Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.viij

1

IEsus auer toogh hén an den Olijuenbergh.

2

End des morghens quam hy wederom in den tempel, end het gansche volck quam tot hem, end hy zat end leęrde ze.

3

Auer de Schriftgheleęrden end de Phariséers bringhen tot hem eęn vrauw in echtbrekery beuonden:

4

End stelden ze in d’midden, end zeyden tot hem: Leęrmeęster, deze vrauw is op verscher daad in echtbrekery ghegrepen.

5

^* Moses auer heeft ons in der Wet

* Leui.20.b.10 Deut.22.c.22

[p. 171v]

gheboden zulcke te steęnighen: du dan wat zegst du?

6

Dit auer zeyden zy hem te verzoucken, op dat zy hem verklaeghden. Auer Iesus buckte zick neder, end schreef mit dem vingher op de ærde.

7

Als zy auer anhielden hem te vraghen, richtde hy zick op, end zeyde tot hen: ^* Wie onder v zondelooß is, die wærpe eęrst den steęn op ze.

* Deut.17.b.7

8

End buckte zick wederom neder, end schreef op de ærde.

9

Doe zy auer dit hoorden, end van der consciency ouerwonnen wurden, ghinghen zy de eęn na dem anderen hénwt, end begonnen van den oldesten tot den lesten: end lieten Iesum allęen, end de vrauw im midden staen.

10

⁺Iesus auer richtde zick op, end doe hy niemand zagh dan de vrauw, zeyde hy tot hœr: Urauw, waer zijn die dyne verklaghers? Heeft dy niemand verdommt?

+ B

11

Zy auer zeyde: Heęr, niemand. Iesus auer zeyde tot hœr: Zo verdomme ick dy oock niet: ga hén, ^* end zondigh niet meęr.

* Ioan.5.c.14

12

Zo sprack nu Iesus wederom tot hen, end zeyde: ^* Ick bin het licht der wæreld: wie my nauolght, die zal niet wandelen in duysternisse, mer zal het licht des leuens hebben.

* Ioan.1.a.9 end .9.a.5. end 12.e.35.g.46

13

Doe zeyden de Phariséers tot hem: Tuyghest du van dy zeluen? dijn tuyghniß is niet waar.

14

Iesus andwordde, end zeyde tot hen: ^* Hoewel ick van my zeluen tuyghe, zo is mijn tuyghniß waar: want ick weet van

* Ioan.5.e.31

[p. 172r]

waer ick kommen bin, end waer ick hén ga.

15

Ghy richtet na dem vleęsche: ick richte niemand.

16

End of ick oock richte, zo is mijn gherichte waar: want ick bin niet alleęn, mer ick end mijn Uader die my gezonden heeft.

17

^* End oock in dier uwer Wet is gheschreuen, dat tweęer menschen tuyghniß waar is.

* Nu.35.d.30 Deut.17.b.6 end .19.d.15 Matt.18.c.16 2.Cor.13.a.1 Hebr.10.e.28

18

⁺Ick bin het die van my zeluen tuyge, ^‡ oock tuyght van my de Uader die my ghezonden heeft.

+ C

‡ Matt.3 d.17 end .17.a.5 Marc.1.b.7 end .9.a.7. Luc.3.e.22. end .9.e.35. Ioan.1.e.33 end .5.f.37 end .6.c.27 2.Pet.1.d.17

19

Zo zeyden zy tot hem: Waer is dijn Uader? Iesus andwordde: ^* Ghy kennet noch my, noch mynen Uader. ^‡ Wenn ghy my kendet, zo kendet ghy oock mynen Uader

* Ioan.16.a.3

‡ Ioan.14.a.9

20

Deze worden sprack Iesus by der schattkiste, doe hy leęrde in dem tempel: ^* end niemand greep hem an, want zijn vre was noch niet kommen.

* Ioan.7.b.8

21

Zo zeyde Iesus wederom tot hen: ^‡ Ick ga hénwegh, end ghy zullet my zoucken, end zullet in uwer zonde stæruen. Waer ick hén ga, daer konnet ghy niet hén kommen.

‡ Io.7.e.34. end .13.d.33.

22

Doe zeyden de Iœden: Zal hy doch zick zeluen dooden: dat hy zegt, Waer ick hén ga, daer konnet ghy niet hén kommen?

23

End hy zeyde tot hen: ^* Ghy zijt van beneden hær, ick bin van bouen hær af: Ghy zijt van dezer wæreld, ick bin niet van dezer wæreld.

* Ioan.3.d.31

24

Zo heb ick v ghezegt ^* dat ghy stæruen zullet in uwen zonden: Want zo ghy niet gheloouet dat ick bin, zo zullet ghy

* Mar.16.d.16 Ioan.3.c.18 end .12.g.48

[p. 172v]

stæruen in uwen zonden.

25

⁺Doe zeyden zy tot hem: Wie bist du? End Iesus zeyde tot hen: ⁺ Het beghinn [volhooret], want oock ick mit v spreke.

+ D

+ of, Eęrstlick

26

Ick heb veel van v te spreken end te richten, auer die my ghezonden heeft is waerachtigh: ^* end wat ick van hem ghehoort heb, dat spreke ick voor der wæreld.

* Ioan.15.c.15

27

Zy mærckten niet dat hy hen van dem Uader ghezegt hadde.

28

Zo zeyde Iesus tot hen: ^* Wanneęr ghy des menschen Zoon verhooght zullet hebben, dan zullet ghy bekennen dat ick bin, end dat ick niets van my zeluen doe, ^‡ mer ghelijckerwijß my mijn Uader gheleęrt heeft, alzo spreke ick.

* Num.21.c.9 2.Re.18.a.4 Ioan.3.b.14 end .12.e.32

‡ Ioan.3.b.11 end .7.b.16 end .12.g.49 end .14.b.10 d.24

29

^* End die my ghezonden heeft, is mit my. De Uader heeft my niet alleęn ghelaten: want ick doe altijd wat hem welgheualligh is.

* Ioa.14.b.10 end .16.d.32

30

^‡ Doe hy zulcks sprack, gheloofden vele in hem.

‡ Ioan.7.e.31

31

Zo zeyde Iesus tot den Iœden die hem ghelooft hadden: Zo ghy blijuet in mynem worde, zo zijt ghy waerlick myne leęrionghers:

32

End ghy zullet de waerheyt bekennen, ^* end de waerheyt zal v vrij maken.

* Rom.6.c.18 Gala.5.a.1 1.Pet.2.c.16

33

Zy andwordden hem: Wy zijn Abrahams zaad, end hebben noyt iemanden ghedient: hoe zegst du, Ghy zullet vrij werden?

34

Iesus andwordde hen: Amen amen ick zeg v, ^* zo wie zonde doet, die is der zonde dienstknecht.

* Rom.6.d.20 2.Pet.2.d.19

[p. 173r]

35

⁺De dienstknecht auer blijft niet eęwighlick in dem huyze, de zoon blijft’er eęwighlick.

+ E

36

^* Zo v dan de Zoon vrij maket, zo zullet ghy waerachtlick vrij zijn.

* Rom.8.a.2

37

Ick weet dat ghy Abrahams zaad zijt: auer ghy zoucket my te dooden, want mijn word heeft gheęn plaetß onder v.

38

^* Ick spreke wat ick by mynem Uader ghezien heb, end ghy doet wat ghy by uwem vader ghezien hebbet.

* Ioan.3.b.11 end .7.b.16 end .12.g.49 end .14.b.10 d.24

39

Zy andwordden, end zeyden tot hem: Abraham is onze vader. Iesus zegt tot hen: ^‡ Wenn ghy Abrahams kinders waret, zo dedet ghy Abrahams wercken:

‡ Rom.2.d.28 end .9.b.7

40

Nu auer zoucket ghy my te dooden, zulcken eęnen mensch ^* die ick v de waerheyt ghesproken heb, die ick van Gode ghehoort heb: dit heeft Abraham niet ghedaen.

* Ioa.17.c.17

41

Ghy doet uwes vaders wercken. Zo zeyden zy tot hem: Wy zijn niet in hoerery gheboren: Wy hebben eęnen vader, naemlick, God.

42

Iesus zeyde tot hen: Wenn God uwe Uader ware, zo haddet ghy my ghewißlick lief. Want ick bin van Gode wtghegaen, end komme: Want ick bin niet van my zeluen kommen, mer hy heeft my wtghezonden.

43

Waerom kennet ghy mijn spraack niet? om dat ghy niet konnet mijn word hooren.

44

^+* Ghy zijt van dem vader dem duuel, end willet uwes vaders lusten doen. Die was ^* eęn menschmoorder van an-

+ F

* 1.Ioan.3.b.8

* Gene.3.a.4 Sap.2.d.24 2.Cor.11.a.3 1.Ioan.3.b.8

[p. 173v]

beghinne, end bestond in der waerheyt niet: want de waerheyt is niet in hem. Wanneęr hy lœghen spreeckt, zo spreeckt hy van zynem eyghenen: want hy is eęn lœghenaer, end eęn vader der zeluer [lœghen].

45

Auer om dat ick de waerheyt zeg, zo gheloouet ghy my niet.

46

Wie onder v ⁺ ouertuyght my van zonde? Zo ick auer de waerheyt zeg, waerom gheloouet ghy my niet?

+ Gr. straft my mit bewijß

47

^* Wie van Gode is, die hoort Godes worden: daerom hooret ghy ze niet, want ghy zijt niet van Gode.

* Ioan.10.e.27 1.Ioan.4.a.6

48

Zo andwordden de Iœden, end zeyden tot hem: Zegghen wy niet wel dat du eęn Samariter bist, end ^* hebst eęnen duuel?

* Ioan.7.c.20 end .10.d.20

49

Iesus andwordde: Ick heb gheęnen duuel, mer ick eęre mynen Uader, end ghy hebbet my onteęrt.

50

Ick auer zoucke niet mijn eęr: eęn is’er die ze zouckt end richt.

51

^* Amen amen ick zeg v, zo iemand mijn word holdet, die zal den dood gheęnßinns anschauwen in eęwigheyt.

* Ioan.5.d.24

52

⁺Zo zeyden de Iœden tot hem: Nu bekennen wy dat du eęnen duuel hebst: Abraham is ghestoruen end de Propheten: end zegst du, Zo iemand mijn word holdet, die zal den dood gheęnßinns smaken in eęwigheyt?

+ G

53

Bist du doch meęrder dan onze vader Abraham, ^* welcker ghestoruen is? end de Propheten zijn ghestoruen: Wat makest du van dy zeluen?

* Hebr.11.c.13

54

Iesus andwordde: Zo ick my zeluen

[p. 174r]

prijze, zo is myne prijß niets: het is mijn Uader die my prijßt, den ghy zegghet, hy zy uwe God.

55

End ghy hebbet hem niet ghekennt, ick auer kenne hem: End zo ick zegghe dat ick hem niet kenne, zo zal ick v ghelijck zijn, lœghenachtigh. Mer ick kenn hem, end holde zijn word.

56

Abraham uwe vader verhœghde zick dat hy mynen dagh zien zolde: end hy zagh en, end verurœghde zick.

57

Zo zeyden de Iœden tot hem: Du hebst noch gheęn vijftigh iaren, end hebst du Abraham ghezien?

58

Iesus zeyde tot hen: Amen amen ick zeg v, eęr Abraham ward, bin ick.

59

^* Doe namen zy steęnen op, dat zy op hem worpen. Iesus auer verbargh zick, end ghingk ten tempel hénwt, end trad midden onder ze door, end ghingk alzo voorby hén.

* Luc.4.e.29 Ioa.10.f.31.g.39. end .11.a.8