Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.xxvj.

[p. 50v]

1

ENd het gheschiedde doe Iesus alle deze reden vollendt had, zeyde hy tot zynen leęriongheren:

2

^* Ghy wetet dat het na tweęen daghen Pascha werdt, end des menschen Zoon werdt ouergheleuert, dat hy ghecruycight werde.

* Marc.14.a.1 Luc.22.a.1 Ioan.13.a.1

3

^* Doe verzamelden zick de Ouerpriesters, end de Schriftgheleęrden, end de Olderlinghen des volcks in des Ouerpriesters hof, die dar ghenaemt ward Caiaphas:

* Ioan.11.f.47 Psal.2.a.2 Act.4.e.27

4

End hielden t’zamen raad, om Iesum mit listigheyt te vanghen end te dooden.

5

Zy zeyden auer: Niet op het feęst, op dat dar gheęn oproer werde im volcke.

6

^* Doe auer Iesus was te Bethanien, im huyze Simons des melaetschen, ghingk tot hem eęn vrauwe, die had eęn ⁺ onhandhauigh ghelaß mit kostelicker zalue, end goot ze op zijn hoofd wt, daer hy was anzittende.

* Marc.14.a.3 Luc.7.f.37 Ioan.11.a.2 end .12.a.3

+ Of. albastervat

7

Doe auer zyne leęrionghers dit zaghen, namen zy het onwærdighlick, end zeyden: Waer toe [dient] dit verließ?

8

Want deze zalue konde duer verkocht end den armen ghegheuen werden.

9

Doe auer Iesus dat kende, zeyde hy tot hen: Waerom doet ghy der vrauwen bezwaernissen an? Want zy heeft eęn goed werck an my ghedaen.

10

^* Want ghy hebbet altijd de armen by v, my auer hebbet ghy niet altijd.

* Deut.15.b.11

11

Want dat zy deze zalue heeft op mijn lijf ghegoten, heeft zy ghedaen om my te begrauen.

[p. 51r]

12

Amen ick zeg v, zo waer dit Euangelium ghepredickt werdt ouer de gansche wæreld, daer zal oock ghezegt werden t’hœrer ghedachteniß, wat zy ghedaen heeft.

13

^+* Doe ghingk hén der twæluen eęn mit name Iudas Iscarioth, tot den Ouerpriesteren,

+ B

* Marc.14.b.10 Luc.22.a.4

14

End zeyde: Wat willet ghy my gheuen, end ick zal hem v ouerleueren? End zy bescheydden hem dertigh ziluerlinghen.

15

End van dier tijd an zocht hy gheleghenheyt, dat hy hem ouerleuerde.

16

^* Auer ten eęrsten daghe ^‡ der ongheheuelder brooden ghinghen de leęrionghers tot Iesu, end zeyden tot hem: Waer wilt du dat wy dy bereyden het Pascha te eten?

* Mar.14.b.12 Luc.22.a.7

‡ Exod.12.c.17

17

End hy zeyde: Gaet hén in de stad tot zulckem eęnen, end zegghet hem: De Leęrmeęster zegt: mijn tijd is naby, by dy holde ick het Pascha mit mynen leęriongheren.

18

End de leęrionghers deden als hen Iesus verordent had, end bereydden het Pascha.

19

^* Auer doe het auend gheworden was, ⁺ zat hy an mit den twæluen.

* Marc.14.b.17 Luc.22.b.14 Ioan.13.c.21

+ Gr. lagh hy an.

20

End doe zy aten, zeyde hy: Amen ick zeg v, ^‡ eęn onder v zal my verraden.

‡ Act.1.c.17.

21

End zy wurden zeęr bedrouft, end begonnen eęn yeghelick onder hen tot hem te zegghen: Heęr, bin ick het doch?

22

Hy auer andwordde end zeyde: ^* Die de hand mit my in de schotel indopte,

* psa.41.b.10 Luc.22.c.21 Ioan.13.c.28

[p. 51v]

deze zal my verraden.

23

Des menschen Zoon gaet ia, ghelijckerwijß van hem gheschreuen is: Weę auer dem mensche, door welcken des menschen Zoon verraden werdt. ⁺ Het ware hem goed dat die mensch niet gheboren ware.

+ C

24

Iudas auer die hem verried, andwordde end zeyde: Bin ick het doch Rabbi? Hy zegt tot hem: Du hebst het ghezegt.

25

^* Doe zy auer aten, namm Iesus het brood, end als hy ghedanckt had, brack hy’t end gaf het den leęriongheren, end zeyde: Nemet, etet: dit is mijn lijf.

* Marc.14.c.22 Luc.22.b.19 1.Cor.11.e.23

26

End hy nam den drinckbeker, end als hy ghedanckt had, gaf hy’en hen, end zeyde: Drincket alle hier wt.

27

Want ^* dit is mijn bloed, welck is des nieuwen Testaments, dat vœr menighen vergoten werdt ter quijtlatinghe der zonden.

* Exo.24.b.8

28

Auer ick zeg v, dat ick van nu an gheęnßins drincken zal van dezer wijngaerds vrucht, tot an dien dagh als ick die mit v nieuw drincken zal in mijns Uaders kœningkrijcke.

29

^* End doe zy den lofzangk ghezegt hadden, ghinghen zy hénwt na den Olijuenbergh.

* Marc.14.c.26 Luc.22.d.39 Ian.18.a.1

30

Doe zeyde Iesus tot hen: ^‡ In dezer nacht zullet ghy alle an my gheærghert werden: want dar is gheschreuen: ^* Ick zal den hærder slaen, end de schapen des kudden zullen verstroeyt werden.

‡ Ioan.16.d.31

* Zacha.13.c.7

31

^* Wanneęr ick auer opgheweckt zal zijn, zal ick v voorgaen in Galiléam.

* Matt.28.c.10 Marc.14.c.28 end .16.b.7

32

^‡ Petrus auer andwordde end zeyde

‡ Luc.22.d.23

[p. 52r]

tot hem: Wenn zy schoon alle an dy gheærghert wurden, zo zal ick nochtans nimmermeęr gheærghert werden.

33

Iesus zegt tot hem: ^* Amen ick zeg dy dat du in dezer nacht eęr dar eęn haan, krayet, my drymael verloochenen zalt.

* Ioan.13.d.38

34

⁺Petrus zegt tot hem: ^* Wenn ick schoon mit dy stæruen moeste, zo zal ick dy gheęnßins verloochenen. Deßghelijcken zeyden oock alle de leęrionghers,

+ D

* Ioan,13.d.37

35

^* Doe quam Iesus mit hen in eęn vlecxken gheheeten Gethsemane: end zegt tot den leęriongheren: Zittet hier neder, tot dat ick hén ga, end aldaer bidde.

* Marc.14.d.32 Luc 22.d.39 Ioan.18.a.1

36

End nam tot zick Petrum end de tweę Zoons Zebedei, end begann drouuigh end weęmoedigh te zijn.

37

Alsdan zegt Iesus tot hen: ^* Mijn ziel is ouerdrouuigh tot an den dood: blijuet hier, end waket mit my.

* Ioan.12.d.27

38

^* End eęn weynigh voordghegaen viel hy neder op zijn anghezicht, end bad end zeyde: Mijn Uader, zo het moghelick is zo ⁺ ga deze drinckbeker van my: ^‡ nochtans niet als ick will, mer als du [wilt].

* Luc.22.e.41

+ Gr. ga voorby

‡ Ioan.6.d.38

39

End kommt tot den leęriongheren, end vindt ze slapen, end zegt tot Petro: Kondet ghy alzo niet eęn vre mit my waken?

40

Waket end biddet, op dat ghy niet in verzoucking ingaet: ^* De gheest is wel ghewilligh, het vleęsch auer is zwack.

* Gal.5.c.17.

41

Wederom andermael hén ghegaen, bad hy, end zeyde: Mijn Uader, magh deze drinckbeker van my niet voorby gaen, ten zy dat ick’en drincke,

[p. 52v]

dyne will gheschiehe.

42

End hy quam end vand ze wederom slapen: want hœre ooghen waren bezwaert.

43

End hy liet ze, end ghingk wederom hén, end bad derdemael, de zelue rede zegghende.

44

Doe quam hy tot zynen leęriongheren, end zeyde tot hen: Slapet voordan, end rustet. Zie, de vre is naby kommen, end des menschen Zoon werdt in der zondaren handen ouergheleuert.

45

⁺Staet op, latet ons gaen. Zie, hy is naby kommen die my verraedt.

+ E

46

^* End doe hy noch sprack, zie, zo quam Iudas der twæluen eęn, end mit hem eęn groote schare mit zwærden end stocken [wtghezonden] van den Ouerpriesteren end den Olderlinghen des volcks.

* Mar.14.e.43 Luc.22.e.47 Ioan.18.a.3

47

Auer die hem verriedt, had hen eęn teęken ghegheuen, end ghezegt: Zo wien ick kussen zal, die is het: grijpet hem an.

48

End van stonden an tot Iesu ghegaen, zeyde hy: Zy ghegroett Rabbi. ^* End kuste hem.

* 2.Sa.20.c.9

49

End Iesus zeyde tot hem: Uriend, waerom bist du hier? Doe ghinghen zy héntoe, end sloughen de handen an Iesu, end namen hem gheuanglick.

50

End zie, eęn der ghener die mit Iesu waren, streckte de hand wt, end toogh zijn zwærd wt, end slough des Ouerpriesters knecht, end hieuw hem de oor af.

51

Alsdan zegt Iesus tot hem: Keęr dijn zwærd in zijn plaetß. ^* Want alle die eęn zwærd nemen, vergaen mit eę-

* Gen.9.a.6 Apoc.13.c.10

[p. 53r]

nem zwærde.

52

Of meynst du dat ick nu niet magh mynen Uader bidden, end hy zal my bestellen meęr dan twælf legioenen Enghelen?

53

Hoe zullen dan ^* de Schriften veruult werden [die dar zegghen] dat het alzo gheschiehen moet?

* Psal.22.a.7 end .69.b.10 Esa.53.c.20 Lu.24.d.24

54

^+‡ Ter dier vren zeyde Iesus tot den scharen: Ghy zijt wtghegaen als tot eęnem moorder mit zwærden end stocken, my te vanghen: ick zat daghlicks by v end leęrde in dem tempel, end ghy grepet my niet an.

+ F

‡ mar 14.e.48 Luc.22.f.52

55

Auer dit alles is gheschiedt, op dat veruult werden de Schriften der Propheten. ^* Doe verlieten hem alle de leęrionghers, end vlohen wegh.

* Iob.19.b.13 Psal.88.b.9

56

^* Die auer Iesum gheuanghen hadden, leydden hem hén tot dem Ouerpriester Caiaphas, daer de Schriftgheleęrden end de Olderlinghen verzamelt waren.

* Marc.14.f.53 Luc.22.f.54 Ioan.18.e.24

57

Petrus auer volghde hem na van verr, tot in het hof des Ouerpriesters: end hénin ghegaen, zat hy mit den dienaren, op dat hy het ende zaghe.

58

^* De Ouerpriesters auer end de Olderlinghen, end de gansche raad zochten valsch ghetuyghniß teghen Iesum, op dat zy hem doodden: end vonden gheęn.

* Marc.14.f.55 Act.6.d.13

59

Doe oock nu vele valsche tuyghen kommen waren, vonden zy gheęn [bequaem].

60

Ten lesten auer quamen dar tweę valsche tuyghen toe, end zeyden: Deze

[p. 53v]

heeft ghezegt: ^* Ick kan den tempel Godes afbreken, end in dryen daghen den zeluen optimmeren.

* Ioan.2.c.19

61

^* End de Ouerpriester opghestaen, zeyde tot hem: Andwordst du niets? Wat tuyghen deze teghen dy?

* Marc.14.f.59

62

Iesus auer zweegh still. End de Ouerpriester andwordde end zeyde tot hem: Ick bezweere dy by dem leuendighen God, dat du ons zegghest, of du bist ⁺ Christus de Zoon Godes.

+ de Ghezalfde

63

Iesus zegt tot hem: Du hebst het ghezegt. ^* Doch zeg ick v, hiernamaels zullet ghy zien des menschen Zoon zitten ter rechter hand der kracht [Godes], end kommen in den wolcken des hemels.

* Matt.16.d.27 end .24.c.30 end .25.c.31 Marc.14.f.61 Luc.22.g.68 Act.1.b.11 1.thes.4.d.16 2.Thes.1.c.10 Apoc.1.b.7 Daniel.7.d.10

64

⁺Doe verschœrde de Ouerpriester zyne kleęders end zeyde: Hy heeft God ghelastert: wat behouuen wy meęr tuyghen? Zie, nu hebbet ghy zyne Godslastering ghehoort.

+ G

65

Wat dunckt v? Zy auer andwordden end zeyden: ^‡ Hy is des doods schuldigh:

‡ Le.24.c.16

66

^* Doe spoghen zy wt in zijn anghezicht, end gauen hem halßslaghen.

* Esa.50.c.6

67

^* Andere auer gauen hem kinnebackslaghen, end zeyden: ^‡ Propheteer ons Christe, wie is het die dy gheslaghen heeft?

* Ioan.19.a.2 Iob.16.b.10

‡ luc.22.g.64

68

^* Petrus auer zat buyten in der zale: end tot hem ghingk eęn dienstmaeghdeken, end zeyde: Du waerst oock mit, Iesu dem Galiléer.

* Mar.14.g.65 Luc.22.f.55 Ioan.18.c.16

69

Hy auer loochende’t voor [hen] allen end zeyde: Ick weet niet wat du zegst.

70

Doe hy auer na der poorten hénwt ghingk, zagh hem eęn ander [dienstmaegd], end zegt tot den die aldaer waren: Deze

[p. 54r]

was oock mit Iesu den Nazarener.

71

End hy loochende’t wederom mit eęnem eęde: Ick kenn den mensch niet.

72

End eęn weynigh daerna ghinghen toe die dar stonden, end zeyden tot Petro: Waerlick du bist oock van dien: want dijn spraeck maeckt dy openbaer.

73

Doe begann hy zick te veruloucken end te zweeren: Ick kenn den mensch niet. End van stonden an krayde’r eęn haan.

74

End Petrus ward ghedachtigh des words Iesu, die hem ghezegt had: ^* Eęr dar eęn haan krayet, zalt du my drymael verloochenen. End hy ghingk hénwt, end weęnde bitterlick.

* Matt.26.c.33 Marc.14.g.7 Luc.22.g.61 Ioan.13.d.38