Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.ix.

1

DE eęrste Hutte had oock wel rechtuærdighmakinghen des Godsdiensts, end ⁺ wterlick heylighdomm.

+ Gr. wæreldlick

2

^* Want dar was opghericht het voorste deęl der Hutten, waerin was oock de luchter end de disch, ^‡ end de voorlegging der brooden: end deze heett de Heylighe.

* Exod.26.a.1 end .36.a.1

‡ Le.24.a.4

3

Achter dem anderen voorhangk auer [was] de Hutte die dar heett de Allerheylighste,

4

Die dar had eęn guldene wieroockuat, end ^* de Arcke des Testaments al-

* Exo.25.a.10

[p. 377v]

lenthaluen mit golde ouerdeckt, in welcker [Hutten] was ^* de ghuldene kruyck die het manna had, ^‡ end de roude Arons die ghebloeyt had, ^* end de Tafels des ⁺ Testaments.

* Exod.16.g.33

‡ Num.17.c.10

* Ex.34.d.29 1.Reg.8.a.9 2.Par.5.c.10

+ Of. Uerbonds

5

^+* Bouen deze [Arcke] auer waren de Cherubinns der heęrlicheyt, die dar beschaduweden den Ghenadenstoul. Uan welcken nu niet te zegghen is in zonderheyt.

+ B

* Exo.25.b.22

6

Doe nu zulcks alzo toebereydt was, ^* ghinghen de Priesters altijd in de eęrste Hutte, end vollendden den Godsdienst.

* Num.28.a.2

7

^* In de andere auer [ghingk] eęnmael des iaars alleęn de Ouerpriester, niet zonder bloed, welck hy opofferde vœr zick zeluen end des volcks onwetentheyden:

* Exod.30.b.10 Leui.16.a.2 g.34 Hebre.9.f.25

8

Waermede de heylighe Gheęst beduydde, dat ^‡ de wegh der Heylighen noch niet gheopenbaert was, de wijle de eęrste Hutte noch stand had.

‡ Ioan.14.a.6

9

Welcke was eęn verghelijcking op de tijd alsdan teghenwordigh, in welcker oock gauen end slaghtoffers opgheoffert ⁺ wurden, ⁺ welcke niet konnen volkommen maken na der consciency den, die den Godsdienst doet:

+ of, werden

+ C

10

Welcke alleęnlick ^* in spijzen end drancken, ^‡ end menigherley wasschinghen, end rechtuærdighmakinghen des vleęsches, tot op de tijd der verbetering opghelegt waren.

* Leui.11.a.2.

‡ Num.19.b c. d

11

Christus auer is daertoe kommen ^* eęn Ouerpriester der toekomstigher goederen, door eęn grooter end volkomme-

* Hebr.3.a.1 end .4.d.14 end .6.d.20 end .8.a.1

[p. 378r]

ner Hutte, niet mit handen ghemaeckt, dat is, niet van dezer scheppinghe,

12

Noch door bocken, of kalueren bloed, ^* mer hy is door zijn eyghen bloed eęnmael in de Heylighe inghegaen, end heeft eęn eęwighe verlossing gheuonden.

* Act.20.f.28 Ephe.1.b.7 Colos.1.b.14 Hebr.10.b.10 1.Pet.1.d.19 Apoc.1.a.5 end .5.c.9

13

^+‡ Want zo het bloed der stieren end der bocken end de assche der iongher koe besprengt ouer de onreyne, die heylight tot der lijflicker reyninghe,

+ D

‡ Leui 16.c.14 Num.19.a.4 Hebre.10.a.4

14

Hoe veel meęr ^* zal het bloed Christi, ^‡ die zick zeluen onstrafbaer door den eęwighen Gheęst Gode opgheoffert heeft, uwe consciencyen reynighen van den dooden wercken, ^* te dienen dem leuendighen Gode?

* 1.Ioan.1.b.7 Apoc.1.a.5

‡ Gal.1.a.4 Ephes.5.a.2 Tit.2.d.14

* Luc.1.g.69 Rom.6.c.13 Gal.2.d.20 1.Petr.4.a.2

15

End hierom is hy eęn Middelær des nieuwen Testaments, ^‡ op dat door den dood (welcke gheschiedt is ter verlossinghe van den ouertredinghen die onder dem eęrsten Testamente waren) de ghene die dar gheropen zijn, de toeghezegde eęwighe ærflickheyt entfinghen.

‡ Rom.5.a.6 Colos.2.b.13 1.Petr.3.d.18

16

⁺Want waer eęn testament is, dar moet de dood des testamentmakers tusschen kommen.

+ E

17

^* Want eęn testament werdt vast in den dooden: anders heeft het noch gheęn kracht, wanneęr de testamentmaker noch leeft.

* Gal.3.c.15

18

Daerom ward oock dat eęrste niet zonder bloed anghericht:

19

Want als Moses wtghesproken hadde van allem ghebode na der Wet tot allem dem volcke, namm hy het bloed der kalueren end der bocken, mit water end

[p. 378v]

purpur wolle end ijzope, end besprengde oock den bouck end alle het volck,

20

End zeyde: ^* Dit is het bloed des Testaments, dat God v gheboden heeft.

* Exod.24.b.8 Matt.26.c.27

21

⁺End oock de Hutte end alle de vaten des diensts besprengde hy deßghelijcken mit bloede.

+ F

22

End alle dingk werdt byna mit bloede ghereynight na der Wet, end zonder bloeduerghieten gheschiedt gheęn vergheuing:

23

Zo is het nu noodigh, dat oock der hemelschen dinghen anwijzinghen mit zulcken ghereynight werden: auer de hemelsche zelue door betere offers dan deze waren.

24

Want Christus is niet inghegaen in de Heylighe mit handen ghemaeckt [welcke zijn] teghenbeelden der waerachtigher, mer in den hemel zelue, nu te verschijnen voor dem anghezichte Godes vœr ons:

25

Oock niet op dat hy zick zeluen dickmael offere: ^* ghelijckerwijß de Ouerpriester alle iaar in de Heylighe gaet mit vrémdem bloede:

* Exod.30.b.10 Leui.16.a.2 g.34 Hebre.9.b.7

26

Anders hadde hy menighmael moeten lijden van der wæreld grondlegghinghe hær: nu auer an der eęwen vollendinghe is hy eęnmael verschenen door zynen eyghenen offer, de zonde te vernietighen.

27

End ghelijck den menschen is ghezett eęnmael te stæruen, end daerna het gherichte:

28

^* Alzo oock Christus eęnmael opgheoffert, hénwegh te nemen veler zonden, zal andermael zonder zonde ghezien wer-

* Rom.5.a.6.8 1.Pet.3.d.18

[p. 379r]

den van den, die op hem wachten ter zaligheyt.