De reus van Rotterdam

Stadsgeheimen

22

De IK-figuur begint zijn verhaal bij het ontwaken. Met opvallende nauwgezetheid worden de daaropvolgende handelingen en gebeurtenissen beschreven. Onderstaand fragment vormt de laatste helft van het verhaal: de oude kleermaker van tien huizen verder staat weer op de uitkijk. Hoe lang zou die het nog uithouden? Zo lang ik leef, staat hij al aan deur, 's morgens tenminste. Nu eens geen gedag zeggen. Nee, ik doe het niet. Hoe dat aan te leggen? Even denken: hoofd andere kant uitdraaien? Te gek, dilettantenwerk. Nog enkele meters, nog geen oplossing. Met alle moed, die in mij is, poog ik de ouwe normaal te naderen.

‘Mooi weer vandaag hè?’

Gewurgd uit keelgat. Weg! Weg hier vandaan! Het is gelukt, maar hoe. Erger dan tandarts. Tandarts! God, god... m'n tanden, wat moet dat worden? Wat een zak ben ik eigenlijk? Ik durf niet naar de smoelsmid. Gisteren; boren in de grond.

Ik huiver. Ik sluit de bovenste knoop van mijn snowcoat. Ik nader de fietsenstalling. Vijf voor half negen: Vader Tijd staat mij nog 35 kostbare minuten toe. Jachten, jachten, alsmaar jachten.

[p. 37]

Dadelijk ‘Mògge’ zeggen. Doen? Niet doen? Tegen de traditie, tegen de sleur? Ik ben zo goed begonnen vanmorgen. Fiets rechts boven, tweede van vooraf, numero 31. Rechterhand grijpt bagagedrager, trekt fiets naar voren. Linkerhand licht stuurstang omhoog, laat fiets langzaam zakken.

Simon nog niet gezien (schok). Geen ‘Mògge’ vanmorgen. Zou hij ziek zijn? Sok omlaag: broekspijp bij een erin. Rechterbeen over zadel gestrekt. Ik zit: voel velg tegen beton stoten. God bewaar me. Scheelt een minuut: pompen, persen, op en neer. Been terug, fiets tegen de muur. Pomp pakken. Pomp, waar zijt gij? Pomp weg? Pomp defekt? Gedoemd de stalling in te lopen: ‘Wilt u alstublieft mijn band even oppompen?’ Als het Simon belieft. Of nee, Simon is misschien ziek. Wil hij anders zo vriendelijk wezen? Enige verse lucht voor mijn achterband.

Boer heeft kiespijn: kies moet er uit. Boren? Wachten, tot hij er uit moet. Siem blijkt niet ziek. Telefoneert. Valt mee van Siem, dat hij dit moderne communicatiemiddel machtig is. Verder nooit bij nagedacht. Wonderlijke morgen. Baanbreker? Revolutionair? Uitgaande ideeën. Ik begin een nieuw leven. Ik ga alles anders doen. Geen sleur. Simon gooit de haak neer met het routine-gebaar van een directeur. Hij komt uit zijn glazen kooi.

‘Mògge meneer. Natuurlijk meneer. Komt u maar effetjes.’

Hij loodst mijn fiets naar binnen. Niet flauw worden, goed op weg. De pomp loeit. Halfopen ruitje in glazen zoldering, schuin boven mij, ogen tot spleetjes vernauwd, richting overzij: moeder ruimt tafel af. Ik wacht, hoe kort, ik wacht. Geen gephilosopheer! ‘Kijk es an, meheer.’

Daar is de werkelijkheid weer. Siem is klaar. Waar haal ik de moed vandaan? Ik bied hem een sigaret aan. Groot risico: zinloos gesprek, veel dankuwelletjes. Dringt te laat door. Pijlsnel omgekeerd, toch maar ‘Mògge Siem’ gemompeld, weer weg. Altijd vluchten voor het leven.

Been er weer overheen. Ik zit. Niet terug voor vanavond. Met vaart uit spelonk. Laten we bidden: dat er niemand langs komt, als ik naar buiten schiet. Nog enkele meters. Nog 25 minuten buitenlucht. Korte vrijheid. En dan... tomorrow is another day. Kort commentaar: duisterheden wat taalgebruik of inhoud betreft, kunt u m.i. in dit fragment niet tegengekomen zijn. Laat

[p. 38]

ik mij daarom beperken tot enkele persoonlijke opmerkingen. Voor mijn gevoel bezit vooral de beschrijving van de handelingen in de fietsenstalling een grote vaart en souplesse. Typisch is het gebruik van korte zinnen en het minutieus beschrijven van de verrichtingen van de IK-figuur, afgewisseld met plotseling opkomende gedachten. Deze wijze van schrijven doet mij sterk denken aan de stijl van G.K. van het Reve, die met zijn debuut ‘De Avonden’ direct enige beroering teweegbracht in de kringen van lezers en critici. Ook de opmerking aan het slot van dit verhaal, laten we bidden, duidt op deze invloed. Het slot van ‘De Avonden’ is eveneens een gebed. Ondanks deze misschien min of meer af te keuren navolging, voel ik toch een zekere oprechte doorleefdheid in dit korte relaas. Dat een dergelijke dagelijkse sleurgang tenslotte tot een obsessie wordt, waaraan slechts via dit verhaal te ontkomen is, lijkt mij zeer aannemelijk. Een verdienste van de schrijver is, dat hij het doodeenvoudige gegeven overal doodeenvoudig heeft gelaten. Hij is volgens mij ten volle in zijn opzet geslaagd.