Het Nieuvve Testament, dat is, Het nieuwe Verbond onzes Heeren Iesu Christi, Na der Grieckscher waerheyt in Nederlandsche sprake grondlick end trauwlick ouerghezett

Cap.v.

1

DOe hy auer de scharen zagh, klamm hy op den bergh: end doe hy neder ghezeten was, quamen zyne leęriongers tot hem.

2

^* End zynen mond gheopent hebbende, leęrde hy ze, end zeyde:

* Luc.6.c.20

3

Gheluckzaligh zijn de armen na den gheęste: want het kœningkrijck der hemelen is hœre.

4

^* Gheluckzaligh zijn de trœrighen: want zy zullen ghetroost werden.

* Esa 61.a.2. end .66.d.10.

5

^* Gheluckzaligh zijn de zachtmoedighen: want zy zullen de ærde beæruen.

* Psal.37.d.22

6

^* Gheluckzaligh zijn die dar hongheren end dorsten na der gherechtigheyt: want zy zullen verzaedt werden.

* Esa 65.b.13

7

Gheluckzaligh zijn de barmhertighen: want zy zullen barmhertigheyt verwæruen.

8

^* Gheluckzaligh zijn die dar reyn van herten zijn: want zy zullen God zien.

* Psal.24.b.4

9

Gheluckzaligh zijn de vredemakers: want zy zullen Godes kinders gheheeten werden.

[p. 6v]

10

^* Gheluckzaligh zijn die dar veruolghing lijden om der gherechtigheyt willen: want het kœningkrijck der hemelen is hœre.

* 1.Pet.2.d.20 end 3.c.14. end 4.c.14.

11

⁺Gheluckzaligh zijt ghy wanneęr v [de menschen] beschelden end veruolghen, end allerley booze word teghen v spreken zullen lieghende, om mynent willen.

+ B

12

^* Uerurœghet end verhœghet v: ^‡ want uwe loon is groot in den hemelen. ^* Want alzo veruolghden zy de Propheten die voor v gheweeßt zijn.

* Act.5.g.42

‡ Rom.8.d.18.

* 1.Re.19.c.14 2.Reg.21.c.16 Iere 26.b.8 Heb.11.g 35

13

Ghy zijt het zalt der ærden: ^‡ Zo auer het zalt domm werdt, waer mede zalmen’t zalten? Het doogh voordan nærgent toe, dan dat het hénwt gheworpen, end van den menschen vertreden werde.

‡ Mar.9.g.50 Luc.14.g.34

14

Ghy zijt ^* het licht der wæreld. Eęn stad die op eęnen bergh ligt, kann niet verborghen werden.

* Prou.4.c.18

15

^* Men steeckt oock gheęn kærsse an, end zett ze onder het korenuat, mer op den luchter, end zy luchtet allen den, die im huyze zijn.

* Marc.4.c.20. Luc.8.b.16. end 11.c.33

16

^* Alzo latet uwe licht luchten voor den menschen, op dat zy uwe goede wercken zien, end uwen Uader die in den hemelen is, prijzen.

* 1.Pet.2.b.12

17

⁺Dencket niet dat ick kommen zy de Wet of de Propheten te ontbinden: ick bin niet kommen [die] te ontbinden, ^* mer te veruullen.

+ C

* Act.13.f.38 Rom.3.d.31 end 10.a.4 Gala.3.d.24

18

^‡ Want Amen ick zeg v, tot dat de hemel end de ærde voorby ga, zal niet eęn

‡ Luc.16.d.17 Esa.40.b.8 end .51.b.6. Psal.102.d.27

[p. 7r]

iota of eęn tittelken van der Wet voorby gaen, tot dat het alles gheschiehe.

19

^‡ Zo wie dan eęn van dezen allerkleynsten gheboden ontbindet, end de menschen alzo leęret, die zal de allerkleynste gheheeten werden im kœningkrijcke der hemelen. ^* Zo wie ze auer doet end leęret, deze zal groot gheheeten werden im kœningkrijcke der hemelen.

‡ Prou.30.a.6 Iacob.2.b.10

* Iacob.1.d.25

20

^* Want ick zeg v, ten zy dat uwe gherechtigheyt oueruloedigher zy dan der Schriftgheleęrden end Phariséeren, zo zullet ghy gheęnßins in’t kœningkrijck der hemelen ingaen.

* Matt.23.c.22 24. Luc.11.f.39

21

Ghy hebbet ghehoort dat tot den Olden ghezegt is: ^* Du zalt niet dooden. Zo wie auer doodet, die zal des gherichtes schuldigh zijn.

* Exo.20.c.13 end .21.c.12 Leui.24.c.17 Deut.5.b.17

22

⁺Ick auer zeg v: zo wie zick mit zynen broeder t’onrechte toornet, die zal des gherichtes schuldigh zijn: end zo wie tot zynen broeder zegghet, Rhaca, die zal der raedzameling schuldigh zijn: zo wie auer zegghet, Du dwaeß, die zal des helschen vuers schuldigh zijn.

+ D

23

Wanneęr dan du dijn gaue op den altaer offerest, end werdest aldaer ghedachtigh dat dijn broeder wat teghen dy heeft:

24

Zo laet daer voor den altaer dijn gaue, end ga hén, ^* verzoen dy eęrst mit dynen broeder, end dan komm, end offer dijn gaue.

* Iob.42.b.8 Mala.2.b.10

25

^‡ Zy haestlick goedwilligh mit dyner wederparty, de wijle du noch mit hem op den wegh bist: op dat dy dijn

‡ Prou.25.a.8 Eccle.8.a.1 Luc.12.g.58

[p. 7v]

wederparty niet t’eęnigher tijd ouerleuere den richter, end de richter dy niet ouerleuere den dienaer, end du in den kærcker gheworpen werdest.

26

Amen ick zeg dy, du zalt daer gheęnßins wtgaen, tot dat du den lesten quadrantpenningk betalest.

27

Ghy hebbet ghehoort dat tot den Olden ghezegt is: ^* Du zalt niet echtbreken.

* Exo.20.c.14

28

⁺Ick auer zeg v, ^‡ zo wie eęn vrauw anziet om ze te begæren, dat die alrede mit hœr echtbrekery ghedaen heeft in zynen herte.

+ E

‡ Iob.31.a.1 Tob.3.c.14. Eccle.41.d.25

29

^* Uerhindert dy dijn rechte oogh, zo treck ze wt end wærp ze van dy: Want het is dy nutt dat eęn dyner lidmaten verdærue, end niet dijn gansche lijf in de hell gheworpen werde.

* Deute.13.b.6 Matt 18.b.9 Marc.9.g.43

30

End verhindert dy dijn rechte hand, zo hauw ze af, end wærp ze van dy. Want het is dy nutt dat eęn dyner lidmaten verdærue, end niet dijn gansche lijf in de hell gheworpen werde.

31

^* Dar is oock ghezegt: zo wie zick van zynen wijue afscheydet, die gheue hœr eęnen afscheydbrief.

* Deut.24.a.1 Matt.19.a.7 Marc.10.a.4

32

Ick auer zeg v: ^‡ zo wie zick van zynen wijue afscheydet, ten zy wt oorzake der hoerery, die doet ze echtbreken: end zo wie de afghescheydene trauwet, die doet echtbrekery.

‡ Matt.19.b.9 Marc.10.b.11 Luc.16.d.18 1.Cor.7.b.10

33

Wederom hebbet ghy ghehoort dat tot den Olden ghezegt is: ^* Du zalt niet ⁺ verzweeren: auer zalt den Heęre dyne eęden betalen.

* Exo.20.a.7 Leui.19.c.12. Deut.5.b.11

+ Gr. toezweeren

[p. 8r]

34

⁺Ick auer zeg v: ^* Zweeret ganschlick niet, noch by den hemel: ^‡ want hy is Godes throon:

+ F

* Iacob.5.c.12

‡ 2.Par.6.f.33 Esa.66 a.1 Mat.23.b.21. Act.7.f.49

35

Noch by der ærden: want zy is zyner voeten voetbanck: Noch by Hierusalem: want zy is des grooten Kœnings stad.

36

Oock zalt du niet by dynen hoofde zweeren: want du vermagst niet eęn haar witt of zwart te maken.

37

^* Uwe rede auer zy: Ia, ia, Neęn, neęn: wat auer hier bouen meęr is, is wt den boozen.

* Iacob.5.c.12 2.Cor.1.d.18

38

Ghy hebbet ghehoort dat dar ghezegt is: ^* Oogh om ooghe, end tand om tand.

* Exo.21.e.24 Leui.24.c.18 Deut.19.d.21

39

Ick auer zeg v: ^‡ wederstaet den quaden niet: mer zo wie dy eęnen kinnebackslagh gheeft op dijn rechte wang, ^* dien keęr oock de ander.

‡ Leu.19.d.18 Pro.20.c.22. end .24.d.29 Luc.6.d.29 Rom.12.d.17. 1.Corin.6.b.7 1.Thes.5.c.15 1.Pet.3.b.9

* 1.re.22.d 24 Iere.20.a.2 Io.18.d 22. 23 Act.23.a.2. 3

40

^‡ End wie mit dy te rechte gaen, end dynen rock nemen wil, dien laet oock den mantel.

‡ Luc.6.d.29 1.Corin.6.b.7

41

End zo wie dy dwinghen zal eęn mijle [te gaen] mit dien ga’ter tweę.

42

^+* Gheef den die van dy begært, end wend dy niet af van den die dy afborghen wilt.

+ G

* Deu 15.b.8 Tob.4.b.7 Eccle.4.a.1 Luc.6.e.30

43

Ghy hebbet ghehoort dat dar ghezegt is: ^‡ Du zalt dynen naesten lief hebben, end zalt dynen viand haten.

‡ Leui 19.d.18

44

Ick auer zeg v: ^* Hebbet lief uwe vianden: zeghenet die v veruloucken: doet wel den die v haten: ^‡ end biddet vœr die, die v verweldighen end v veruolghen:

* Exo.23.a.4 Prou.25.c.21 Luc.6.d.27 Rom.12.d.20 1.Cor.4.c.13

‡ Luc.23.e.35 Act.7.g.60 1.Cor.4.c.12

45

^* Op dat ghy kinders zijt uwes Uaders die in hemelen is: want hy

* Luc.6.e.35

[p. 8v]

laett zijn zonn opgaen ouer boozen end goeden, end reghent ouer gherechtighen end ongherechtighen.

46

^‡ Want zo ghy lief hebbet die v lief hebben, wat loon hebbet ghy doch? doen niet t’zelue oock de tollenaers?

‡ Luc.6.e.32

47

End zo ghy alleęnlick uwe broeders omhelzet, wat doet ghy doch zonderlicks? doen niet alzo oock de tollenaers?

48

^* Zo zullet ghy dan volkommen zijn, ghelijck uwe Uader die in den hemelen is, volkommen is.

* Le.11.g.44 end 19.a.2. end .20.b.7 Luc.6.e.36 1.Pet.1.c.16