Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.xiiij

1

⁺ AUer na tweęen daghen was het Pascha end [het feęst] der ongheheuelder brooden: ^* End de ouerpriesters end de

+ Matt.26.a.2 Luc.22.a.1 Ioan.13.a.1

* Ioa.11.f.47

[p. 87v]

Schriftgheleęrden zochten hoe zy hem mit listigheyt vinghen end doodden.

2

Zy zeyden auer: Niet op het feęst, op dat dar gheęn oproer werde im volcke.

3

^* End doe hy te Bethanien was in Simons des melaetschen huyze, end ten dissche ⁺ anzat, quam dar eęn vrauw die had eęn ⁺ onhandhauigh ghelaß mit kostelicker ongheualschter nardenzalue: end zy brack in stucken het onhandhauigh ghelaß, end goot ze hem wt op het hoofd.

* Matt.26.a.6 Luc.7.f.37 Ioan.11.a 2 end .12.a.3

+ Gr. anlagh

+ Albastervat

4

Dar waren auer zommighe die het onwærdighlick namen by hen zeluen, end zeyden: Waertoe is dit verließ der zaluen ghedaen?

5

Want zy konde meęr dan dry honderd penninghen verkocht, end den armen ghegheuen werden. End grimmden op ze.

6

Iesus auer zeyde: Latet ze [mit vreden] wat doet ghy hœr bezwaernissen an? Zy heeft eęn goed werck an my gedaen.

7

^* Want ghy hebbet altijd de armen by v, end wannęer ghy willet, konnet ghy hen goed doen: my auer hebbet gy niet altijd.

* Deut.15.b.11

8

Zy heeft ghedaen wat zy konde: Zy is voorkommen mijn lichaem te zaluen ter begraefnissen.

9

Amen ick zeg v, zo waer dit Euangelium ghepredickt werdet ouer de gansche wæreld, ⁺ daer zal oock ghezegt werden t’hœrer ghedachteniß dat zy ghedaen heeft.

+ B

10

^* End Iudas Iscarioth eęn van den twæluen ghingk hén tot den Ouerpriesteren, dat hy hem hen verriede.

* Matt.26.b.13 Luc.22.a.4

11

Doe zy auer dit hoorden, verurœghden zy zick, end beloofden hem gheld te gheuen: end hy zocht hoe hy hem gheleghentlick

[p. 88r]

ouerleuerde.

12

^* End ten eęrsten daghe ^‡ der ongheheuelder brooden, doe men het Pascha slachtde, zegghen zyne leęrionghers tot hem: Waer wilt du dat wy hén gaen, end bereyden dat du het Pascha etest?

* Matt.26.b.16 Luc.22.a.7

‡ Exod.12.c.17

13

End hy schickt wt zyner leęriongheren tweę, end zegt tot hen: Gaet hén in de stad, end v zal eęn mensch entmoeten die eęn kruyck mit water draeght, volghet hem na.

14

End zo waer hy ingaet, daer zegghet tot dem huyßheęre: De leęrmeęster zegt: waer is de gastplaetß daer ick het Pascha ete mit mynen leęriongheren?

15

End hy zal v wijzen eęn groote hooghe opperzaal, toegherust [end] bereydt: aldaer bereydet vœr ons.

16

End zyne leęrionghers ghinghen wt, end quamen in de stad, end vonden het ghelijckerwijß hy hen ghezegt had, end bereydden het Pascha.

17

^* End doe het auend gheworden was, quam hy mit den twæluen.

* Matt.26.b.19 Luc.22.b.14 Ioan.13.c.21

18

End als zy ⁺ anzaten end aten, zeyde Iesus: Amen ick zeg v, ^* eęn onder v die mit my eett, zal my verraden.

+ Gr. anlaghen

* Psal.41.c.10 Act.1.c.17

19

Zy auer begonnen bedrouft te werden end eęn ieghelick byzonder tot hem te zegghen: Bin ick het? End eęn ander: Bin ick het?

20

Hy auer andwordde end zeyde tot hen: [Het is] eęn wt den twæluen die mit my in de schotel dopt.

21

⁺Des menschen Zoon gaet wel hén, ghelijckerwijß van hem gheschreuen is: weę auer dien mensche door welcken des

+ C

[p. 88v]

menschen Zoon ouergheleuert werdt. Het ware hem goed dat die mensch niet gheboren ware.

22

^* End doe zy aten, namm Iesus het brood, end als hy lof ghezegt had, brack hy’t, end gaf het hen, end zeyde: Nemet, etet, dit is mijn lijf.

* Matt.26.c.25 Luc.22.b.19 1.Cor.11.e.23

23

End nam den drinckbeker, end als hy ghedanckt had, gaf hy’en hen: End zy droncken alle daerwt:

24

End hy zeyde tot hen: Dit is mijn bloed, welck is des nieuwen Testaments, dat vœr menighen vergoten werdt.

25

Amen ick zeg v, dat ick voordan gheęnßins meęr drincken zal van der vrucht des wijngaerds, tot op dien dagh, wanneęr ick ze nieuw drincken zal in dem kœningkrijcke Godes.

26

End doe zy den lofzangk ghezegt hadden, ghinghen zy wt na den Olijuenbergh.

27

^* End Iesus zegt tot hen: Ghy zullet in dezer nacht alle an my gheærghert werden: want dar is gheschreuen, ^‡ Ick zal den hærder slaen: end de schapen zullen verstroeyt werden.

* Matt.26.c.30 Ioan.16.d.31

‡ Zach.13.c.7

28

^* Mer na dem ick opgheweckt zal zijn, zal ick voor v hén gaen in Galiléam.

* Matt.26.c.31 end .28.c.10 Marc.16.b.7

29

Petrus auer zeyde tot hem: Wen zy schoon alle gheærghert wurden, nochtans ick niet.

30

End Iesus zegt tot hem: Amen ick zeg dy, huyden in dezer nacht, eęr dar eęn haan tweęmael ghekrayt zal hebben, zalt du my drymael verloochenen.

31

⁺Hy auer zeyde’r noch meęr toe, ^* Ia

+ D

* Ioan.13.d.37

[p. 89r]

wenn ick mit dy oock stæruen moeste, zo zal ick dy gheęnßins verlochenen. Deßghelijcken auer zeyden zy oock alle.

32

^* End zy kommen in eęn vlecxken, ghenaemt Gethsemane: end hy zegt tot zynen leęriongheren: Zittet hier tot dat ick ⁺ bidde.

* Matt.26.d.35 Luc.22.d.39 Ioan.18.a.1

+ anders. hén ga end bidde.

33

End hy nam mit zick Petrum end Iacobum end Ioannem, end began verschrickt end weęmoedigh te werden,

34

End zegt tot hen: ^* Mijn ziel is ouerdrouuigh tot an den dood: blijuet hier, end waket.

* Ioan.12.d.27

35

^* End eęn weynigh voordghegaen, viel hy neder op de ærde, end bad, zo het moghelick ware, dat de vre van hem voorby ghinghe.

* Luc.22.e.41

36

End zeyde: Abba Uader, alle dingk is dy moghelick, neem dezen drinckbeker van my wegh: nochtans niet ^* wat ick wille, mer wat du [wilt].

* Ioan.6.d.38

37

End hy komt, end vindt ze slapen, end zegt tot Petro: Simon, slaepst du? vermagst du niet eęn vre te waken?

38

Waket end biddet, op dat ghy niet in verzoucking kommet. ^* De gheęst is wel ghewilligh, het vleęsch auer is zwack.

* Gal.5.c.17

39

End wederom hén ghegaen, bad hy end zeyde de zelue rede.

40

End wederghekeęrt, vand ze wederom slapen: (want hœre ooghen waren bezwaert,) end wisten niet wat zy hem andworden zolden.

41

⁺End hy komt derdemael, end zegt tot hen: Slapet voordan, end rustet. Het is ghenough, de vre is kommen: zie,

+ E

[p. 89v]

des menschen Zoon werdt ouergheleuert in der zondaren handen.

42

Staet op, latet ons gaen: zie, die my verraedt, is naby.

43

^* End van stonden an, doe hy noch sprack, kommt Iudas an, welcker eęn wt den twæluen was, end mit hem eęn groote schare, mit zwærden end stocken, [wtghezonden] van den Ouerpriesteren end Schriftgheleęrden end Olderlinghen.

* Mat.26.e.46 Luc.22.e.47 Ioan.18.a.3

44

Auer die hem verried, had hen eęn ghemeyn teęken ghegheuen, end ghezegt: Zo wien ick kussen zal, de zelue is het: grijpet hem an, end leydet hem ⁺ voorzichtlick.

+ of, behendighlick

45

End ghekommen, gaet hy van stonden an toe, end zegt tot hem: Rabbi Rabbi: end ^* kuste hem.

* 2.Sa.20.c.9

46

Zy auer sloughen hœre handen an hem, end grepen hem.

47

Eęn auer van den die dar bystonden, toogh het zwærd wt, end slough des Ouerpriesters knecht, end hieuw hem de oor af.

48

End Iesus andwordde end zeyde tot hen: Zijt ghy als tot eęnem moorder wtghegaen mit zwærden end stocken, my te vanghen?

49

Ick was daghlicks by v in dem tempel end leęrde, end ghy grepet my niet an: mer [dit gheschiedt] op dat ^* de Schriften veruult werden.

* Psal.22.a.7 end 69 b.10 Esa.53.c.20 Luc.24.d.24

50

^‡ End [de leęriongers] verlieten hem alle, end vlohen.

‡ Iob.19.b.13 Psal.88.b.9

51

End eęn zeker ionghelingk, bekleędt mit fijnem lijnwaed ouer d’bloote [lijf], volghde hem na: end de ionghelinghen grepen hem an.

52

Hy auer liet varen het fijn lijnwaed,

[p. 90r]

end vlood naeckt van hen wegh.

53

^+* End zy leydden Iesum hén tot dem Ouerpriester: end tot dem zeluen kommen t’zamen alle de Ouerpriesters end de Olderlinghen end de Schriftgheleęrden.

+ F

* Matt.26.f.56 Luc.22.f.54 Ioan.18.e.24

54

End Petrus volgde hem van verr na tot binnen in des Ouerpriesters hof, end zat by den knechten, end wærmde zick an dem lichte.

55

^* Auer de Ouerpriesters end de gansche raadzameling, zochten tuyghniß teghen Iesum, op dat zy hem doodden: end vonden gheęn.

* Matt.26.f.58 Act.6.d.13

56

Want vele tuyghden valschlick teghen hem, end de tuyghnissen waren niet ghelijckstemmigh.

57

End zommighe stonden op, end tuyghden valschlick teghen hem, end zeyden: Wy hebben hem hooren zegghen: ^* Ick zal dezen tempel mit handen ghemaeckt, ontbinden, end in dryen daghen eęnen anderen zonder handen ghemaeckt, optimmeren.

* Ioan.2.c.19

58

End oock alzo was hœr tuyghniß niet ghelijckstemmigh.

59

^* End de Ouerpriester opghestaen in d’midden, vraeghde Iesum, end zeyde: Andwordest du niets? wat tuyghen deze teghen dy?

* Matt.26.f.61

60

Hy auer ^‡ zweegh still, end andwordde niets. Wederom vraeghde hem de Ouerpriester, end zegt tot hem: Bist du de ⁺ Ghezalfde, de zoon des hooghgheprezen?

‡ Esa.50.b.7 Act.8.f.31

+ Christus

61

Iesus auer zeyde: Ick bin’t: ^* end ghy zullet des menschen Zoon zien zitten ter rechter hand der kracht [Godes] end kommen mit des hemels wolcken.

* Mat.16.d.27 end .24.c.30 end .25.c.31 Luc.22.g.68 Act.1.b.11 1.thes.4.d.16 2.Thes.1.c.10 Apoc.1.b.7 Dan.7.d.20

62

⁺De Ouerpriester auer verschœrde zyne kleęders, end zeyde: Wat

+ G

[p. 90v]

behouuen wy meęr tuyghen?

63

Ghy hebbet ghehoort de Godslastering: Wat dunckt v? Zy auer verordeęlden hem, dat hy des doods schuldigh ware.

64

^* End zommighe begonnen hem te bespouwen, end te bedecken zijn anghezicht, end hem ^* mit vuystslaghen te slaen, end tot hem te zegghen: Propheteer [ons]. End de dienaers gauen hem kinnebackslaghen.

* Esa.50.c.6

* Ioan.19.a.2 Iob.16.b.10

65

^* End doe Petrus beneden im houe was, quam der Ouerpriesters dienstmaeghden eęne: end doe zy zagh Petrum zick wærmen, schauwde zy hem an, end zeyde: Du waerst oock mit Iesu dem Nazarener.

* Matt.26.g.68 Luc.22.f.55 Ioan.18.c.16

66

Hy loochende’t auer, end zeyde: Ick kenn hem niet, end weet oock niet wat du zegst. End hy ghingk hénwt in het voorhof, end dar krayde eęn haan.

67

End doe hem de dienstmaeghd wederom zagh, begann zy te zegghen tot den die dar bystonden: Deze is wt hen.

68

Hy auer loochende’t andermael. End eęn weynigh daerna zeyden wederom tot Petro die dar bystonden: Waerlick, du bist wt hen: want du bist eęn Galiléer, end dijn spraeck kommt ouer eęn.

69

Hy auer begann te veruloucken end te zweeren: Ick kenn dezen mensch niet waervan ghy zegghet.

70

End andermael krayde’r eęn haan: end Petrus ward ghedachtigh des words dat hem Iesus ghezegt had: ^* Eęr dar eęn haan tweęmael ghekrayt zal hebben,

* Matt.26.c.33 g.74 Luc.22.g.61 Ioan.13.g.38

[p. 91r]

zalt du my drymael verloochenen: End hy begann te weęnen.