De historie van Belgis

IX Kapittel.

Van Audengenus en Herisbrandus, Koningen van Belgis; hoe de Albaenen onderdrukt wierden; van de Lacedemoners en het ryk van Macedonien.

Naer Aganippus den II, heeft te Belgis geregeerd Audengenus, eenen grooten sterrekundigen, zwarte konstenaer, enz. Dezen vorst van zyne onderdaenen verjaegd zynde, vergaederde herders en andere gemeyne lieden, hy onderwees die in zyne konst, en bemagtigde met dit volk landen en steden, onder andere Metz en Trier. Voorders dede hy groot kwaed aen die van Tongeren, de Ubios en Saxen, zoo veel als hem mogelyk was, de tempels der afgoden verwoestende. Eyndelyk maekten die van Belgis zynen broeder Herisbrandus koning en oppersten priester. Dezen vorst nam Audengenus omtrent Trier gevangen. De Belgen kwartierden hem levendig, en zonden een deel van zyn lichaem aen de Saxen, een ander aen de Agrippinensers of Ubios, een derde aen die van Metz en het vierde nae Trier. Den tronk met het hoofd bragten zy levendig te Belgis, zy bestreeken het met honing, en stelden het aldus in het midden der stad, voor

[p. 186]

het beeld van den afgod Bel, alwaer het van de vliegen en muggen aengetast wierd. Dit was voorwaer eene vreede straffe, uytgevoerd over eenen vorst.

Hier naer dede Herisbrandus herstellen al het geen dat vervallen was, en vermaende zyne onderdaenen tot de eendragtigheyd en den dienst der goden. Dezen vorst was tydgenood van Ozias, en naer hem hebben de koningen van Belgis opgehouden van opperste priesters te zyn. Omtrent dien tyd sloegen de Senonensers hunnen koning dood, om dat hy met hun niet wilde opstaen tegen de Belgen en hunne offeranden; waer naer zy ondersteund wierden van de Celten, Aquitanen, Secanisten en Neustriaenen. Herisbrandus dit vernomen hebbende, trok tegen hun op met die van Trier, de Agrippinensers en de Albaenen. Hy behaelde de overwinning, slegtte hunne stad, en veroodmoedigde niet alleen de Senonensers, maer ook alle de volkeren die met hun zaemenspanden, tot aen de rivier de Rhône toe, en maekte zig daer-enboven meester van geheel Aquitanien. Hy bragt het beeld van Minerva, de godinne der Senonensers, te Belgis, en dede het zelve op eenen berg buyten de stad nevens den afgod Janus stellen, tot welke plaets menigvuldige pelgrims uyt alle gewesten van Gallien kwamen.

Dit benydden de Albaenen, en slooten derhalven den berg in. De priesters dit ziende, staken 's nagts vuer-pannen of walmen uyt, waer door die van Belgis verstonden dat zy in nood waeren. Hier op ging den koning Herisbrandus, verzeld van zyne kinderen en eenig ander volk, ongewapent, om te zien wat 'er schuylde, en wierd daer met geheel zyn gevolg verslaegen. De Albaenen des anderdags vernemende dat die van Belgis met al hunne magt tegen hun aenkwamen, vlugtten ras over een water. Zy wierden naergejaegd en dood geslaegen, ja zy zyn wel 15 jaeren lang vervolgd geweest, zoo dat 'er tusschen den Dender en de Schelde tot aen de zee toe, niemand van 15 jaeren oud in het leven

[p. 187]

bleef. Daer wierd vervolgens een gebod afgekondigd, dat de Albaenen die het zweêrd der Belgen ontvlugt waeren, ten eeuwigen dage voor vyanden zouden gehouden worden, benevens hunne vrouwen en kinderen, en dat men die als wilde beesten zoude dooden al daer men hun konde vinden. Hier uyt kwam dit spreekword voord, als men iemand wilde mispryzen: laet die geagt zyn als Albaenen.

Het ryk van Belgis aldus zonder opperhoofd wezende, besloot het gemeynte, dewyl 'er maer een zeer jong zoontjen erfgenaem van de kroon gebleven was, eenen stadhouder aen te stellen tot dat dit kind meerderjaerig zoude geworden zyn, en zy verkoozen daer toe zekeren kaelen heer, genoemd Ursus, den welken, al was hy geenen hertog nog graeve, nogtans afdaelde van Leo, den derden koning van Belgis. Dezen keus mishaegde de princen. Verscheyde landen staken het hoofd op, en weynige steden bleeven aen die van Belgis onderworpen; elk land maekte zig eenen eygenen god. Daer rees ook groote oneenigheyd onder de Belgen; maer Ursus tragtte de misnoegde te bevredigen, belovende dat hy de oproerige landen weder zoude onderwerpen, indien hem de goden behulpzaem waeren. Diesvolgens vergaerderde hy alle die het met Belgis nog hielden, en bevond zyne magt te bestaen in 480,000 mannen, tusschen de 20 en 50 jaeren oud, en bekwaem tot den oorlog. Op dat hy te beter zoude ontzien worden en de heeren aengenaemer wezen, maekte men hem koning van 4 steden.

Onder de Lacedemoners in Griekenland waeren op dien tyd verscheyde vremde gewoonten. Onder andere waeren 'er eenige oude, onvermogende of zieke mannen, die nog vrugtbaere vrouwen hadden, deze gingen tot jonge gezellen, die nog frisch en jeugdig waeren, begeêrende dat zy met hun gemeenschap zouden hebben, op dat 'er aldus vrugten mogten verwekt worden. De kinderen die 'er van kwamen, behoorden den ouden of zieken man toe, en die zulks niet wilden gedoogen, wierden

[p. 188]

gestraft; want men zeyde: ‘gy laet uwe vrugtbaere vrouw ongeoeffend van andere, maer hebt gy eene zeug, gy laet 'er wel twee of dry mannekens by komen.’ Men meynd dat dit ook de oorzaek was dat de Lacedemoners, geduerende de 10 jaeren dat zy de stad der Messeniten belegerden, hunne knegten zonden om hunne vrouwen te gebruyken, gelyk hier vooren gezeyd is, op dat de voortteeling in hun land noyt op zoude gehouden hebben. Het was onder hun ook geoorloft te stelen als men zulks maer zoo bedektelyk konde doen, dat het niemand merkte, want het wierd voor eene behendigheyd en konst gerekend, en niet als eene misdaed. Die men met dievery bevond, wierden met roeden geslaegen, niet om dat zy gestolen hadden, maer om dat zy niet wel konden stelen en daer in zoo plompelyk te werk gingen, dat het een ieder gewaer wierd. Zy waeren ook de eerste die hunne doode binnen de steden en omtrent de tempels der afgoden begraefden.

In dien tyd of daer omtrent, zoude Phidion in Griekenland eerst de maeten en gewigten uytgevonden hebben, van de welke Cain voor den zondvloed den eersten vinder geweest had. Cranaüs zoude alsdan het ryk van Macedonien opgeregt hebben, daer Alexander-den-Grooten naermaels héér van geweest is. Men schryft deze opregting toe aen de volgende oorzaek: dezen Cranaüs uyt zyn land vlugtig wezende, ging met eenen hoop volk tot Apollo te Delphos, en vraegde aen dien afgod waer hy benen zoude trekken. Daer wierd hem geantwoord, dat hy zoo verre zoude reyzen tot dat hy van de geyten in eene stad geleyd wierd, en dat hy deze stad voor de zyne zoude houden. Dezen man langen tyd gedoold hebbende, is ten laesten in het land van Macedonien gekomen: daen zag hy eene bende geyten voor zig gaen, en die opvolgende is hy aen eene stad gekomen, die hy innam en als opper-heer bleef bezitten. Aldus zoude het ryk van Macedonien opgeregt zyn. Vincentius noemd dien heer Craneüs, en zegt dat hy den eer-

[p. 189]

sten koning van Macedonien geweest is, omtrent het dertiende jaer der regering van Ozias, en dit ryk 28 jaeren bestierd heeft. Hy verzwygd nogtans zyne gevallen, hoewel eenige zeggen dat hy van zinnen en handen den snelsten man was, en dat hy in zyn vaders land door roemrugtige overwinningen en een zonderling geluk, den stoel des ryks van Macedonien met de nabuerige vorsten opgeregt heeft, en de zelve naermaels aen zig onderworpen. Dit ryk heeft tot aen Alexander-den-Grooten, 24 koningen gehad, en is zoodaenig aengegroeyd en uytgebreyd geworden, gelyk Plinius schryft, dat het wel 150 verscheyde natien onder zyne heerschappye gehad heeft; maer het is naer de dood van Alexander-den-Grooten, door het volk van Babylonien in vele ryken verdeeld, en eyndelyk, ten tyde van den bisschop Onias, geheel ten onder gegaen.