|
| |
XXXIX Kapittel.
Van de onderlinge en binnenlandsche Oorlogen der Romeynen.
Niet alleen te Belgis, maer ook te Roomen en daer omtrent, wierden in dien tyd wonderbaere teekenen gezien. Van de noord zyde van Roomen kwam eenen grooten vuerigen kloot, die geheel de lucht-streek dezer stad doorliep. Zulks geschiede 's morgens in den opgang der zonne, zegt Vincentius, en dit vuer maekte een groot gerugt. Als het volk te Tarenten brood sneed, liep daer zoo klaer bloed uyt, als of het uyt eene wonde van eenen mensch gevloeyd had. Fasciculus schryft, dat het zelve ook te Roomen in eene pragtige maeltyd gebeurde. Door geheel Italien vielen zeven dagen lang groote hagel-steenen, waer onder potscherven en andere steenen gemengeld waeren. In het land der Samniten scheurde de aerde open, en daer kwam eene vuerige vlam uyt, die tot aen
| |
| |
den hemel scheen te klimmen. Vele menschen zagen op den weg van Roomen eenen goudverwigen kloot van den hemel daelen, den welken op de aerde grooter wierd, en vervolgens weder opvloog nae het oosten, alwaer hy in grootte zoodaenig toenam, dat hy de zonne bedekte. Korts daer naer wierd Drusus in zyn huys vermoord, zonder dat men oyt heeft konnen agterhaelen van wie.
Door die moord, hoopten alle de steden van Italien van het jok der Romeynen ontlast te worden; maer zulks mislukte hun, waerom zy hunnen toevlugt tot de wapenen namen en de stad Roomen grootelyks kwelden. In dien tyd wierpen de volgende natien het jok af: de Picenten, Vestiners, Marsen, Piligniers, Maruciners, Samniten en Lucaenen. De inwoonders van Asculon sloegen eenen roomschen afgezant dood, die daer gekomen was om de landen tot getrouwigheyd te vermaenen, en vermoorden alle de andere Romeynen die zig binnen deze stad bevonden.
Pompeïus wierd afgezonden om de wederspannige tot hunne pligt te dwingen. Hy versloeg 18,000 Marsen, met hunnen kapiteyn Francus, en nam 'er 4000 gevangen: 4000 andere, die gevlugt waeren, dede hy tusschen de bergen jaegen, alwaer zy vervroozen of in de sneeuw versmagtten. Op den zelven tyd wierden ook de Picenten overwonnen. Idalicius, hunnen vorst, hield aldan eene groote maeltyd, tot de welke hy de voornaemste van de stad noodigde. Naer dat zy lustig gebrast hadden, dronk hy fenyn, en vermaende de genoodigde om hem te volgen, zeggende dat het beter was te sterven, dan in slaeverny te leven. Alle deze heeren preezen zyne kloekmoedigheyd, maer niemand volgde hem.
Hier naer ontstond 'er te Roomen zulk eenen geweldigen borgerlyken oorlog, dat het te verwonderen is dat de stad daer door niet geheel ten onder ging. De oorzaek van deze beroerte was zeer gering, en kwam uyt hooveêrdigheyd voord; want als den oorlog tegen Mithridatis, koning van Pon-
| |
| |
tus, ophanden was, wierd Lucius Sylla, eenen jongen, doch vroomen raedsheer, benoemd om dien vorst te gaen bestryden. Caïus Marius, die de Cimbren overwonnen had, nu eenen ouden veldheer zynde, nam zoo kwaelyk dat men hem daer toe niet verkozen had, dat hy tegen den raed opstond, zig beroepende op de wet sulpitia, door de welke verboden wierd gewigtige ampten op te draegen aen de gene die afwezig waeren. Sylla, die alsdan tegen eenige andere vyanden der republiek uytgezonden was, den handel van Marius vernemende, kwam haestelyk met zyne krygsbenden nae Roomen. Naer dat dien veldheer het Capitolium ingenomen had, nam zynen tegenstrever de vlugt en ging zig verbergen in de moerassen van Minturnen; maer hy wierd ontdekt en in den kerker geworpen. Korts daer naer gaf Sylla aen eenen van de overgeblevene Cimbren, die uytnemende vreed was, zegt Bocatius, last om hem ter dood te brengen, denkende dat hy daer toe zoo veel te ieveriger zoude wezen, om dat Marius zoo groote moord onder zyne natie gedaen had. Wanneer dien krygsman het bevel van Sylla meynde uyt te voeren, verweêrde Marius, al was hy oud en zonder wapenen, zig zoo mannelyk, dat hy van zyn voornemen afstond.
Dien veldheer daer naer middel gevonden helbende om uyt zyne gevangenis te breken, hield zig eenigen tyd verborgen by eene vrouw van Minturnen, en scheepte vervolgens over nae Afrika. Mids zyne oude faem door dit nieuw ongeval niet konde verduysderd worden, kreeg hy daer terstond hulp en onderstand. Hy werfde een leger van alderhande volk, met het welk hy in Italien kwam, verzeld van Cornelius Cinna, die zig met hem vervoegd had. Marius met geweld binnen Roomen geraekt zynde, dede vele van de aenzienelykste inwoonders ter dood brengen. Onder andere wierd den raedsheer Oneïus Octavius onthalst, en zyn hoofd op eene spil gesteld; den priester Erula voor het beeld van Jupiter Capitolinus vermoord; Crassus
| |
| |
en zynen zoon in hunne huyzen omhals gebragt. Catulus benam zig zelven het leven, door het inzwelgen van vuer, en ontging aldus de handen der vyanden. Bebius, Numitorius en andere treffelyke mannen, wierden van de scherprechters over de merkt gesleept. Daer-en-boven hadden Marius en zyne aenhangers in andere steden van Italien menigvuldige moorden en ongehoorde vreedheden bedreven.
Te vooren was Pompeïus van den roomschen raed tegen hem gezonden. Hy bevogt het heyr van Sartorius, eenen der kapiteynen van Marius, en kreeg de overhand. Hier naer wierd Pompeïus van den donder verslaegen en de peste kwam in zyn leger, die 11,000 van zyne krygslieden wegrukte, benevens 6000 in het heyr van Octavius. Aldus kreeg Marius voor de zevenste mael het roomsch burgemeesters-ampt. Dan ontbooden de gene die zyne vreedheyd outvlugt waeren, Sylla, die nog bezig was met den oorlog tegen Mithridates, hem biddende de stad Roomen en den edeldom haestelyk ter hulp te komen. Dezen veldheer, order in zyne zaeken gesteld hebbende, kwam over, en bragt den aenhang van Marius ten onder. Vervolgens binnen Roomen gekomen zynde, stelde hy zig nog vreeder aen als dien laest-gemelden; want hy dede wel 3000 borgers het hoofd afslaen, waerom de Romeynen 9000 van zyne soldaeten versloegen.
Marius daer naer gevangen wezende, ontfing de straffe die hy voor alle zyne gepleegde misdaeden verdiende: hy wierd eerst de oogen uytgesteken, en daer naer in stukken gekapt. Bocatius schryft dat zulks aen Caïus Marius niet geschied is, maer aen Marcus Marius, deszelfs broeder, by het graf van Catulus, gehaeld zynde uyt het huys der Luctatien; welkers hoofd, naer alle deze tormenten, nae Prenesta gezonden wierd, daer Caïus Marius gevlugt was. Mistroostig zynde, hebben hy en Telesmus malkanderen beloft te dooden, mids zy belegerd waeren en zagen dat zy de dood niet konden ontgaen. Telesmus was den eersten dood,
| |
| |
en Marius zeer gekwetst wezende, buygde zynen hals voor eenen knegt, die hem voord van kant hielp. Sylla, uyt haet die hy tot hem droeg, onteerde zyn dood lichaem, het zelve doende ontgraeven en in het water werpen.
Naer de dood van Marius wierden 'er wel 10,000 onthoofd, die van zynen aenhang geweest hadden. Aldus zyn waer gemaekt de worden van Scipio Nasira, die gezeyd had: dat de Romeynen, geene buytenlandsche nog vremde oorlogen hebbende, oneenig zouden worden onder malkanderen. Naer alle de voorzeyde moorden, wierden te Roomen nog 464,000 burgers geteld; zoo volkryk was alsdan deze stad: doch de roomsche heeren (volgens het schryven van Vincentius) oorlogden nog wel negentig jaeren daer naer onder malkanderen. In dien tyd wierd den tempel van Apollo te Delphos door het volk van Thracien verbrand, en het Capitolium te Roomen, door de burgerlyke oneenigheden, is assche geleyd. Wanneer Sylla hoorde dat men dit sterk kasteel weder wilde opbouwen, en dat Ganeus, eenen van zyne stadhouders, daer toe geld geschoten had, wierd hy zoo toornig, en riep zoo luyde, dat zyne borst scheurde, zoo dat hy zyne ziel te zaemen met zyn bloed uytbraekte; want Apollo van Delphos had hem voorzeyd, dat hy Roomen van de geweldenaeryen en inlandsche beroerten zoude verlossen. Deze voorzegging konde ook toegepast worden op Sylla zelve, die eenen geweldenaer was, en door het bloedspouwen zyn leven eyndigde.
Wat oorlogen voorders gevoerd zyn tegen Mithridatis, koning van Pontus; Tygranes, koning van Armenien; Aristobulus en Hircanus, die om het joodsch ryk twisten, enz. vind men in de werken van Vincentius, Josephus, Eutropius, Egesippus en Florus; want wy hebben van alle historien niet anders willen schryven als het geen betrekkelyk scheen tot onze Belgische geschiedenis, van de welke wy geen zeker bescheyd meer vinden tot den tyd van Julius Cesar, die deze oude en
| |
| |
magtige stad verwoest en haer van de kroon des ryks beroofd heeft; want men zegt, dat den haet der Romeynen tegen de Belgen zoo groot geweest is, dat zy op zwaere straffe verboden den naem van Belgis te noemen. Zulks is de oorzaek dat de historie van dit ryk moeyelyk kan beschreven worden. Het volgende boek behelst hoe Julius Cesar gekomen is om Germanien, Gullien en Groot-Britanien te veroveren; welke krygsverrigting hy ondernam omtrent den tyd van Tynardus, koning van Belgis.
|
|
Auteursrechtvrij