De historie van Belgis

XXXVI Kapittel.

Hoe de oude Gotthen zig van jongs af in den krygshandel oeffenden, en hoe treffelyk zy de ruyterye onderhielden.

Aengaende de vroome daeden van wapenen, zullen wy hier iets laeten volgen van het geen Olaüs, dien grooten bisschop van Opsalon, nopende den krygshandel der oude Gotthen schryft; waer uyt wel te denken is, dat deze natie niet zonder eene uytnemende neêrstigheyd in het oeffenen der wapenen; zulke roemrugtige overwinningen behaeld heeft en tot eene zoo groote heerschappye gekomen is.

De Gotthen, zegt hy, waeren voornaementlyk bezorgd om hunne kinderen (die zy, na het gemeen gebruyk des lands, tot het krygsberoep schikten) op te voeden in groote aermoede en ongemak, op dat zy altyd vroome mannen zouden gehad hebben om het vaderland te beschermen. Ten eersten wierden zy in warme stoven of baden gegeesseld tot den bloede, en vervolgens in het koud water gedompeld, niet zonder hun leven in groot gevaer te stellen, om dat zy te harder van leden zouden worden, en daer-en-boven hitte en koude leeren verdraegen. Voorders leyden zy de kinderen voor den autaer, alwaer zy die zoo vreedelyk en lang geesselden, dat men zomwyl meynde dat zy dood waeren; nogtans hoorde men hun daer over niet eens zugten, verre van te kermen

[p. 286]

of te roepen. Zy wierden aldus opgevoed, om hun van jongs af gewoon te maeken alle pynen en moeyelykheden te verdraegen. Somtyds hielden zy de nieuw-geborne kinderen eerst voor een heet vuer en staken die daer naer in ys-koud water; waer door zy wonder hard van natuer wierden. Als zy wat onder waeren, sloegen zy de zelve zeer ongenaedelyk in het aenzigt en op het lyf, het welk de jongens zoo verduldiglyk verdroegen, dat zy niet eens de oogen durfden opslaen, om niet aengezien te worden voor lafhertige of bevreesde. Nimmer mogten zy op pluymen slaepen: zy droegen grove en rauwe kleederen, aten zwaere en harde spyzen, dronken sterke dranken, en sliepen op planken.

Lodewyk, koning van Hongarien, berispte menigmael zyne keuken-meesters, om dat zy hem te lekkere spyze voorstelden: want het kan gebeuren, zeyde hy, dat ik uyt den stryd zal moeten vlugten, en alsdan blyde wezen van mynen honger te konnen verzaedigen met boeren kost. Zulks is hem naermaels ook overgekomen.

Vervolgens verhaeld den voornoemden schryver hoe de Gotthen hunne kinderen konstig leerden ryden, schigten werpen en schieten; en hoe zy den schild, den helm, de lancie en het zweêrd zouden draegen en handelen: doch deze oeffening raekte bezonderlyk de edele kinderen. Hy beschryft daer naer hoe de jongelingen aengenomen wierden in den krygsdienst, en wat plegtigheden in diergelyke gevallen gebruykelyk waeren. Onder andere schryft hy, dat de Gotthen in voorgaende tyden gewapend waeren met sterke en lange spiessen; gelyk Procopius ook verhaeld in het tweede boek zyner historien, alwaer hy schryft, dat de Persiaenen den eersten aenval der Gotthen niet konden uytstaen, die met lange en sterke lancien oorlogden.

De oude, vervolgd Olaüs, hadden voortyds een gebruyk, het welk heden by de noordsche natien nog onderhouden word, te weten, dat de ruyters

[p. 287]

in het vol harnas van op den grond, hoe kwaelyk de plaets gelegen was, op hunne peêrden sprongen zonder den voet in den stegelreep te stellen, of eenig ander voordeel te nemen, bezonderlyk op het glad ys en in de sneeuw-velden, het welk zoo veel te moeyelyker om verrigten moest wezen, mids deze ruyters zeer zwaer gewapend waeren.

De Gotthen hadden nog een ander krygsgebruyk dat te pryzen was, en hier in bestond, dat eenen ruyter, in den vollen loop, van het een peêrd op het ander moest konnen springen. Dit volk zegt den voornoemden schryver, was wonder vast te peêrd, want zy konden zig keeren en wenden, opheffen, agter- en voorwaerds hellen, en in de vlugt eene lancie van den grond opraepen. Zy gebruykten nu de spies, dan heyrhamers en meer ander geweêr.

Eyndelyk spreekt hy van de groote kopere donderhamers, de welke zy Jupiters hamers noemden, en met zoo een groot gerugt tegen malkanderen sloegen als of het donderde. Dit deden zy om de goden te helpen, zoo zy meynden. Hy zegt dat deze natie den krygshandel zoo hoog agtte, dat zy geen ander beroep daer by geweêrdigde te vergelyken.

De Gotthen durfden de goden wel bevegten, als zy hun in den oorlog niet geholpen hadden: zy schooten alderhande geschut nae den hemel, meynende de goden daer door te hinderen, of ten minsten met dreygen zoo verre te brengen, dat zy, uyt vreeze, alle dingen na hunnen wil zouden moeten doen, want zy geloofden zoo veel magt te hebben om zig hier op de aerde te doen eeren en ontzien, als de goden in den hemel of de hel hadden, het welk (hoewel kloeke en onverzaegde daeden) dwaeze heydensche bygeloovigheden waeren. Hier uyt blykt wel wat dappere mannen de Gotthen van ouds geweest hebben.

Wy moesten dit hier by voegen, ter eer der Cimbren en Belgen, want zy schynen genoeg alle een volk geweest te hebben, of ten minsten met malkanderen verbonden en vereenigt waeren.