden deze ruyters in het gezigt kreegen, vlugteden zy met den buyt die zy de Romeynen ontnomen hadden in de bosschagien. Cesar zond des anderendags Titus Labienus met de legioenen die hy uyt Engeland gebragt had, tegen de Vlaemingen die geduerende zyn afwezen oproerig geworden waeren; de welke, naedemael de meêrschen en broeklanden werrewaerds zy gewoon waeren te vlieden nog droog lagen, wisten zy niet waer hun bergen, en moesten zig diesvolgens aen den gemelden kapiteyn overgeven.

Middelertyd zyn ook tot Julius gekomen Quintus Titurius en Lelius Cotta, die hy voor zynen krygstogt op Engeland, nae de grenzen van Menapien of Gelderland gezonden had. Deze kapitey-

[p. 357]

nen hadden het plat land in de gemelde provintien, benevens zommige steden in Braband, grootelyks bedorven en verwoest, en de Menapieren gedwongen, uytgenomen eenige die in de bosschagien en wildernissen gevlugt waeren. Wanneer alle de romeynsche legioenen nu byeen gekomen waeren, verdeelde Julius die in verscheyde plaetsen en steden, om de zelve te bewaeren. Als de tyding te Roomen kwam van Cesars voorspoed en van de overwinning die hy over geheel Gallia Belgica behaeld had, gebooden de raedsheeren dat men de goden twintig dagen lang offerande zoude doen, en hun bidden en danken na gewoonte.