Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.xj.

1

ZO zeg ick nu, ^* Heeft dan God zijn volck verstooten? Het zy verr. Want oock ick bin eęn Israeliter, van dem zade Abrahe, wt dem gheslæchte Beniamin.

* Iere.31.g.37

2

God heeft zijn volck niet verstooten welck hy te voren bekennt had. Of wetet ghy niet wat de Schrift zegt van Helia? hoe hy voortreedt voor Gode teghen Israel, end zegt:

[p. 274r]

3

^* Heęr, zy hebben dyne Propheten ghedoodt, end dyne altaers wtghegrauen: end ick bin alleęn ouerbleuen, end zy zoucken na myner zielen.

* 1.Reg.19.b.10

4

Auer wat zegt hem de Godlicke andword? ^* Ick heb my zeluen ouergheholden zeuen duyzend mannen, die niet hebben hœre knijen gheboghen voor Baal.

* 1.Reg.19.d.18

5

Alzo is oock nu te dezer tijd eęn ouerblijfsel na der verkiezinghe der ghenaden.

6

^* Is het auer wt ghenaden, zo is het nu niet wt wercken: want anders ghenade is nu gheęn ghenade: Is het auer wt wercken, zo is het nu gheęn ghenade: want anders het werck is nu gheęn werck.

* Deut.9.a.4

7

Wat dan? ^* Dat Israel ghezocht heeft, dat heeft hy niet bekommen: de verkiezing auer heeft het bekommen: auer de anderen zijn ⁺ verblendt,

* Rom.9.g.31

+ Of. verhardt

8

Ghelijckerwijß gheschreuen is: ^* God heeft hen ghegheuen eęnen stekenden gheęst: ⁺ ooghen dat zy niet zien, end ooren dat zy niet hooren tot op den huydighen dagh.

* Esa.6.c.9 Ezech.12.a.2 Matt.13.b.14 Ioan.12.f.40 Act.28.f.26

+ B

9

End Dauid zegt: ^* Hœre disch werde hen tot eęnem strick, end tot eęner verwærringhe, end tot anstoot, end hen ter vergheldinghe.

* Psal.69.c.23

10

Laet hœre ooghen verduystert werden, dat zy niet ziehen: end verkromm hœren rugg altijd.

11

Zo zeg ick nu, Hebben zy daerom ⁺ ghestruyckelt dat zy vallen zolden? Het zy verr: mer door hœren vall is den Hey-

+ Of. anghestooten

[p. 274v]

denen de zaligheyt [wederuaren], op dat zy de zelue ter naijueringhe verweckten.

12

Is auer hœre vall der wæreld rijckdomm, end hœr vermindering der Heydenen rijckdomm, hoe veel te meęr hœre volheyt?

13

Want mit v Heydenen spreeck ick, ^{+ *} dewijl ick nu der Heydenen Apostel bin, vereęre ick mynen dienst:

+ Act.9.c.15 end .13.a.2 end .22.e.21 Gal.1.c.16 end .2.b.8 Ephes.3.b.8 1.Tim.2.b.7 2.Tim.1.c.11

* Of, want

14

Of ick mochte eęnigßinns mijn vleęsch ter naijueringhe verwecken, end hœrer zommighe zaligh maken.

15

Want zo hœre verwærping der wæreld verzoening is, wat zal de anneming anders zijn, dan eęn leuen wt den dooden?

16

Is auer de voorurucht heyligh, zo is oock het deęgh [heyligh]: end zo de wortel heyligh is, zo zijn oock de tacken.

17

Of nu auer zommighe tacken afghebroken zijn, end du doe du eęn wilde olijfbom warest, bist in de zelue ingheentt end bist mededeęlachtigh gheworden der wortel end der vettigheit des ^* olijfbooms:

* Iere.11.c.16

18

⁺Zo beromm dy niet teghen de tacken. Berommst du dy auer, zo draegst du de wortel niet, mer de wortel [draeght] dy.

+ C

19

Zo zalt du nu zegghen, De tacken zijn afghebroken, op dat ick ingheentt wurde.

20

Wel, zy zijn afghebroken door het onghelooue, du auer bist bestandigh bleuen door het ghelooue: Zy niet hooghmoedigh, mer vreęß dy.

21

Want heeft God den natuerlicken

[p. 275r]

tacken niet verschoont, zie toe, dat het niet geschiehe dat hy oock dy niet verschoone.

22

Daerom zie de goedertierenheyt end strenghigheyt Godes an, de strenghigheyt ia an den, die gheuallen zijn: de goedertierenheyt auer, an dy, zo du volhærdest in der goedertierenheyt: anders zalt oock du wtghehauwen werden:

23

^* End die wederomm, zo zy niet volhærden in der ongheloouigheyt, zullen ingheentt werden: want God is machtigh ze wederom in te enten.

* 2.Cor.3.d.16

24

Want zo du wt dem olijfboom die van natueren wild was, bist wtghehauwen, end teghen natuer in den goeden olijfboom ingheentt, hoe veel meęr zullen de natuerlicken ingheentt werden in hœren eyghenen olijfboom?

25

Want ick will niet, broeders, dat ghy dezer verborghenheyt onkondigh zijt, (op dat ghy niet klouckzinnigh zijt by v zeluen,) dat de verblendheyt vœr eęn deęl Israeli wederuaren is, ^* zo lang tot dat de volheyt der Heydenen inghekommen zy:

* Luc.21.e.22

26

⁺End alzo zal gansch Israel zaligh werden. Ghelijckerwijß gheschreuen is, ^* Wt Sion zal kommen de Uerlosser, end zal afwenden de ongodsdienstigheyden van Iacob.

+ D

* Psal.14.c.7 Esa.59.d.20

27

^* End dit mijn verbond tot hen [⁺ is] wanneęr ick hœre zonden zal hénwegh nemen.

* Iere.31.f.31 32.33.34 Heb.8.c.8 end .10.c.16

+ Of, zal veruult zijn,

28

Na dem Euangelio zijn zy wel vianden om uwent willen: mer na der verkiezinghe, gheliefde, om der Uaderen wil-

[p. 275v]

len.

29

Want de gauen end de rouping Godes zijn onberauwlick.

30

Want ghelijckerwijß oock ghy voormaels Gode onghehoorzaem waret, nu auer barmhertigheyt ouerkommen hebbet door hœr onghehoorzaemheyt:

31

Deßghelijcken zijn oock nu deze onghehoorzaem gheworden door de barmhertigheyt die v wederuaren is: op dat oock zy barmhertigheyt ouerkommen.

32

Want God heeft ze alle besloten onder ⁺ onghehoorzaemheyt, op dat hy zick aller erbarmde.

+ Of onghezegghelickheyt

33

O diepte des rijckdomms, end der wijßheyt end kennenschap Godes, ^* hoe ongrondeerlick zijn zyne gherichten, end hoe onbespœrlick zyne weghen.

* Sap.17.a.1

34

^* Want wie heeft des Heęren zinn ghekent, of wie heeft zijn raadgheuer gheweeßt?

* Esa.40.c.13 1.Cor.2.d.16 Sap.9.c.13

35

Of wie heeft hem eęrst ghegheuen, end het zal hem weder vergolden werden?

36

^* Want van hem, end dooor hem, end tot hem zijn alle dinghen: hem zy prijß in eęwigheyden. Amen.

* 1.Cor.8.b.6