De historie van Belgis

Derden boek.

Eerste kapittel.

Van Julius Cesar, en hoe hy de Zwitsers en andere Natien ten onder bragt.

In het jaer der weireld 5139, nam de burgerregering te Roomen een eynde, en Caïus Julius Cesar, te vooren burgemeester, den grooten Pompeïus, zoon van Cneïus Pompeïus, overwonnen en menigvuldige andere treffelyke overwinningen behaeld hebbende, wierd alleen heer en keyzer der Romeynen. Den gemelden Pompeïus had onder de roomsche heerschappye gebragt 12 koningen en 876 steden en kasteelen in Spagnien, benevens 5138 in het oosten en in het noorden.

Julius Cesar was den eersten roomschen keyzer; want voor hem was dit ryk eerst bestierd geworden van koningen en daer naer van burgemeesters. Hy was gesneden uyt het dood lichaem van zyne moeder, waerom hem den naem van Cesar (dat

[p. 299]

is gesneden) gegeven wierd. Hy was groot van gestalte, bleek van aenzigt, kael op zyn voorhoofd, en had eenen grooten mond: hy was haestig van gemoed, en wierd dikmaels in zynen slaep vervaerd: hy was maetig in het drinken van wyn, en uytnemende wel ter tael. Hy had een schoon hoog peêrd, welkers ooren gespleten waeren als menschen vingeren. Het liet zig van niemand beryden als van Julius; ook beet en vogt het in den stryd en bedreef meer andere wonderen.

Eer dezen Julius het opperste gebied overweldigd had, was hy van de republiek gezonden om Gallien en Duydschland onder haere heerschappye te brengen. In dien tyd poogden de Zwitsers geheel Gallien te overheeren, tot deze onderneming aengemoedigd zynde door hunnen vorst Orgeatorix, den welken hun, uyt loutere veroverzugt, verzekerde dat zy zulks ligtelyk zouden konnen doen, dewyl zy alle andere volkeren in de konst van oorlogen te boven gingen. Tot deze krygsverrigting hadden zy dry jaeren lang gereedschap gemaekt. Eer zy zig in aentogt begaven, staken zy twaelf van hunne steden, vier honderd dorpen en een groot getal sterkten en kasteelen in brand, benevens al het koorn dat zy niet konden medevoeren; op dat zy, alle hoop benomen zynde van te konnen wederkeeren nae hun land, te vueriger zouden stryden en geene gevaeren schroomen. Ieder hoofd had last om zig te voorzien van levens-middelen voor dry maenden.

Als de Zwitsers met hunne vrouwen, kinderen en kostelykste goederen, aen de Rhône, eene rivier in Gallien, gekomen waeren, arbeydeden zy om daer eene brugge over te maeken; maer Julius Cesar, aen het hoofd van vyf legioenen¹, kwam hun zulks beletten. Korts daer naer wierden hem nog vyf andere legioenen toegezonden. Voor de aenkomst dezer versterking, had hy zig tegen de Zwitsers beschut met eenen grooten steenen muer

1 Een legioen is 6666 mannen.

[p. 300]

van 15 voeten hoog, binnen den welken hy een kasteel had doen bouwen, omringd met eenen wal van 70 voeten wyd en vry diep, en versterkt met vele houte torens en blok-huyzen.

Naer verscheyde onderhandelingen, voorstellen en schermutzelingen, wierd 'er tusschen beyde de partyen eenen grooten en beslissenden slag geslaegen, in den welken de Zwitsers eene zoo groote nederlaeg kreegen, dat zy de Romeynen het hoofd niet meer durfden bieden. In dezen stryd hadden de Zwitsers hunne schilden te zaemen gebonden, twee en twee, dry en dry, vier en vier: zy hielden die aldus met de slinke handen boven hunne hoofden, en met de regte gebruykten zy hunne spiessen, pyken of ander geweêr. Op deze wyze beklommen zy mannelyk eenen berg, die de Romeynen ingenomen hadden, en braken door dry van hunne bataillons. Alsdan sprong Julius van zyn peêrd, gebood alle zyne ruyters van gelyken te doen, en de peêrden in het wilde te laeten loopen, om dat niemand zyn betrouwen op de vlugt zoude stellen. Dan wierden de Zwitsers van de Romeynen, die op het hoogste van den berg waeren, zoo strengelyk bevogten met pyken, slingers, stokken en steenen, dat hunne schilden braken: dewyl zy hun dan veel eer tot last dan tot bescherming dienden, waeren zy meer bezorgt om zig van de zelve te ontmaeken als om hun te verweêren. Vervolgens bestreeden zy hunne vyanden met het zweêrd, hand tegen hand; maer geene schilden hebbende, wierden zy zoodaenig gewond dat zy genoodzaekt waeren te wyken. Daer-en-boven wierp het romeynsch voet-volk van het opperste des bergs onophoudelyk steenen, lancien, pyken, enz. het welk hun meer krenkte als de gene die hun van by bevogten. Eyndelyk, wanneer de Zwitsers zagen dat zy tot het hoogste van den berg niet konden doordringen, dat de gene die zig verre van den stryd bevonden, door het gednerig werpen der vyanden, meer gehinderd wierden als die daer digt by waeren, en dat

[p. 301]

de gelegendheyd der plaets hun daer-en-boven volstrekt naedeelig was, trokken zy agterwaerts, naer dat 'er vele van hun gesneuveld waeren. Zy zagen dan agter hun eenen anderen berg, die zy innamen en tot hunné leger-plaets verkoozen. De Romeynen wilden hun vervolgen; maer zy wierden ontmoet van de zwitsersche agter-hoede, bestaende in 15,000 strydbaere mannen, zoo Beyersche als Duringers. Julius stelde dry legioenen tegen deze bende: dus vielen zy malkanderen geweldig aen en vogten langen tyd; maer den roomschen veldheer daer naer bevreesd wordende dat hy den slag zoude verliezen; dede zyn geheel leger ten stryd komen.

Als de Zwitsers dit van op hunnen berg aenzagen, kwamen zy haestelyk neder en tasten de Romeynen met groote hevigheyd aen: den stryd was hardnekkig en langduerig, en daer wierd van beyde de kanten veel volk verslaegen. Als den nagt aenkwam verlieten de Zwitsers het slag-veld, en keerden weder nae den berg daer zy afgekomen waeren, agterlaetende hunnen vorst met zynen zoon en zyne dogter.

Naer deze twee veld-slagen waeren van de Zwitsers nog overgebleven 130,000 strydbaere mannen, zonder te rekenen de gene die hun vervolgens toevielen. Mids zy, ter oorzaek van hunne groote menigte, niet meer wisten waer by leven, braken zy op eenen nagt op en vlugtten dry dagen lang voor het aenschyn der Romeynen, ten eynde van de welke zy omtrent de stad Langies kwamen. Middelertyd ruste Cesar in de velden daer den stryd geschied was, liet zyne doode begraeven en zyne gekwetste heelen. In de verlaeten leger - plaets der Zwitsers wierden tafelen gevonden, in de welke met grieksche letteren uytgedrukt stond dat zy zig nog 368,000 sterk bevonden, van de welke 92,000 wel gewapend waeren, zonder de Beyersche en Duringers, en de Romeynen die Julius afgevallen en tot hun gekomen waeren.

Cesar vernemende dat de Zwitsers hun omtrent de stad Langies verspreyd hadden, zond hy de

[p. 302]

inwoonders dezer stad eenen brief, door den welken hy hun verbood, de Zwitsers, zyne vyanden, eenigen lyftogt te geven of te verkoopen, op pene dat hy hun voor zyne openbaere vyanden zoude houden. Als de Zwitsers zig nu gekweld vonden met hongersnood en andere ongemakken, stierden zy gezanten tot Julius, met bevel van te verklaeren dat zy bereyd waeren zig aen hem te onderwerpen, op beding van hun lyf en goed te mogen behouden. Cesar antwoorde hun door de zelve afgezanten, dat hy in persoon met hun zoude komen handelen, en dat zy hem in alle veyligheyd mogten verwagten. Tot hun gekomen zynde, vertoonde hy dat indien zy vrede met de Romeynen begeêrden te hebben, zy ten eersten een zeker getal van hunne edellieden tot pandmannen moesten leveren; ten tweeden, in zyne handen stellen alle de Romeynen die tot hun overgeloopen waeren; ten derden, alle hunne wapenen en krygsgereedschappen aen hem overgeven.

De Zwitsers hielden daer over raed; maer in den nagt voor dat zy Julius antwoorde moesten geven, liepen 'er 6000 van hunne mannen weg, die den gemelden veldheer dede vervolgen en vangen. Alsdan onderwierpen zy zig met hunne medegezellen in alles aen den wil van den overwinnaer. Op deze voorwaerden vergunde Julius hun vrede, en daer-en-boven verlof om te reyzen waer zy wilden. Eenige keerden terug nae Zwitserland; andere, verzeld van eenen hoop Beyersche, verkreegen van het volk van Hostien of Bourgondien een vrugtbaer gewest, alwaer zy hun nederzetten en vreédzaemig bleeven woonen; de Duringers, het overig deel der Beyersche, en een groot getal Hericiners, durfden nae hun land niet wederkeeren, uyt vreeze voor de Belgen en Saxische: zy trokken derhalven nae Strasburg en Bazel, op den Rhyn, alwaer zy bleeven woonen en met 'er tyd een groot volk wierden.

In eenen anderen schryver heb ik gevonden, dat de gene die hier Zwitsers genoemd worden, meest

[p. 303]

Luykenaers, Tongersche en Hericiners waeren; welke Tongersche te vooren verslaegen hadden de roomsche veldheeren Lucius Cassius en Lucius Piso, met hunne krygsbenden. Zulks blykt ook eensdeels aen de grieksche tafelen, die in hunne leger-plaets gevonden wierden; want men heeft in oude tyden in de landen van Belgis en daer omtrent deze tael gesproken. Ook konden onder dit talryk leger, het welk uyt verscheyde natien bestond, vele Zwitsers gemengeld zyn.