De historie van Belgis

XXXIII Kapittel.

Hoe Marius de Cimbren voor de derde mael overwonnen heeft met eene groote nederlaeg.

De tweede en derde bende der Cimbren, Belgen, Luykenaeren, Henegouwers, Vlaemingen en andere natien, naer dat zy van de rivier de Rhône gescheyden waeren, konden zy over de hooge gebergten van Savoyen en Piemont niet geraeken, ter oorzaek van de moeyelyke wegen die Marius, als eenen voorzienigen veldheer, naer de voorgaende overwinningen, daer-en-boven nog wel en sterk had doen bezetten. Zy moesten derhalven eenen grooten omweg nemen, want zy trokken door de enge wegen en klippen van Zwitzerland, ter zyden de staende wateren of de zee van dit gewest, kwamen aldus in Swaven, en van daer tusschen de gebergten van Tyrol, de welke wel twaelf dagreyzen dueren, en zig uytstrekken tot boven de stad Trenten, in hunne breedte, als eenen muer van Godt gesteld, de Duydsche van de Lombardieren of Italiaenen scheydende.

[p. 277]

De eerste dezer benden of heyren brak met geweld en kloekmoedigheyd door het gebergte, niet tegenstaende dat het winter was, en het zelve gebergte vol ys en sneeuw lag; waer by zy ook grootelyks belemmerd waeren door hunnen legertros, huysraed, vrouwen, kinderen en lastdraegende beesten. Dezen doortogt geschiede in spyt van den romeynschen proconsul Quintus Catulus, die gesteld was om dit gebergte te bewaeren.

De andere bende bleef voor eene agterhoede in het gebergte van Swaven en Beyeren in Duydschland; en beyde de koningen Teutonius en Cloadik, zoonen van Menapius en broeders van Leo, met 200,000 ervaerene krygsmannen, zonder hunne vrouwen en kinderen, en den anderen onverdedigenden hoop, met nog verscheyde andere princen, door het gebergte gekomen zynde, en den voornoemden Catulus met groote kragt en moed ten onder gebragt hebbende, trokken over de rivier Athesis, niet met schepen of bruggen (want zy geweêrdigden die niet te maeken), maer zy vulden de zelve met boomen, die zy afkapten, in den stroom wierpen en deden zinken met steenen, aerde en andere dingen. Hier naer verspreyden zy zig in Lombardien, Verona, Padua en Venetien; het welk de Romeynen meer bevreesd en verbaesd maekte dan Annibal te vooren gedaen had.

Indien de Cimbren altyd voordgetrokken waeren, gelyk zy besloten hadden te doen, zy zouden de hoofdstad der geheele weireld, te weten Roomen, ongetwyffeld ingenomen hebben; want gelyk Hieronymus zegt, de Romeynen hadden nu dikmaels de harde stryden en geweldige bestormingen der Germaenen en Cimbren tot hunne groote schaede beproefd. Maer dewyl zy het landschap daer zy waeren, overvloedig en vrugtbaer vonden, begonnen zy te eten van het wittebrood dat zy daer leerden bakken, en van het vleesch dat zy na de manier des lands wisten te bereyden, ook van de vygen, druyven en andere fruyten die daer in overvloed aengetroffen wierden, hun daer-en-boven

[p. 278]

vol en zat drinkende van den lekkeren wyn, en zig gewoon maekende in de stoven te gaen en te baden, het welk zy te vooren niet plagten te doen; hier door begon hunne kragt, sterkte, hardheyd en vroomheyd van lichaem (te vooren zeer ontzien) te verslappen en te verminderen. Zulks was de voornaemste oorzaek van den ondergang der Cimbren, en meest te wy ten was aen hunne vorsten en hoofdmannen, die hun dit alles toelieten; gelyk men aen Annibal verweet, dat hy zyne manhaftige krygslieden, door de wellustigheyd der stad Capua, week en verwyfd had laeten worden, het welk hy voor de stad Caselinum wel gewaer wierd, zoo Titus Livius zegt.

Terwyl de Cimbren, Germaenen en Gallen, zig in dit weeldig land aldus koesterden, wierd Marius weder burgemeester gemaekt, en wel voornaementlyk om hun audermael te dwingen; want de Romeynen kenden daer toe niemand zoo bekwaem als hem, en stelden al hunne hoop in dezen veldheer. Marius begaf zig dan met zyn leger in aentogt tegen de Cimbren, en hem wierd tot eenen medegezel gegeven Quintus Catulus, die te vooren van hun verjaegd was. Als de Cimbren de tyding van hunne aenkomst ontfangen hadden, zonden zy eenen wapendraeger tot Marius, begeêrende dat hy dag en veld zoude stellen om eenen stryd aen te gaen. Dien veldheer stelde hun den dag, en bepaelde daer toe een groot en ruym veld, genoemd Caudius, gelyk Bocatius schryft.

Wanneer den bestemden dag gekomen was, stelden Marius en Catulus hunne soldaeten vroeg in order om te stryden, eer de Cimbren daer toe bereyd waeren; zoo dat hunne ruytery, den eersten aenval van de Romeynen lydende terwyl het voetvolk zig in slagorder stelde, moest wyken en weder binnen haere beschanzingen trekken, waer door zy in verwerring geraekte. De Romeynen, om met schalkheyd te oorlogen, gelyk Annibal tegen hun gedaen had, namen hunnen keer zoodaenig dat zy in het bespringen der Cimbren,

[p. 279]

de zonne agter hunnen rug hadden, terwyl zy de laetstgemelde vlak in het aenzigt scheen. Ook hadden zy den wind voordeelig; zoo dat het stof, het welk de peêrden deden opryzen, hunne vyanden regt in de oogen vloog, door welken list de groote menigte der Cimbren overwonnen en ten onder gebragt wierd met weynig verlies van den kant der Romeynen.

In dezen stryd bleeven dood Teutonius, zoon van Menapius, en oppersten veldheer der Cimbren, Belus, koning van Belgis, benevens twee koningen van de Gallen, Lugius en Boïorix, de welke malkanderen, naer het verlies van dien grooten slag, doorstaken. Daer wierden gesneuveld 140,000 kloeke mannen, waer onder zig menigvuldige Belgen bevonden, zoo Orosius schryft. Cloadik, broeder van Teutonius, wierd gevangen genomen, met twee andere koningen, Claudius en Cesorix genoemd, en nog 40,000 mannen van hun volk.

Hoewel Catulus te vooren van de Cimbren verjaegd had geweest, wanneer zy over het gebergte van Trenten in Italien gekomen waeren, was hy in dien slag gelukkiger dan Marius, want hy veroverde voor zyn deel 31 vaenen der Cimbren, en den laetstgemelden niet meer als 2. Deze nederlaeg gebeurde 94 jaeren voor Christus geboorte, andere schryven in het jaer der weireld 5108, in de honderd zeventigste olympiade.