Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.vii.

1

DE Ouerpriester auer zeyde: Is oock dit alzo?

2

Hy auer zeyde: Ghy mannen broeders end vaders, hooret toe: De God der heęrlicheyt ward ghezien van onzem vader Abraham, doe hy noch was in Mesopotamia, eęr hy woonde in Charran:

3

End zeyde tot hem: ^* Ga hénwt wt dynem lande, end wt dynem maeghschap, end komm in eęn land dat ick dy anwijzen zal.

* Genes.12.a.1

[p. 211r]

4

Doe ghingk hy wt dem lande der Chaldéeren, end woonde in Charran. End van daer, doe zijn vader ghestoruen was, voerde hem [God] hærouer in dit land waerin ghy nu wonet,

5

End gaf hem gheęn ærfdeęl daerin oock niet eęnen voetstap [breęd]: ^* end zeyde hem toe, hy zolde’t hem gheuen te bezitten, end zynem zade na hem, doe hy noch gheęn kind hadde.

* Genes.12.b.7 end .13.d.15

6

God auer sprack alzo, ^* dat zijn zaad eęn vrémd inwoner zijn zolde in eęnem vrémden lande, end dat zy t’zelue dienstbaer maken end mißhandelen zolden ^* vier honderd iaren.

* Genes.15.c.13

* Genes.15.c.16 Exo.12.f.40 Iudith.5.b.3 Gal.3.c.17

7

End het volck dem zy dienstbaer zijn zullen, zal ick richten, zeyde God: ^‡ end daerna zullen zy wtgaen, end my dienen an dezer plaetse.

‡ Gen.15.d.16

8

^* End gaf hem het verbond der Besnijdeniß, end alzo ^‡ ghebaerde hy Isaac, end besneed hem ten achtsten daghe: end Isaac ^* [ghebaerde] Iacob: ^‡ end Iacob de twælf Oueruaders.

* Gen.17.b.10

‡ Gene.21.a.2

* Gen.25.c.24

‡ Gen.29 d.32 end .35.d.23

9

⁺End de Oueruaders mit ijuer entsteken teghen Ioseph, ^* verkochten hem in Egypten: end God was mit hem,

+ B

* Gen.37.f.28 Psal.105.b.17 Sap.10.c.13

10

End verloste hem wt allen zynen verdruckinghen: ^‡ end gaf hem ghenade end wijßheyt voor Pharao dem kœningk Egypti, end stelde hem eęn Uooruorst ouer Egypten, end ouer zijn gansche huyßghezinn.

‡ Gen.41.e.37

11

^* Dar quam auer eęn honghernood ouer het gansche land Egypti end Chanaan, end groote benauwing: end onze

* gen.41.g.54 Psal.105.b.16

[p. 211v]

vaders vonden gheęnen leefkost.

12

^* Doe auer Iacob hoorde, dat in Egypten koren ware, zand hy eęrst onze vaders wt.

* Gene.42.a.1

13

^* End in der anderder reyze ward Ioseph bekent van zynen broederen: end het gheslæcht Iosephs ward Pharaoni openbaer.

* Gene.45.a.4

14

Ioseph auer schickte wt, end riep tot zick zynen vader Iacob, end zijn gansche maeghschap in vijf end zeuentigh zielen.

15

^* End Iacob quam hénaf in Egypten, ^‡ end hy starf end onze vaders.

* Gene.46.a.5

‡ Ge.49.d.33

16

^* End zy zijn hærouer gheuoert in Sychem, end ghelegt in het graf ^‡ dat Abraham ghekocht had mit zilueren ghelde van den zonen Emmor des [zoons] Sychem.

* Gen.50.b.13 Iosu.24.g.32

‡ Gen.23.c.16

17

Doe nu auer naby was de tijd der toezegghing, die God Abrahe ghezworen had, ^* wieß het volck, end vermeęrede zick in Egypten,

* Exod.1.a.7 Psal.105.c.24

18

Tot dat eęn ander kœningk opstond die niet wist van Ioseph.

19

Deze ghingk listlick omm mit onzen gheslæchte, ⁺ end mißhandelde onze Uaders dat zy hœre kinders hén wærpen moesten, op dat zy niet ten lijue bleuen.

+ C

20

^* Ter zeluer tijd ward Moses gheboren, end was beualligh voor Gode: welcker dry maenden opgheuoedt ward in zijns vaders huyze.

* Exod.2.a.1 end 6.c.20 Nu.26.g.59 1.Par.23.b.13 Hebr.11.e.23

21

Als hy auer hénwegh gheworpen ward, namm hem de dochter Pharaonis op, end voedde’n zick op tot eęnem zone.

[p. 212r]

22

End Moses ward gheleęrt in aller wijßheyt der Egypteren: end was machtigh in worden end wercken.

23

Doe hy auer de tijd viertigh iaren volleeft had, quam hem in zijn hert, te bezoucken zyne broeders de kinders Israels.

24

^* End als hy zagh eęnen die dar veronghelijckt ward, beschermde hy hem, end wrack den, dem ouerlast gheschiedde, end slough den Egypter.

* Exod.2.b.11

25

Hy dacht auer dat zyne broeders verstonden, dat God door zijn hand hen zaligheyt gheuen zolde: zy auer verstonden’t niet.

26

End des anderen daghs ward hy ghezien van hen doe zy vochten, end sprack mit hen ter vredemakinghe, end zeyde: Ghy mannen, ghy zijt broeders: waerom veronghelijcket ghy malckanderen?

27

Die auer den naesten veronghelijckte, verstiet hem, end zeyde: ^{+ *} Wie heeft dy ouer ons ghezett tot Ouersten end richter?

+ D

* Exod.2.b.14 Matt.21.b.23 Act.4.b.7 end .7.c.35

28

Wilt du my dooden, ghelijckerwijß du ghistern den Egypter dooddest?

29

Moses auer vlood ouer dezer rede, end ward eęn vrémd inwoner in dem lande Madian, dar hy tweę zoons ghebaerde.

30

^* End als viertigh iaren veruult waren, ward van hem ghezien in der woestijne des berghs Sina eęn Enghel des Heęren in eęnem vuerulammighen haegbosch.

* Exod.3.a.2

31

Doe dit auer Moses zagh, verwon-

[p. 212v]

derde hy zick des ghezichtes. End als hy héntoe ghingk te bemærcken, gheschiedde eęn stemm van dem Heęre tot hem:

32

^* Ick bin de God dyner Uaderen, de God Abrahams, end de God Isaacs, end de God Iacobs. End Moses ward beuende, end dorste niet bemærcken.

* Exod.3.b.6 Matt.22.c.32 Hebr.11 d.16

33

De Heęr auer zeyde tot hem: ^* Ontbind de schoeing dyner voeten: want de plaetß daer du staast, is eęn heylige ærde

* Iosue.5.d.15

34

⁺ Ick heb wel ghezien de verdrucking mijns volcks dat in Egypten is, end heb hœr zuchten ghehoort, end bin hæraf ghedaelt ze te verlossen: end nu komm hær, ick zal dy wtzenden in Egypten.

+ Gr. Ziende heb ick gezien

35

Dezen Mosen welcken zy verloochenden, end zeyden: Wie heeft dy tot ouersten end richter ghezett? ⁺ dezen [zeg ick] zand God wt tot Ouersten end verlosser door de hand des Enghels die van hem ghezien was in dem haeghbosch.

+ E

36

^* Deze leydde ze hénwt, end dede zeldßame wonderheyden end teękens in Egypten, end im rooden meer, ^‡ end in der woestijne viertigh iaren.

* Exod.7. 8. 9 10. 11. 14.

‡ Exod.16.a.1

37

Deze is Moses die tot den kinderen Israels ghezegt heeft: ^* Eęnen Propheet zal v de Heęr uwe God opwecken wt uwen broederen, ghelijck als my: ^‡ den zullet ghy hooren.

* deu 18.d.15.18 Ioan.1.f.45 Act.3.d.22

‡ Matt.17.a.5

38

^* Deze is het die in der Ghemeynte in der woestijne ^‡ mit dem Enghel was die mit hem sprack op dem bergh Sina, end mit onzen vaderen: welcker entfing de leuendighe ghesprœcken ons

* Exod.19.a.3

‡ Gal.3.c.19

[p. 213r]

die te gheuen.

39

Welckem gheęn ghehoor wolden gheuen onze vaders, mer verstieten hem: end keęrden hœre herten weder na Egypten,

40

End zeyden tot Aaron: ^* Maeck ons goden die voor ons hén gaen: want wy weten niet wat dezem Mosi, die ons wt Egypten land wtgheuoert heeft, wederuaren is.

* Exod.32.a.1

41

End zy maeckten eęn kalf ten zeluen daghen, end brachten dem afgodsbeelde offer: end verurœghden zick der wercken hœrer handen.

42

^* Auer God keęrde zick [van hen], end gaf ze daerhén, dat zy dienden des hemels hærkracht: ghelijckerwijß het gheschreuen is im boucke der Propheten. Hebbet ghy my deze viertigh iaren in der woestijne slachtoffers end offers toeghebracht, o huyß Israel?

* Rom.1.c.23

43

End ghy namet de hutte Moloch an, end het ghesternte uwes Godes Rhemphan, ⁺ de beelden die ghy ghemaeckt hebbet ze an te bidden: end ick zal v oueruoeren ouer Babylonien.

+ F

44

De Hutte der tuyghniß was onder onzen Uaderen in der woestijne, ghelijckerwijß verordent had, ^* die dar sprack tot Mosen, dat hy die maken zolde na dem voorbeelde dat hy ghezien had.

* Exo.25.d.40 Hebr.8.b.5

45

^* Welcke onze nakommende Uaders oock inuoerden mit ⁺ Iesu in het land dat de Heydens inn hadden, welcke God verdreef voor dem anghezichte onzer Uaderen, tot op de daghen Dauids,

* Iosue.3.c.14

+ Of, Iosue

[p. 213v]

46

^* Welcke ghenade vand voor Gode, ^‡ end begærde te vinden eęn Hutte dem Gode Iacobs.

* 1.Sam.16.a.1 Psal.89.c.21 Act.13.d.22

‡ 2.Sa.7.a.2 1.Para.17.a.1 Psal.132.a.5

47

^* Salomon auer timmerde hem eęn huyß.

* 1.Reg.6.a.1 1.Par.17.b.12

48

^‡ Mer de Allerhooghste woont niet in tempelen mit handen ghemaeckt, ghelijckerwijß de Propheet zegt:

‡ 1.Re.8.c.27 Act.17.f.24

49

^* De hemel is mijn throon, de ærde auer eęn ondervoetbanck myner voeten: wat huyß zullet ghy my timmeren zegt de Heęr: of welck is de plaetß myner rusten?

* 2.Par.6.f.33 Esa.66.a.1 Matt.5.e.34 end .25.b.21

50

Heeft niet mijn hand dit alles ghemaeckt?

51

Ghy hardneckighen end ^‡ onbesneden van herten end ooren, ghy wederstreuet altijd dem heylighen Gheęste: ghelijck als uwe vaders, alzo oock ghy.

‡ 2 Esd.9.c.16 Iere.6.b.10

52

Welcken onder den Propheten hebben uwe vaders niet veruolght? end zy hebben ghedoodt die dar voorhén verkondighden de toekomst des Gherechtighen, ⁺ welckes verraders end moorders ghy nu gheworden zijt:

+ G

53

^* Ghy die de Wet entfanghen hebbet door der Enghelen beschickinghen, end hebbet ze niet bewaert.

* Exod.19.a.3 end .24.a.3 Ioan.7.c.19

54

Doe zy auer zulcks hoorden, doorsneed het hen hœr hert, end knærsselden mit den tanden ouer hem.

55

Hy auer voll heylighen Gheęsts, zagh staerlick na den hemel, end zagh de heęrlicheyt Godes, end Iesum staen ter rechter [hand] Godes,

56

End zeyde: Zie, ick schauwe de hemels gheopent, end des menschen Zoon ter

[p. 214r]

rechter hand Godes staen.

57

Zy auer kreeschen wt mit luyder stemmen, end verstopten hœre ooren, end oueruielen hem eęnmoedighlick.

58

^* End worpen hem ter stad hénwt end steęnighden hem: ^‡ end de tuyghen leyden hœre kleęders af an den voeten eęns ionghelings, die dar hiet Saulus.

* 1.Reg.21.d.31 Luc.13.d.32

‡ Act.22.e.20

59

End zy steęnighden Stephanum, welcker anriep end zeyde: ^* Heęr Iesu, neem mynem gheęst op.

* Psal.31.b.6. Luc.23.f.45

60

Hy auer leyde zick op de knyen, end riep wt mit luyder stemmen: Heęr, ^* rekenn hen deze zonde niet toe. End als hy dit ghezegt had, entsliep hy.

* Mat.5.g.44 Luc.23.e.33 1.Cor.4.c.12