De historie van Belgis

[p. 20]

VII Kapittel.

Van de vier Rivieren van het aerdsch Paradys.

Uyt het aerdsch Paradys, in 't welk Enoch en Elias tot de laetste komste van Christus bewaerd worden, vloeyen vier uytnemende groote en schoone rivieren, gelyk hier vooren gezeyd is. De eerste is genoemd Ganges of Pison, zy stroomd door Indiën, en valt met 19 bevaerbaere kanaelen in de Zee. Deze rivier is op haer nauwste 1000 en op haer breedste 8000 schreden wyd. In de zelve vind men groote monsters, genoemd Plantanisten, zy hebben eenen mond als dien van eenen dolphyn, en eenen steert die wel dertig voeten lang is, benevens twee armen daer zy zoo sterk in zyn, dat zy gemakkelyk eenen oliphant in 't water konnen trekken, of zynen snuyt afrukken, als hy meynd te komen drinken.

Den naem der tweede rivier is Gion of Nylus, en zy word van zommige ook Melo genoemd. Men vind onder het zand der zelve op eenige plaetsen goud gemengeld. Den koning Cyrus heefd die in 460 troggen of waterloopen door zyne landen geleyd, om dat eenen ridder die hy zeer lief had, in de zelve verdronken was. Zy loopt ook met eenen snellen stroom door Ethiopien of Pape-Jans-Land, en vervolgens door Egypten, alwaer zy van de mahometaenen of heydenen Carisius genoemd word. Zy heeft eene bezondere en vremde eygenschap, te weten, dat zy in 't midden van den zomer, wanneer de zonne in den Kreeft is, (op welken tyd alle andere rivieren gemeynelyk ten leegsten zyn) geweldig overstroomd, welke overvloeying het land van Egypten ververscht en zoo uytnemende vrugtbaer maekt, dat het verscheyde andere landen van levensmiddelen voorziet, schoon dat het derde deel van 't zelve maer bekwaen is tot zaeyen en planten.

[p. 21]

Men vind in deze rivier groote lindwormen, krokodillen, zee-peêrden en meer andere wonderheden. Ptholomeus en andere weireldbeschryvers willen dat den Nyl zynen oorsprong neemd in 't zuyden der weireld, van zekere bergen, genoemd de Manne-bergen, en uyt eenige meerschen en poelen, Paludes Nyli geheeten. Hier van breeder in het 24 boed van myne Leeken-Philosophie.

Vincentius verhaeld, in zyn 3 boek, kap. 7, dat Cambyses, koning van Persien, den oorsprong van den Nyl, door alle vremde landen, zoo lang zogt, dat hem ten laesten spyze en voorraed ontbrak, zoo dat hy genoodzaekt was het vleesch van zyn volk of medegezellen te eten, waerom hy van eenige uyt raezerny verscheurd wierd.

Het Aloë-hout, dat by de apothekers te koopen is en tot medecynen gebruykt word, komt in de gemelde rivier aengevlot, en word in Egypten en elders met netten gevischt, maer hy leeft niet die deze boomen heeft zien staen. Men meynd dat zy op style en hooge bergen wassen, alwaer de draeyende winden die menigmael geheel uyt den grond rukken, en met geweld in 't water slingeren, of hunne takken doen afbreken.

De derde dezer rivieren word van andere Tigris, maer van Josephus genoemd Dilach, welken eersten naem voordskomt van den tyger, dat snelloopende dier. Deze rivier vervald of verliest haer twee mael: d'eerste by den berg Taurus, in eene woeste duwiere, door eenen anderen berg, waer naer zy weder eene rivier word; de tweede mael neemd zy eenen verborgen loop ter uytgestrektheyd van 25000 stappen, waer naer zy weder te voorschyn komt, en haer ontrent de Coriaensche bergen in twee takken verdeeld, waer van den eenen Seleucia en Messania bevogtigd, en den anderen de velden van den berg Caucasus. Wanneer beyde die takken zig weder vereenigen, neemd zy andermael den naem van Tigris aen, zy verdwynd ten laetsten in de persische zee, maer niet in de roode, gelyk zommige willen voorgeven.

[p. 22]

De vierde rivier, Euphrates, of eene vrugtdraegster genoemd, klimt terstond tegen Chaldeën, en snyd Babylonien in twee gelyke deelen. Wanneer zy overstroomd in de vervallen kuylen, alwaer den toren van Babel plagt te staen, komen daer veelerleye monsteren uyt, die meer duyvelen dan eenige andere dieren gelyken. Ook woond daer, zoo men meynd, den volwassen draek, die 25 cubitus lang is (den cubitus op eenen voed en half gerekend.) Als deze rivier van Babylonien voordstroomd splyt zy haer in zoo vele rivieren en zeeën, dat zy daer door haeren naem verliest, zonder dat niemand kan agterhaelen waer zy in de zee vloeyd. Eenige willen dat zy in de roode zee loopt, andere, dat zy, op eenen zekeren tyd van 't jaer Mesopotamien bevogtigd, even als den Nyl Egypten. Hier mede genoeg van de hemelsche rivieren, daer het H. Schrift ook gewaeg van maekt.