De historie van Belgis

[p. 318]

VII Kapittel.

Van dry groote Veldslagen, die tusschen de Belgen en de Romeynen plaets gehad hebben, in de welke de eerst-gemelde de meeste schaede leeden, en hunnen koning Ursarius verloozen.

In dezen tyd was Ursarius koning van Belgis, den welken begon te regeren omtrent 48 jaeren voor Christus geboorte. Hy was eenen heldhaftigen vorst, en grootelyks bemind van den adel. De vreedheyd, hoogmoedige on verzaegtheyd en versteendheyd van zyne onderdaenen aenmerkende, dede hy te zaemen roepen alle de kapiteynen, ridderen, drossaerden en andere voornaeme persoonen van zyn ryk, en beraedslaegde met hun, wat in de netelagtige omstandigheyd, daer zy zig in bevonden, best gedaen zoude wezen. Alsdan beslooten zy onder malkanderen, dat niemand uyt de stad zoude gaen, voor dat de Romeynen daer digt by waeren; maer terwyl zy hunne tenten zouden slaen en gereedschap maeken om de stad te belegeren, zouden zy met geweld uytvallen en de vyanden mannelyk bevegten. Dezen raed behaegde alle de heeren; maer als het gemeen volk hoorde wat men in de vergaedering besloten had, wilden zy den koning en alle zyne raedslieden dood slaen. Ursarius, om den oproer te stillen, gebood dat uyt de stad zouden trekken, alle de mannen die door ouderdom on bekwaem geworden waeren tot den krygsdienst, benevens alle de vrouwen en kinderen; dat zy zig zouden begeven nae de bosschagien en woeste plaetsen daer omtrent, op dat zy geen beletzel zouden veroorzaeken aen de gene die de stad moesten verdedigen, nog hun niet kleynmoedig maeken. Maer alles wat dien vorst doen of zeggen konde om zyne woedende onderdaenen te bevredigen, was te vergeefs, en zy wilden nae deze redenen niet luysteren; zoo dat hy

[p. 319]

ten laetsten, als gedwongen zynde om in hunnen wil toe te stemmen, zeyde: waer gy gaet, ik zal u volgen, en met u leven en sterven.

Naer dat de Belgen zig dan gewapend hadden, trokken zy uyt de stad, als dulle honden, en gingen het romeynsch leger zonder eenig order te gemoet; wel zeven mylen verre, tot dat zy kwamen aen eene plaets die men nu campus dolentis noemd, dat is, het veld der droeve, gelegen tusschen Valencyn en Cameryk. Aldaer stelden zy zig eerst in slagorder. Ursarius schikte zyn volk op verscheyde wyzen: als twee bataillons, een aen de regte en een aen de slinke zyde; een deel overhoop, en een deel zaemen-gedrongen als eenen schild; eenige als eene opene schaer, en zommige op de wyze van eene zaeg met veel tanden; eenige in eene ronde, en andere als eenen vierhoek. Hy zette zyne kapiteynen op snelle peêrden, om zyn volk te bestieren, dat zeer kostelyk uytgereed was, en vermaende hun alle om vroomelyk te stryden, en hun betrouwen te stellen in hunne handen.

Cesar hoorende dat de Belgen hem zoo naby gekomen waeren, met voornemen van hem te bevegten, wierd zeer bedugt: hy zond derhalven eenige bespieders uyt om te vernemen in wat order zy gelegerd lagen. Waneeer zy Julius van alles wel onderrigt hadden, zeyde hy: dit is een volk dat my in de konst van oorlogen boven alle andere behaegd. Daer lag eenen berg by de rivier de Samber, den welken van wegens den bloedigen slag die daer voorviel, den naem behouden heeft van mons mortis, dat is, den berg der dood. Op en rondom den gemelden berg ging den roomschen veldheer liggen met al zyn volk, en stelde het zelve daer in een goed order.

Wanneer beyde de heyren aldus slagveêrdig waeren, vielen zy malkanderen zoo geweldig aen, dat de geheele aerde daer van scheen te daeveren. Op den eersten dag trokken de verloochende Belgen, die de Romeynen toegevallen waeren, en zig opgegeven hadden met de Gallen in Bourgondien,

[p. 320]

tegen hunne landgenooten ten stryd; maer zy wierden meest alle verslaegen. Des anderendags trok Ursarius, koning van Belgis, met zyne krygsbenden, nae de plaets alwaer Julius lag: den stryd was hardnekkig, en daer wierd van beyde de kanten zoo veel volk verslaegen, dat het bloed van den berg nederstroomde tot in de rivier de Samber, gelyk het water ten tyde van eenen overvloedigen regen. Ursarius wierd in dezen slag, op het hoogste van den berg, gesneuveld. Op den derden dag waeren 'er nog dry bataillons van het belgisch leger ongehinderd gebleven: deze tasten de romeynen met het krieken van den dag aen, en bevogten hun tot 's avonds toe; maer niet tegenstaende dat zy menigvuldige van hunne vyanden versloegen, verloozen zy een geheel bataillon, te weten het geen in order gesteld was als eene zaeg met veel tanden. Den donkeren avond kwam aen en niemand verliet nog het veld. In den nagt hielden die van Belgis raed, en daer wierd besloten dat zy nae huys zouden keeren; want dewyl zy hunne stad zonder volk van wapenen gelaeten hadden, dagt het hun voordeeliger die te gaen bewaeren als langer in het veld te blyven stryden. Voorders vonden zy geraedig hunne vrouwen en kinderen, die Ursarius uyt de stad had doen trekken, daer weder binnen te ontfangen. Dit besluyt was aen een ieder aengenaem.

Den stryd had schier zonder ophouden dry dagen en dry nagten geduerd, en daer was aen beyde de kanten zoo veel bloed vergoten, dat 'er de peêrden op verscheyde plaetsen tot aen hunne knien in gingen. In de eerste nagt-waeke braken de Belgen op, en begaven zig op weg nae hunne hoofdstad. Als het tiende legioen der Romeynen zulks gewaer wierd, stelde het zig in staet om hun te vervolgen, rande die van agter aen en versloeg 'er vele. Als de voorste en alle die de dood konden ontgaen binnen de stad kwamen, slooten zy de poorten en maekten zig daer sterk, om hunne vyanden te wederstaen.

[p. 321]

Wanneer Julius en de Romeynen dags daer naer zagen hoe groote menigte volk over beyde de zyden verslaegen was, beschreydeden zy de doode dry dagen lang; waerom deze plaets tot den dag van heden genoemd word campus dolentis of het veld der bedroefde; gelyk den berg daer Cesar gelegen heeft, ook nog den berg der dood genoemd word. Alle die, zoo wel binnen de stad Belgis als daer omtrent, eenige kostelyke goederen bezaten, verkogten de zelve en wierpen hun geld en hunne juweelen in putten, gragten, kelders en andere heymelyke plaetsen, zoo dat 'er naermaels hier en daer gevonden zyn goude en zilvere kalveren, schaepen, geyten, enz.

Hier ziet men dat de Belgen altyd geweest zyn een moedwillig en hardnekkig volk, dat den goeden raed van zyne vorsten en andere wyze mannen onredelyk versmaede, waerom het ook menigmael kwaelyk gevaeren is; want men zegt voor een oud spreekwoord: die niet wild gelooven, moet ondervinden. Het is een gemeyn gebrek groote landen en steden den toom lang te laeten, of hun te veel voorrechten en vryheden te vergunnen, mids zy die dan willen beschermen en de paelen der billykheyd ondertusschen te wyd uytbreyden; want een ongebonden gemeynte is als een ongestaedig en veranderlyk monster. Daerom zegt Avicenna, dat goede en deugdelyke vorsten, die hunne onderdaenen in den band weten te houden en een ieder zynen zin niet laeten volgen, zoo noodig zyn als de schelen der oogen. Om deze reden hielden de oude Romeynen hunne onderzaeten in zoo grooten dwang, dat de vaders hunne zoonen aen het lyf straften voor het waegen van eenen stryd zonder hunne toestemming, niet tegenstaende dat zy de overwinning behaeld hadden; gelyk men van Titus Manlius leesd.

De Romeynen, en voornaementlyk Julius Cesar hunnen veld-oversten, zyn hier ook niet te verontschuldigen, en men zoude hun met recht mogen toepassen de woorden van Dionides tot Alexander-

[p. 322]

den-Grooten. Wanneer dezen vorst (gelyk Augustinus schryft) zig op zekeren tyd met zyne uytgelezenste mannen op den occeaen begeven had, ving hy eenen zeeroover, genoemd Dionides, aen den welken hy vraegde waerom hy de zee dus ontruste en de schepen beroofde. Hier op antwoorde Dionides: wat duyvel beweegd u om de geheele weireld te doorzwerven, gelyk gy doet? ik, die my in groot gevaer moet stellen voor eene geringe winst, word eenen zeeroover en dief genoemd; maer gy die met uw volk alle geweld, moorderye, strooperye, brandstigting en verwoesting pleegd, voerd den eernaem van grooten vorst. Ten dien opzigte, zegt den voornoemden leeraer, dat zy, die koningryken, zonder rechtveêrdige oorzaek, door oorlogen verkrygen, groote dieven en moordenaeren zyn, en dat andere bezondere kwaeddoenders by hun niet mogen vergeleken worden.