De historie van Belgis

XII Kapittel.

Hoe Phanum Mercurii (nu Brugge) en Nervia (nu Doornyk) van de Romeynen ingenomen wierden, en hoe zy het kasteel van Phanum Martis ook in hunne magt kreegen.

Als de stad Phanum Martis nu verwoest was, en de Romeynen het kasteel niet konden winnen, trokken zy nae eene plaets die Labienus verkozen had, om zig met zyne krygsbenden uyt te rusten; maer zy wierden terstond naergejaegd van eene groote menigte volk uyt het voornoemd kasteel,

[p. 337]

die hun van agter aentastten en vele van hun versloegen. Daer ontstond dan eenen geweldigen stryd, die geheel den dag duerde, en in den welken aen beyde de kanten veel volk dood bleef. De romeynsche kapiteynen waeren verwonderd dat zulk eene kleyne plaets als dit kasteel was, zoo veel volk konde inhouden; en dewyl zy deze groote menigte niet langer konden wederstaen, trokken zy agterwaerds. Alsdan wierd 'er, naer eene langduerige beraedslaeging over de middelen om dit kasteel best ten onder te brengen, vastgesteld het zelve andermael sterk te belegeren en uyt te hongeren.

Daer-en-tusschen zond Andromadas, koning van Belgis, twee kapiteynen, Quintus Curius en Galba, met al het volk dat onder hun behoorde, door de heymelyke voute om het kasteel van Phanum Martis te helpen verdedigen. Hy had hun te vooren dag en uere gesteld om eenen uytval op de Romeynen te doen. Cesar bleef van zynen kant ook niet werkeloos, maer hy dede verscheyde aenvallen op de stad Belgis.

Wanneer de Romeynen nu langen tyd voor het kasteel gelegen hadden, en hopten dat de belegerde hun door den honger haest zouden moeten overgeven, kwamen Ariopatras en Haywides de kapiteynen Quintus Curius en Galba onvoorziens ter hulp met alle hunne krygsbenden. Deze overvielen de Romeynen langs den eenen kant, en den koning Andromadas met twee hertogen, als Odomarcus en Ursarius, die met eene groote menigte volk uyt de stad Belgis gekomen waeren, langs eene andere zyde. Den stryd was vreed en langduerig, en daer bleef aen beyde de kanten zoo veel volk dat het onbeschryvelyk is. Voorders weêrden beyde de partyen hun zoo kloekelyk, dat men des avonds, alswanneer de duysternis hun van malkanderen scheyde, niet wist wie de overwinning behaeld had.

Des anderendags deden de romeynsche kapiteynen Julius onderrigten van alles dat 'er voorgevallen was, hem daer by verzoekende van met zyne

[p. 338]

verstandigste mannen te beraedslaegen wat 'er voortaen in dit geval best zoude gedaen wezen. Dien veldheer lag alsdan beneden den berg van Pan, in een dorp genoemd Ursigundii (andere schryven Horsinus). Zynen raed dan vergaederd hebbende, wierd 'er, naer dat alles rypelyk overwogen was, besloten dat men de zes kasteelen die de Romeynen gewonnen hadden, sterk zoude maeken en van levens-middelen voorzien; dat de bezettingen dezer kasteelen neêrstiglyk zouden toezien dat 'er geenen voorraed in het geen van Phanum Martis gevoerd wierd, op dat den hongersnood de belegerde zoude praemen om hun over te geven.

Hier naer trok Julius weder op den berg van Pan, en ging met dry legioenen liggen daer hy altyd gelegen had. Zyne kapiteynen omtrent de rivier de Samber komende, hoorden van de gevangene dat 'er niet verre van daer eene stad was, Melbodium genoemd, benevens een kasteel, beyde toebehoorende aen die van Belgis. Zy trokken dan met hun volk derrewaerds, bestormden de gemelde stad en bemagtigden de zelve. Mids de plaets daer zy gelegen was hun om haere lustigheyd zeer wel behaegde, bleeven zy daer liggen, en gaven haer den naem van Amabilitas, dat is Minnelykheyd. Vervolgens bouwden de Romeynen daer een kasteel, het welk op heden nog de schoone abdye van jonkvrouwen te Maubeuge is.

Ondertusschen dede Julius hooge en breede dyken opwerpen en kasteelen bouwen in de broeklanden, naementlyk omtrent de rivier Hayne, die voor Henegouw vloeyt, en op plaetsen daer niemand konde by komen, in het water en in het nederbroekland tegen de Schelde: daer leyde hy veel legioenen om het kasteel van Phanum Martis te beletten van eenigen onderstand van krygsvolk of levens-middelen te ontfangen. Ook moesten deze legioenen, in geval van nood, de kasteelen beschermen die de Romeynen gewonnen hadden. Hunnen hoofdman was genoemd Crispus. Wanneer de Romeynen het kasteel van Maubeuge begonnen te

[p. 339]

bouwen, kwam 'er eene groote menigte volk uyt twee steden, te weten Phanum Mercurii (nu Brugge) en Nervia (nu Doornyk); deze sloegen de werklieden vreedelyk dood; maer Julius trok hun haestelyk ter hulp, en verjaegde de vyanden naer eenen hevigen stryd, in den welken aen beyde de kanten veel volk dood bleef. Hier naer dede hy dit kasteel voltrekken en zeer sterk maeken, om de Romeynen tot een beschut te dienen tegen hunne vyanden.

Vervolgens om de dood van zyne werklieden te vreken, en den overlast die hun aengedaen was, ging Cesar de stad Phanum Mercurii belegeren, de welke hy eyndelyk, naer vele bestormingen en groot verlies van volk, innam en tot den grond toe verbrande. Van daer trok hy nae de stad Nervia (andere schryven Servia), en leyde daer veel volk rond dewyl zy zeer groot was. Deze stad wierd heviglyk bestormd; maer de belegerde verdedigden hun zoo mannelyk, dat de Romeynen op de zelve niets konden winnen. Ten laesten naer dat Julius veel volk voor deze plaets verloren had, kreeg hy die in zyn geweld en liet de zelve plonderen en verbranden. Voorders veroverde hy de haeve van Belgis (eenige meynen dat dit Sluys was, andere Gend of eene plaets van haer afhangende), benevens verscheyde andere steden en sterkten by de zee gelegen, die Ariovistus, koning der Saxen, de Belgen eertyds ontweldigd had. Hy verdelgde alle deze plaetsen en verjaegde de inwoonders, die hun onderhoud gingen zoeken in de wildernissen, en van de welke met 'er tyd een groot geslagt voordkwam.

Middelertyd vermenigvuldigden de Romeynen meer en meer; maer het volk van Belgis en de onderhoorige plaetsen wierd dagelyks minder: want den koning Andromadas bevond dat 'er sedert dat Ursarius wedergekeerd was van Rheyms tot op dezen tyd, verslaegen waeren 82,000 mannen uyt Belgis, en boven de 100,000 uyt Phanum Martis, sedert het begin van den oorlog. Evenwel wierden

[p. 340]

'er alsdan te Belgis, volgens Orosius, nog meer als 100,000 mannen geteld, en 12,000 te Phanum Martis. Eenige geven dit getal anders op. De volkeren die Phanum Martis ondersteund hadden, waeren de Pemarii, nu 's Hertogenbosch, met de onderhoorige plaetsen; die van Andoverpam, op de Schelde, nu Antwerpen, welkers kapiteyn was Druon Antigon; de Louvacos, nu Loven; die van Burchella, nu Brussel, de Alostanos, nu Aelst; en die van Tougeren, alsdan de voornaemste stad van Braband.

De levens-middelen begonnen te Belgis merkelyk te verminderen, en daer kwam niets binnen deze stad. Julius zond tot de hoofdmannen die hun in het kasteel van Phanum Martis onthielden, om hun te verzoeken dat zy hem dit kasteel, benevens het geen van den Dale, dat aen de Saxen toebehoorde, in handen zouden leveren, met verzekering van hun in genaede te ontfangen, gelyk alle de andere steden des ryks van Belgis die zulks begeêrd hadden. Zy belofden hem binnen dry dagen antwoorde te geven, en zonden daer-en-tusschen langs de onderaerdsche voute boden tot den koning Andromadas in Belgis, om hem van den voorstel der Romeynen verslag te doen, en zyn goeddunken daer over te vraegen. Dien vorst gaf daer van kennis aen zyne raedslieden en de voornaemste van de stad, de welke hem antwoordeden in dezer voegen: ‘aengezien dat 'er geenen anderen middel is om ons lyf en goed te behouden, maekt dan verdrag met de Romeynen, op voorwaerde dat zy binnen het kasteel van Phanum Martis niet zullen gaen, op dat zy onzen onderaerdsche voute niet ontdekken; want of het gebeurde dat zy onze stad veroverden, können vele menschen door dien weg het leven behouden. Wat aengaet het kasteel van den Dale, dat men hun dit vryelyk in handen levere.’

Dezen raed behaegde aen een iegelyk. Als den derden dag gekomen was, antwoorde Haywides aen de gezanten van Julius dat zy bereyd waeren

[p. 341]

om hun de gevraegde kasteelen over te geven, op beding dat niemand van de Romeynen binnen het geen van Phanum Martis zoude gaen, zoo lang als zy met die van Belgis in oorlog waeren. Daeren-tegen zouden zy zig op hunnen hals verbinden, om niet eenen man te laeten uytgaen ten eynde van de Romeynen in het minste te beschaedigen of te hinderen.

Cesar nam deze voorwaerden aen; maer hy begeêrde voorders dat de belegerde hem alle hunne wapenen zouden overleveren. Zy antwoordeden dat zy zyn verzoek hier in ook zouden voldoen, indien hy by de goden wilde zweêren dat hy hun in genaede zoude ontfangen. Naer dat Julius dien eed gezworen had, wierpen zy al hun geweêr over de mueren van het kasteel, en hy ontfing hun diesvolgens in genaede.