De historie van Belgis

XXX Kapittel.

Van verscheyde Oorlogen; hoe de Romeynen den Koning Jugurtha overwonnen, en hoe zy zelve vernederd wierden van de Belgen en Tongersche.

Omtrent het jaer der weireld 4900, trok Annibal, koning der Penen, over het pyreneesch gebergte, baende zig eenen doorgang door het land der vreede Gallen, en kwam den negensten dag aen de Alpen. Aldaer streed hy tegen de Gallen die in de gebergten woonden, en overwon die. Hy maekte den weg, by middel van vuer en stael, begaukelyk, en kwam aldus met groote moeyte tot in het vlak land van Italien, alwaer hy dry groote veldslagen won tegen de Romeynen.

In het jaer der weireld 4900, dat is 508 jaeren naer de stigting van Roomen, versloeg Annibal eene zoo groote menigte roomsche raedsheeren, ridders en edellieden, dat hy nae Carthago dry mudden goude ringen zond, die van de handen der gesneuvelde getrokken waeren. Ook zoude hy op dien tyd Roomen ingenomen en verwoest hebben, indien Godt de Romeynen niet beschermd had. Hunnen ondergang was zoo naerby, dat zy schier wanhopten van zig oyt weder te konnen opregten; maer Scipio, bygenaemd den afrikaener, ter oor-

[p. 266]

zaek dat hy Afrika onder de romeynsche heerschappye bragt, stond Annibal eyndelyk tegen. Hy veroverde Spagnien en Afrika, en bragt Antiochus-den-Grooten onder tribuyt, benevens geheel Asia.

Middelerwyl waeren omtrent Milanen in eenen stryd 10,000 Gallen verslaegen, en in eenen tweeden 11,000 van de gemelde natie, benevens 5000 Romeynen. Lucius zegt dat de senonensersche Gallen, ondersteund door Leo, koning van Belgis, Italien dikmaels veel hinder deden; dat zy de roomsche raedsheeren versloegen, Ticinium en Milanen bezaten van in den tyd van Brennius. Leo wierd te Milanen in den stryd gedood.

In het jaer 5035 of daer omtrent, gebeurde den slag van Macedonien, tusschen den koning Perseüs en de Romeynen. Dezen vorst had met zig de Gallen, benevens het volk van Histrien en Dacien. Hy verloos in dien stryd 20,000 mannen, en wierd daer-en-boven zelve gevangen. Korst daer naer ging het ryk van Macedonien ten onder.

In het jaer 5075, wierd de stad Auverne in Gallien veroverd, naer dat de Romeynen meer dan 150,000 Gallen verslaegen en verdronken hadden in de Rhône. Het heyr dat hunnen koning Bituitis tegen dit volk te velde bragt, bestond in 180,000 mannen, en hy zeyde spotsgewys, dat zyne honden op een mael niet genoeg zouden te eten gehad hebben aen den kleynen hoop der Romeynen, zoo Vincentius in zyn 5.^de boek, kap. 56 zegt.

In het jaer 5092 of daer omtrent, ontstond 'er eenen bloedigen en langduerigen oorlog tusschen Jugurtha, koning van Numidien in Afrika, en de Romeynen. Orosius schryft dat noyt stryd voor de laetstgemelde zoo vreezelyk nog zwaer geweest is; want Jugurtha was magtig, verstandig en ryk, hy wist met schoone woorden zyne valschheyd te bedekken. Hy had vernomen, dat 'er te Roomen recht en onrecht te koopen was, dus maekte hy binnen deze stad vele vrienden by middel van geschenken en geld. Ten laesten wierd Metellus

[p. 267]

in Numidien tegen den gemelden vorst gezonden, hy veroverde het meeste deel van zyn ryk, en wierd in het bewind van dien krygstogt opgevolgd door Marius. Op dezen tyd was Jugurtha in Getulien geweken, en hy bragt, met valsche trekken, Boëtus, den koning van dit land, zoo verre, dat hy met hem den oorlog tegen de Romeynen aennam.

Vervolgens kwamen beyde de legers tegen malkanderen te velde, die van Numidien met Jugurtha, en de Getuliaenen met Boëtus van den eenen kant, en de Romeynen van den anderen. Het land daer dien slag geslaegen wierd, was zeer heet en zandagtig, en diesvolgens vloog 'er het stof zoo dik en hoog op, dat men schier geene lucht konde zien, daer by was de lucht zoo vol schigten, kareelen en pylen, die de Barbaeren nae de Romeynen toe zonden, dat deze vast op malkanderen moesten dringen; want zy waeren nergens voor dat geschut bevryd. Alsdan waeren de roomsche ruyters in den uytersten nood, want de voorste wierden van hunne vyanden vernield, en de middenste konden zig nergens bergen voor de groote menigte der schigten, zy wierden ook gekweld met eene zoo groote hitte, dat zy alle van dorst meynden te sterven. In dien benouwden staet wierden zy van den hemel geholpen, want daer viel onvoorziens eenen overvloedigen regen die hun laefde en verkoelde. Dezen regen was zeer naedeelig aen die van Numidien en aen de Barbaeren, want hunne boogen, die zy ongewapent trokken, wierden daer door slap, en hunne schilden, die bekleed waeren met oliphants-huyden, dronken zoo veel water in, dat zy opzwollen als spongien (deze vellen van zoodaenige natuer zynde, dat zy het water ligtelyk nae zig trekken); waer door zy zoo zwaer wierden dat zy die nauwelyks konden bewegen. Als de Romeynen zagen dat zy zoo geweldig van het geschut niet meer overvallen wierden, streeden zy zoo kloekelyk dat Jugurtha en Boëtus uyt het veld moesten wyken, met verlies van omtrent 140,000 strydbaere mannen. Boëtus, om zynen

[p. 268]

peys met de Romeynen te maekten, nam Jugurtha gevangen, en zond hem, met yzere ketenen geboeyd, tot Marius, hunnen hoofdman. Als dezen vervolgens te Roomen met grooten zegeprael ingehaeld wierd, dede hy Jugurtha, met beyde deszelfs zoonen, voor zynen wagen treden. Naermaels wierd dien vorst in de gevangenis verworgd.

In dezen tyd leefde Menapius, zoon van Magius, den negentienden prins van Tongeren. Hy regeerde 14 jaeren, en eenige zeggen dat hy zyne onderdaenen den naem van Menapieren gaf; welke volkeren nu zyn de Luykenaeren, Gulikers, Brabanders en de bewoonders van eenen hoek van Gelderland. Zy waeren vrienden en bondgenooten van de Morinen of Terouaeners, en bezonderlyk van de Belgen. Men meynd nogtans dat den naem der Menapieren vroeger bekend is geweest, gelyk hier vooren beschreven staet.

De Romeynen zonden den burgemeester Lucius Cassius met verscheyde legioenen krygsvolk af, om die van Tongeren onder hunne heerschappye te brengen, benevens de Menapieren die omtrent den occeaen woonden. In den eersten aenval vlugtten de Tongersche nae de zee toe; maer vervolgens weder moed scheppende, tasten zy de Romeynen zoo dapperlyk aen, dat zy Cassius met het grootste deel van zyne krygslieden versloegen. Alle die de dood konden ontkomen vlooden tot Lucius Piso, die de Romeynen afgezonden hadden om Cassius te oudersteunen in geval hy het te kwaed kreeg. Piso trok met zyn heyr, het welk merkelyk versterkt was door de vlugtelingen die tot hem gekomen waeren, regt nae Tongeren toe: welke stad op dien tyd zeer magtig was; maer de inwoonders ondersteund door die van Belgis, versloegen hem met twee legioenen van zyn volk; en indien de duysterheyd van den nagt hun niet overvallen had, de Romeynen zouden nog meer schaede geleden hebben:

Hier naer vergaederde Caïus Publius, eenen roomschen prins, den overschot van het verslaegen leger,

[p. 269]

en vond middel om de Romeynen van slaevernye te bevryden. Hy maekte dan met de vyanden een verdrag, waer van eene der voorwaerden was dat die van Tongeren de helft zouden hebben van al het goed en den leger-tros der Romeynen. Andere schryven al hun geschut en oorlogstuyg, benevens de helft van hunne kostelykheden en juweelen. Dit alles wierd verdeeld onder de Tongersche, Cimbren en Belgen; uytgenomen een deel dat opgeofferd wierd in den tempel van Mars te Loven, die daer door merkelyk verrykte. Eene tweede voorwaerde verpligtte den gemelden Caïus Publius en zyne edellieden in den naem van Roomen en alle de Romeynen te zweêren, dat zy die van Tongeren en Belgis nimmermeer beschaedigen zouden aen land of stad. Dezen eed gedaen en honderd edele Romeynen aen de Tongersche tot borg geleverd zynde, lieten zy den roomschen veldheer met zyn volk terug keeren.

Den roomschen raed was over dit schandelyk verdrag ten uytersten misnoegd: dus wierd Caïus Publius, naer zyne aenkomst binnen deze stad, in persoon gedagvaerd voor Celius, alsdan rechter des volks; maer den voornoemden veldheer bedugt wezende voor zynen persoon, durfde niet verschynen: hy vlugtte derhalven en hield zig als gevangen. Menapius daer over op de Romeynen ten hoogsten gestoord, vergaederde tot Loven in den tempel van Mars zyne vier zoonen, Leo, Govardus, Teutonius en Cloadik, met alle zyne princen, baronnen en leenheeren, en dede hun voor het beeld van den gemelden afgod plegtiglyk zweêren, dat zy de Romeynen met alle hunne magt en in alle gelegentheden zouden krenken en vernielen, of daer voor zelve sterven, gelyk de dappere vorsten Brennius en Brennus te vooren gedaen hadden.