Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.xiij.

1

TEn ^‡ dien daghe auer Iesus wt den huyze hénwt ghegaen, zat an de zeę.

‡ Mar.4.a.1 Luc.8.a.4

2

End vele scharen verzamelden zick tot hem, alzo dat hy in’t schip hénin ghetreden neder zat: end de gansche schare stond op den oeuer.

3

End hy sprack tot hen vele dinghen door verghelijckinghen, end zeyde: Zie, de zayer ghingk wt te zayen.

4

End de wijle hy zayde, vielen zommighe [zaden] an den wegh: end de voghels quamen, end aten ze op.

5

End zommighe vielen in het steęn-

[p. 22v]

achtighe, daer zy niet veel ærden hadden, end quamen terstond voord, om dat zy gheęn diepe ærde hadden.

6

Als auer de zonn opgegaen was, wurden zy verbrandt: end dewijl zy gheęn wortel hadden, verdorreden zy.

7

End zommighe vielen onder de doornen, end de doornen wiessen op, end verstickten ze.

8

Zommighe auer vielen in de goede ærde, end gauen vrucht, d’eęn honderdfoldigh, d’ander zestighfoldigh, d’ander auer dertighfoldigh.

9

Wie ooren heeft te hooren, die hoore.

10

^* End de leęrionghers toeghegaen, zeyden tot hem: Waerom spreeckst du tot hen door verghelijckinghen?

* Marc.4.a.10 Luc.8.b.9

11

Hy auer andwordde end zeyde tot hen: ^* U is ghegheuen de verborghenheyden des kœningkrijcks der hemelen te kennen, ^{+ *} dien auer is het niet ghegheuen.

* 2.Cor.3.d.16

+ B

* Sap.2.d.21 2.Cor.3.d.14

12

^‡ Want zo wie dar heeft, dien zal ghegheuen werden, end hy zal oueruloedigh werden: zo wie auer niet heeft, oock dat hy heeft, zal hem afgenomen werden.

‡ matt.25.c.29 Marc.4.c.24 Luc.8.c.18. end .19.d.26

13

Hierom spreeck ick tot hen door verghelijckinghen: want ziende zien zy niet, end hoorende hooren zy niet end zy verstaen niet.

14

End an hen werdt veruult de prophecy Esaie, die dar zegt: ^* Mit ghehoor zullet ghy hooren, end zullet niet verstaen: end ziende zullet ghy zien, end zullet niet mærcken.

* Esa.6.c.9 Ezech.12.a.2 Marc.4.b.12 Luc.8.b.10 Ioan.12.f.40 Act.28.f.26 Rom.11.a.8

15

Want het herte dezes volcks is vett-

[p. 23r]

dick gheworden: end hebben mit den ooren zwaerlick ghehoort, end hebben hœre ooghen toeghesloten: op dat zy niet t’eęnigher tijd mit den ooghen zien, end mit den ooren hooren, end mit den herten verstaen, end bekeęrt werden, end [dat] ick ze ghezond maeckte.

16

^* Auer gheluckzaligh zijn uwe ooghen dat zy zien, end uwe ooren, dat zy hooren.

* Luc.10.d.23

17

Want amen ick zeg v, ^* vele Propheten end Gherechtighen hebben zeęr begært te zien dat ghy ziet, end hebben’t niet ghezien: end te hooren dat ghy hooret, end hebben’t niet ghehoort.

* 1.Pet.1.b.10

18

^+* Zo hooret dan ghy de verghelijcking van den Zayere.

+ C

* Marc.4.b.13 Luc.8.b.11

19

Zo wanneęr iemand het word des kœningkrijcks hoort end niet verstaet, zo kommt de Booze, end ruckt het hén wat dar ghezayt is in zynen herte: deze is die an den wegh bezayt is.

20

Die auer op het steęnachtighe bezayt was, is deze die het word hoort, end dat van stonden an anneemt mit vrœghden:

21

Auer hy heeft gheęn wortel in hem zeluen, mer is tijdwendigh: end wanneęr verdrucking of veruolghing ankommt om des words willen, zo werdt hy van stonden an gheærghert.

22

Die auer onder de doornen bezayt was, is deze die het word hoort: ^* end de zorgfuldigheyt dezer eęwe end de verleyding der rijckdomm verstickt het word, end werdt vruchtlooß.

* Matt.19.c.23 Marc.10.c.23 Luc.18.e.24 1.Tim.6.b.9

[p. 23v]

23

Die auer in de goede ærde bezayt was, is deze die het word hoort end verstaet, die oock vrucht bringt end gheeft d’eęn honderdfoldigh, d’ander zestighfoldigh, d’ander auer dertighfoldigh.

24

Hy leyde hen eęn ander verghelijcking voor, end zeyde: Het kœningkrijck der hemelen is vergheleken eęnen mensche die goed zaed op zynen acker zayde.

25

Doe auer de menschen sliepen, quam zijn viand, end zayde drauick midden onder de tarwe, end ghingk hén.

26

⁺Doe auer het kruyd wtghesproten was, end vrucht ghegheuen had, doe verscheen oock het drauick.

+ D

27

Auer de knechten des huyßheęren toeghegaen, zeyden tot hem: Heęr, hadst du niet goet zaed op dynen acker ghezayt, van waer heeft hy dan het drauick?

28

Hy auer zeyde tot hen: Dit heeft eęn viandtsche mensch ghedaen. End de knechten zeyden tot hem: Wilt du dan dat wy héngaen end zamelen’t?

29

Hy auer zeyde: Neęn, op dat ghy, het drauick zamelende, daer mede de tarwe niet t’zamen wtroyet.

30

Latet ze beyde t’zamen wassen tot op den ooghst, end ter tijd des ooghsts zal ick den mayeren, zegghen: Zamelet eęrst het drauick, end bindet’t zamen in bussels, dat men’t verbrande: zamelet auer de tarwe in mijn schuere.

31

^* Eęn ander verghelijcking leyde hy hen voor, end zeyde: Het kœningkrijck der hemelen is ghelijck eęnen mo-

* Marc.4.d.29 Luc.13.d.16

[p. 24r]

stardkoren: d’welck eęn mensch ghenomen hebbende, zayde’t op zynen acker:

32

Welck wel het kleynste is onder allen zaden: wanneęr het auer opghewassen is, zo is het het grootste onder den moeßkruyden, end werdt eęn boom: alzo dat dar kommen de voghels des hemels, end nestelen in zynen tacken.

33

Eęn ander verghelijcking zeyde hy tot hen: ^* Het kœningkrijck der hemelen is ghelijck eęnen heuel, welcken eęn vrauw ghenomen hebbende, ⁺ verbargh hem in dry saatmaten meels, tot dat het all doorheuelt ward.

* Luc.13.d.18.

+ E

34

^* Dit alles sprack Iesus door verghelijckinghen tot den scharen, end zonder verghelijcking sprack hy niet tot hen:

* Marc.4.d.31

35

Op dat veruult wurde dat dar ghezegt was door den Propheet die dar zegt: ^* Ick zal mynen mond opdoen in verghelijckinghen, ick zal wtspreken dinghen die dar verborghen zijn van der wæreld grondlegghinghe an.

* Psal.78.a.2

36

Doe liet Iesus de scharen van hem, end quam in’t huyß: end zyne leęrionghers quamen tot hem, end zeyden: Uerklaer ons de verghelijcking van den drauick des ackers.

37

End hy andwordde end zeyde tot hen: Die dar het goed zaed zayt, is des menschen Zoon.

38

De acker, is de wæreld. Het goed zaed, zijn de kinders des kœningkrijcks. Het drauick, zijn de kinders des Boozen

39

De viand die dat zayde, is de duuel ^* De ooghst, is de vollending der wæreld

* Ioel.3.c.13 Apoc.14.d.15

[p. 24v]

De mayers auer, zijn de Enghels.

40

Ghelijckerwijß dan het drauick ghezamelt end mit vuere verbrandt werdt, ⁺ alzo zal’t in der vollendinghe dezer wæreld toegaen.

+ F

41

Des menschen Zoon zal zyne Enghels wtzenden, end zy zullen zamelen wt zynen kœningkrijcke alle ærghernissen, end die dar Wetbrekery bedrijuen:

42

End zullen ze in den vuerighen ouen wærpen: ^* Daer zal zijn gheweęn end tanden knærsseling.

* Matth.8.b.12 end .22.b.13. end 24.d.51. end 25.c.30 Luc.13.f.26

43

^‡ Dan zullen de Gherechtighen blincken als de zonn, in hœrs Uaders kœningkrijcke. Wie ooren heeft te hooren, die hoore.

‡ Dani.12.b.13 Sap.3.b.7 end .5.a.1 1.Cor.15 e.42

44

Wederom is het kœningkrijck der hemelen ghelijck eęnen verborghenen schatte in den acker, welcken eęn mensch gheuonden hebbende, verbargh hem, end mids de blijschap die hy daer ouer heeft ^* gaet hy hén, end verkoopt alles wat hy heeft, end koopt dien acker.

* Philip.3.b.7

45

Wederom is het kœningkrijck der hemelen ghelijck eęnen koopmann, die schoone pærlen zouckt:

46

Welcker eęn duerbaer pærle gheuonden hebbende, ghingk hén, end verkocht alles wat hy had, end kocht de zelue.

47

Wederom is het kœningkrijck der hemelen ghelijck eęnen nette, welck in de zeę gheworpen, zamelt van allerley aarde [visschen].

48

D’welck zy, na dat het voll was, optoghen op den oeuer: end ghezeten, zamelden de goede in de vaten: de vuyle

[p. 25r]

auer worpen zy hénwt.

49

Alzo zal’t in der vollendinghe der wæreld toegaen: De Enghels zullen wtgaen, ⁺ end de boozen midden wt den gherechtighen afzonderen:

+ G

50

End zullen ze in den vuerighen ouen wærpen: ^* Daer zal zijn gheweęn end tanden knærsseling.

* Matt.8.b.12 end .22.b.13 end .25.c.30

51

Iesus zegt tot hen: Hebbet ghy dit alles verstaen? Zy zegghen tot hem: Ia, Heęr.

52

End hy zeyde tot hen: Hierom alle Schriftgheleęrder die tot den kœningkrijcke der hemelen gheleęrt is, is ghelijck eęnen huyßholdighen mensche, die wt zynen schatt nieuwe end olde dinghen hæruoor bringt.

53

^* End het gheschiedde, doe Iesus deze verghelijckinghen vollendt had, ghingk hy van daer.

* Marc.6.a.2 Luc.4.c.16

54

End ghekommen in zijn vaderland, leęrde hy ze in hœren Synagoghen, alzo dat zy zick versloughen, end zeyden: Uan waer [kommt] dezen deze wijßheyt end de krachtighe daden?

55

^* Is deze niet des timmermans zoon? heett niet zijn moeder Maria? end zyne broeders, Iacobus end Ioses end Simon end Iudas?

* Ioan.6.e.42

56

End zyne zusters zijn zy niet alle by ons? van waer dan komt hem dit alles?

57

End zy ærgherden zick an hem. Iesus auer zeyde tot hen: ^* Gheęn Propheet is eęrlooß, dan in zynen vaderlande, end in zynen huyze.

* Marc.6.a.4 Luc.4.d.24 Ioan.4.f.44

58

End hy dede aldaer niet vele krach-

[p. 25v]

tighe daden om hœrs ongheloofs willen.