Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.xvij.

1

DOe zy auer door Amphipolim end Apollonien ghetoghen waren, quamen zy tot Thessalonica, daer eęn Iœden Synagoogh was.

2

Paulus auer na zyner ghewoonheyt ghingk tot hen in, end had t’zamenreding mit hen dry Sabbaten lang van den Schriften,

3

Dede ze hen op, end leyde hen voor, ^* dat Christus moest lijden, end opstaen van den dooden: end dat Christus Iesus zy deze [zeyde hy] den ick v verkondighe.

* Luc.24.g.45 Matt.16.c.20 Psal.22.b.7

4

^* End zommighe wt hen gheloofden, end wurden ⁺ toeghezellet Paulo end Sile, oock der Godureęzighen Griecken eęn groote menighte, end der voorneemlicker vrauwen niet weynigh.

* Act.28.f.24

+ Gr. toeghelott

5

⁺Auer de onghezegghelicke Iœden door ijuer beweeght, namen tot zick zommighe booze mannen wt den marcktboeuen, end maeckten eęn rott op end stelden de stad in oproer: end oueruielen het huyß Iasonis, end zochten ze te bringhen onder het volck.

+ B

6

Doe zy auer ze niet vonden, sleypten zy Iasonem end zommighe broeders voor de stadmeęsters, end riepen: ^* Deze die den ærdbodem in beroeringhe ghestelt hebben, zijn, oock hær kommen,

* Act.16.d.20

7

Welcke Iason heymelick opghenomen heeft: end deze alle doen teghen de verordeninghen des Keyzers, ^* zegghen

* Luc.23.a.2 Ioan.19.b.12

[p. 234v]

dar zy eęn ander kœningk [naemlick] Iesus.

8

End zy beroerden het volck, end de Stadmeęsters die zulcks hoorden.

9

End doe zy ghenoughdoening van Iason end den anderen entfanghen hadden, lieten zy ze loß.

10

De broeders auer zonden van stonden an oock Paulum end Silam by nacht hénwt na Berrhéen: ⁺ welcke aldaer ghekommen, ghinghen hén in de Iœden Synagoogh.

+ C

11

(Deze auer waren edelder dan die te Thessalonica waren, welcke het word annamen mit ganscher gheneghenheyt des ghemoeds, end ^* onderzochten daghlicks de Schriften, of het oock alzo ware.

* Esa.34.d.16 Luc.16.g.29 Ioan.5.f.39

12

Zo gheloofden nu vele wt hen, end der Grieckscher eęrbarer vrauwen end mannen niet weynigh.)

13

Als auer de Iœden van Thessalonica ghewaar wurden, dat oock te Berrhéen het word Godes van Paulo verkondight ward, quamen zy oock daerhær, ^* end beroerden de scharen.

* 1.thes.2.c.14

14

Auer doe schickten de broeders Paulum van stonden an wt, dat hy reyßde als tot an de zeę: Silas auer end Timotheus bleuen daer.

15

⁺Die auer Paulum gheleydden, brachten hem tot Athenen toe: end als zy eęn beuel entfinghen an Silan end Timotheon, dat zy op’t haestlickste tot hem quamen, ^* reyßden zy hén.

+ D

* Act.18.b.5

16

Doe auer Paulus hœrer te Athenen verwachtde, entstack zick zyne gheęst in

[p. 235r]

hem, dewijl hy de stad zo gansch afgodisch schauwde.

17

Zo had hy nu t’zamenreding mit den Iœden end mit den Godureęzighen in der Synagoghe, oock op dem marckt alle daghe mit den die hem zo anquamen.

18

Zommighe auer Epicurésche end Stoische Philosophen hadden onderreding mit hem: end zommighe zeyden, Wat wilt deze ⁺ wordzayer zegghen? Andere auer [zeyden], Hy schijnt eęn vrémder Goden verkondigher te zijn: om dat hy hen van Iesu end van der opstandinghe euangelizeerde.

+ Of. zwetßer

19

End zy namen hem op, end leydden hem hén tot der straten Martis, end zeyden: ⁺ Moghen wy niet weten wat dit vœr eęn nieuwe leęre zy, die du leęrest?

+ E

20

Want du bringst wat zeldßams voor onzen ooren. Zo willen wy nu weten, wat doch dit zijn wilt.

21

(De Atheners auer alle, end de wtlanders die aldaer verkeęrden, hadden gheęne gheleghene tijd, dan wat nieuws te zegghen end te hooren.)

22

Paulus auer stond midden op der strate Martis, end zeyde: Ghy Athenische mannen, ick zie v by na in allen stucken wat te veel Godsdienstigh.

23

Want als ick hærdoor ghegaen bin, end heb angheschauwt uwe dienstuereęringhen, heb ick oock eęnen altaer vonden, welcker eęn opschrift had: DEM ONBEKENDEN GODE. Den ghy nu onwetent vereęret, dezen verkondige ick v.

24

^+* God die de wæreld ghemaeckt heeft

+ F

* Gene.1.a.1 Psal.33.a.6 end .124.a.8 end .146.b.6 2.Par.6.e.30 Esa.66.a.1 Acc.14.c.14 Apoc.14.b.7

[p. 235v]

end alles wat daerin is, deze, nademmael hy eęn Heęr des hemels end der ærden is, ^* woont niet in tempelen mit handen ghemaeckt:

* Act.7.a.48

25

Werdt oock niet mit menschen handen ghedient, als die eęnighes dings behoufde, ^* dewijl hy zelue allen het leuen end adem ⁺ allenthaluen gheeft:

* Genes.2.b.7

+ Of, end alles

26

End heeft ghemaeckt ⁺ dat van eęnem bloede aller menschen gheslæcht op dem ganschen anghezichte der ærden wone: ^‡ end heeft bescheyden de vooruerordende tijden end de palen hœrer woninghen:

+ wt eęnem bloede aller menschen gheslæcht, op dat het op dem. etc.

‡ Deu.32.a.8

27

Dat zy den Heęr zoucken zolden, of zy doch hem betasten end vinden mochten, hoewel hy niet verr is van eęnem ieghelicken onder ons.

28

Want in hem leuen end zweuen end zijn wy: als oock zommighe uwer ^* Poéten ghezegt hebben: Want wy zijn oock zijn gheslæcht.

* Aratus

29

^* Wy dan die wy Godes gheslæcht zijn, moeten niet meynen dat ⁺ God dem golde of ziluer of ghesteęnte ⁺ (welcke eęn beeldwerck zijn menschlicker konsten end dichtinghen) ghelijck zy.

* Esa.40.e.18

+ Of. de Godlickheyt

+ G

30

Hoewel auer God de tijden dezer onwetenschap heeft ouerghezien, ^* zo verkondigt hy nu allen menschen an allen enden ghemoedbetering te doen.

* Lu.24.g.46

31

Daerom dat hy eęnen dagh verordent heeft, op welcken hy richten zal den ærdbodem mit gherechtigheyt, door eęnen mann ^* den hy bescheyden heeft: end heeft allen ghelooue gheholden, na dem hy den zeluen heeft van den dooden opgeweckt.

* Act.10.g.42

[p. 236r]

32

Doe zy auer hoorden van der opstandinghe der dooden, zo spottden zommighe daer mede: andere auer zeyden. Wy zullen dy daerouer andermael hooren.

33

End alzo ghingk Paulus wt d’midden van hen hén.

34

Zommighe mannen auer kleefden hem an end gheloofden: onder welcken was Dionysius ⁺ Areopagita, end eęn vrauw mit name Damaris, end andere mit hen.

+ Gr. wt Martis strate [eęn raadsher],