|
| |
| |
| |
XIX. Spreekwoorden van regeerbewind, kuipery, enz.
Daar is wat op het tapijt. Dit geeft te kennen, daar over word geraadslaagt en gehandelt. De spreekwyze is genomen van het tapyt, dat gespreit pleegt te zyn op de tafel van eene aanzienlyke Vergaderinge, waar aan de Leden zitten, of immers de voornaamste, en bestierders, en waar op men schrijft, de stukken legt, enz. Dus zegt men ook, dat is gebracht aan de tafel van die, of die Vergadering.
't Is in den meulen. Dat is, de herssens maalen daar over, men overlegt dat, en is daar mede bezig.
Daar is wat op 't til. Dat spreekwoord drukt uit, daar is wat op handen. Ziet de Fakkel, bladz. 375, in Tillen. Of anders een til is een duivenslag, waar op wel vreemde duiven, of doffers komen. Duivenmelkers geven acht, of daar op niet komt zitten, om het te vangen.
Daar is wat gaans. Dat is, daar is iets aan den gang, daar zal iets komen, daar word iets gebrouwen. Muisje wacht u steertje.
Het heeft veel voeten in de aarde. Dat is, daar aan is veel vast, 't heeft veel moeiten en zwaarigheden. De gelykenis is een boom, die met veele wortels vast in de aarde staat. Wortels zyn figuurlyk voeten. Zekerlyk zulk een boom valt niet met den eersten slag.
Zet dat noch wat op de lei. Dat wil zeggen, neemt dat noch niet aan voor een zekere en gewisse waarheid. Zo word iets wel geschreven op een schalie, 't geen men voor nader onderzoek en blyk, noch niet te boek stelt. 't Is dikwyls, Die haast gelooft, is haast bedrogen.
Ik zie daar een gat in. Dat is, ik zie dat'er middel is, om door die zaak te komen, ik zie | |
| |
daar een uitkomst in. Zekerlyk 't is geen voorzichtigheid, dat men zyn hoofd in iets steekt, waar in men geen gat ziet: want dus doende, zou men met zyn kop tegen een muur konnen loopen.
't Is'er niet in te werpen, als een bal in een venster. Dit past men toe op zaaken, die zo licht en gemakkelyk niet te doen zyn. 't Komt overeen met, De koe wil zo over de brug niet. Diergelyke boerige gelykenissen vind men in menige spreekwoorden, b. v. Hy valt'er in, als een end in een byt. 't Is een drollige inval, als van een boeren kakhuis. Hy is met zyn aars in de boter gevallen, enz.
Zy slaan de handen in een. Dat zegt, zy voegen hunne krachten te zamen. Ik gis dat dit ziet op de onderlinge verbindenissen en beloften, die door het slaan der handen in malkanderen betuigt, en als verzegelt worden. Dus geschied iets by handtastinge, als men de hand daar op geeft. Anders moest de handen in een te slaan, zyn die zamen te voegen; doch die spreekwyze zoude tot deze zaak niet zeer passen, om dat niet het in een slaan, maar het aanslaan der handen, tot het uitvoeren van 't werk noodig is.
't Zyn maats als elefanten. Dat is, by uitnemendheid groote kaaren, gelyk de elefanten groote beesten zyn. Hier van heeft ook olifants papier dien naam. Op die wyze zegt men, 't Is een hoer als een paard, en 't Is geen kleintje, een paard in de wieg. Anders is het met zodanige, waar van men zegt, Zy zyn smalle vrienden.
Hy heeft zyn rokje gekeert. Dit zegt men van ymand, die van party verandert, door over te gaan tot eene andere geloofsbelydenis, kabaale, enz. 't Is overgenomen van eenen rok, die omgewend, en 't binnenste buiten gezet word.
Hy hangt de huik naar den wind. Dit beduid, by voegt zich naar den tyd. Een huik was in de oude taal ook een mantel. Deze word om 't lyf geschikt, naar dat de wind waait. Bekent is de fabel van de zon en den wind, die hunne krachten beproefden aan een'reizer met zynen mantel. Maar zeer wel kan dit spreekwoord zien op de gewoone afbeeelding van de Fortuin, of 't Geval. Hier mede komt overeen: 't Is een weerhaan, hy draait met alle winden. Men zou zich dan op zulke beter konnen verlaten, als zy | |
| |
op 't spits van den toren gestelt wierden. Doch ook de galgeklepels waayen met alle winden. Het eerste word ook dus gezegt: Men moet de zeilen stellen naar den goeden wind.
't Werk staat slecht geschoren. Dat is, 't is niet wel aangelegt, 't is'er slecht geschapen. Dit is ontleent van 't opstellen eener webbe. Deugt de scheering niet, dan is van den inslag en 't weefzel niet veel goeds te verwachten.
Hy ziet in den wind. Dat zegt men van ymand, die voorzigtig en verreziende is. 't Is genomen van een'weerkundigen, die gade slaat hoe de wind is, en of zich ergens donkere wolken en onweders in de lucht opdoen, om'er zich naar te schikken. Vergelykt Spreuken 22: 3. Men zegt ook van zulk eenen: Hy ziet verder dan zyn neus lang is.
Het waait uit dien hoek. Dat wil zeggen, van die zyde heeft men de gunst en drift, van daar komt het. Vergelykt Jer. 1: 14. Hier toe behoort die vrage: Hoe is de wind met u? Men kan dat waayen straks zien aan de weêrhaanen. Van ymand dien veel overkomen is, zegt men: Hem is veel over 't hoofd gewaait.
't Roer ligt'er na. Dat is, daar toe is de zaak geschikt en aangelegt, gelyk men door 't draayen van 't roer een schip ergens heenen stiert. Zo is ook een spreekwoord: Men moet het roer leggen over 't boord, daar men 't wil binden, dat is, daar men 't houden wil. 't Is niet wel gezorgt, wanneer 't schip over stuur dryft, en men over staag word geworpen.
't Is de wend tegen de keer. Zommige zeggen de wind, doch 't moet wend zyn. De zin is, alles is dwars tegen malkanderen.
Ymand ondersteek doen. Dit drukt uit, hem iets ontwenden, door hem te onderkruipen, en zich in zyne plaats te dringen. Vergelykt Genes. 27: 19.
Ymand in zyn licht staan. Dat zegt zyn aanzien, achting, of gewin benadeelen. Zo brengt men | |
| |
ymand duisterheid toe, wanneer men hem 't zonnelicht onderschept. Dat niet te doen, was de gunst, die Diogenes van Alexander begeerde. Dus zegt men ook: Ymands licht betimmeren.
Hy is zich zelven in 't licht. Dat wil zeggen, hy benadeelt zich zelven: door misgedrag, onvoorzichtigheid, enz. gelyk ymand die zelf zyn licht beneemt, of verduistert. Hier aan is niet ongelyk het spreekwoord: Hy brengt ze meê, die 't om stooten.
Hy heeft de voet in den beugel gekregen. Dit zegt men van ymand die op den trap is om tot eene hooger bevoordering op te klimmen. 't Is ontleent van een stegelreep, waar door men te paarde raakt, en zich in het zadel zet.
't Is op een storting uitgekomen. De zin is, de zaak is mislukt. Een storting is een miskraam. Dit word op andere dingen toegepast.
Hy heeft een langen neus gekregen. 't Wil zeggen, hy is beschaamt geworden. Zulke zien voor zich neêr, en langs hunnen neus, dien zy in 't gezicht krygen. 't Scheelt veel, een voet op een neus.
Hy loopt met zyn kop tegen een muur. Zodaanige doen niet alleen de muur niet wyken, maar doen zich zelven nadeel. Dit brengt men over als een gelykenis op diergelyke dwaaze, styfzinnige, en vergeefsche ondernemingen. Daar op ziet ook, Hy wil'er met zyn kop meê door. Maar zonder kop, quam hy'er niet.
Ymand voor 't hoofd stooten. Dat zegt hem bruskelyk afwyzen. Maar zelf stooten hunnen kop, die met het hoofd tegen een muur loopen. Andere loopen wel een blaauwe scheen. Doch malkanderen voor 't hoofd te stooten, is zeer bokachtig. Zo geschied van die hardebollen.
Hy mag daar zyn muts wel na werpen. Dit wil zeggen, hy is dat quyt, 't is hem ontsnapt, en hy kan dat niet krygen. Wanneer iets ontloopt, 't geen men niet achterhalen kan, word de muts wel van 't hoofd genomen, om die achter aan te werpen. Zoude het spreekwoord daar van niet gevormt zyn? | |
| |
Ymand van de baan knikkeren. Dat is, een mededinger uit den weg ruimen. 't Is ontleent van 't knikkerspel der jongens. De meeste handelingen der menschen zyn doch als kinderspelen.
't Heeft zyn plooi genomen. Dat is, 't heeft zich gezet. Laken dat lang in eene vouw geweest is, kan bezwaarlyk daar weder uit gebragt worden. 't Gebeurt echter wel, dat men van een zaak zegt: 't Is in een andere plooi gekomen, wanneer de hekkens verhangen zyn. Nieuwe Heeren maken nieuwe wetten.
't Roer is omgeworpen. Dat wil zeggen, 't is met het bestier der zaaken verandert, de dingen hebben een anderen keer genomen. Die aan 't roer van den Staat zitten, draayen dat tot een anderen koers. Zo doet een schipper, als hy een ander Voorland wil bestevenen, of een andere kust bezeilen.
De hekkens zyn verhangen. Dat is, de zaaken zyn verschikt, en hebben een andere plooi gekregen. 't Zal genomen zyn van hekkens, met welke men wegen sluit. Best laat men menigmaal het hekken aan den ouden post. Zo was'er een spreekwoord by de ouden: Alles moet blyven als 't was. 't Bagyntje moet spinnen vlas, en de Pater drinken uit het groote glas.
't Bladje is omgekeert. Dat is, de zaak is geheel verandert. Myns oordeels wil dat niet zeggen, het blad is omgeslagen; maar 't is onderste boven gewend. Bekent zyn de konstprenten, die door dat middel geheel verscheiden figuuren vertoonen. Zo is b. v. de Paus, des omgekeert zynde, de Duivel.
Hy schuilt achter de gordyn. Dat is, hy houd zich bedekt en verborgen. 't Is ontleent van de toneelgordynen, waar achter de spelers zich verschuilen, tot dat het tyd is te voorschyn te komen, om hunne rol te spelen. Dus zegt men ook: Hy schuilt achter de haage.
Een man een man, een woord een woord. Dit zegt men van die getrouw zyn in hunne beloften te houden. Men moet een eerlyk man op zyn woord mogen geloven, en dat moet zyn zegel zyn. | |
| |
Het spant'er. Dat is, 't komt'er op aan, het nauwt'er. Dit zal ontleent zyn van een styf gespannen touw, dat in gevaar is van in stukken te bersten, of getrokken te worden. Zo komt het wel op een stemmetje aan.
Hy giet het in alle vormen. Dat wil zeggen, hy schikt en beproeft het op alle wijzen, gelijk dus gehandelt kan worden met gesmolten metaal, of anders leem, of wasch. Hier mede komt over een: Hy vouwt het in alle plooyen. Hy wringt zich in alle bochten.
Hy draait het spel op zyn duim. Dit zegt men van ymand, die iets keert en wend naar zyn welgevallen. Zo kan men den duim rondom draayen gelijk men wil; en dus ook 't geen men daar op heeft. Daar aan is gelijk: Het draait op die spil. Ymand den duim kussen, is zich aan zijn welgevallen met eerbiedigheid onderwerpen.
Hy heeft het graauw op zyn hand. Dat wil zeggen, het gemeen gepeupel is aan zyn zijde, en past op zyn wenk. Maar waarom word dat het graauw genaamt? Buiten twyfel om dat men het weinig in purper, karmozyn, schaarlaken, of fluweel uitgedost ziet: maar al van ouds meest in een graauwe py steekt, naar de mode der graauwbroers en ezels, zelfs in hun Paaschpronk. Dit op zyn hand hebben, zal overeenkomen met, op zyn duim te draayen. Hy vliegt ymand van de hand, die op zyn handwenk gereed is. Vergelijkt Job 38: 35. Maar Hy heeft dat in zyn hand, is in zyn geweld. Men zegt ook: Zo licht als de hand op 't hoofd te leggen.
Kuipen. Dit woord, en de betekende zaak, is zeer gemeen, en 't gilde van deze kuipers is een der allergrootste. Het drukt uit te arbeiden, en alle middelen aan te wenden, om de meerderheid der stemmen tot iets te winnen, en dus veele hoofden te vereenigen, gelijk een kuiper de tonneduigen door hoepels zamenvoegt. Als dat kuipwerk geklonken is, zegt men, de banden zyn vast gelegt. Daar van is bekuipen, omkuipen, enz. Schoon de zaak de zelve is, gebruikt men voor kuipen ook lymen,dat mede vast en zamen hecht, maar zo luide niet gehoord word. Dat is nu de meesterproef. Breken de banden, of dat lymzel, dan valt alles in duigen; en houden de hoepen niet vast, dan word dit kuipwerk wel licht de bodem ingeslagen.
| |
| |
Ymand in den arm nemen. Dit zegt ymants vriendschap en gunst zoeken te winnen. Omhelzen is een oefening van liefde, die wederliefde verwekt.
Hy ligt my daar om zeer ten halze. Dat wil zeggen, hy houd daarom zeer by my aan. 't Schijnt te spelen op de omhelzende vleyingen, waar door men ymand vriendelijk smeekt en liefkoost, om hem te bewegen.
Hy klopt voor een doof mans deur. Dat is, hy krijgt geen gehoor, niet meer dan of voor de deur van eenen dooven klopte: hy doet vergeefsche moeite om gehoort te worden. Zo zegt men ook: Hy laat het zyn kaproen hooren. Het tegendeel is: Gy hebt dat geenen dooven gezegt.
Hy steekt aan de kar. Dat wil zeggen, hy helpt de zaak doordringen, hy leent'er de hand toe. De gelijkenis is van de karren der turfvoerders en diergelijke, welke een man voortrekt, maar veel geholpen word, als andere die achter aan voortstooten.
Ymand te paard helpen. Dat is, hem bevoorderen, en voort te helpen, zo dat hy in en tot staat geraakt. Het tegendeel is, ymand uit den zadel werpen. Deze word dan een zandruiter. Dat overkomt lichtelyk aan die 't malle paard beryden, en dus aan 't hollen komen. 't Is al een proefstuk van de kuipkonst, de stegelreep wel te houden.
Ymand over 't paard heen zetten. Dit zegt ymand door eene al te groote drift en gedienstigheid nadeel toebrengen. Hy doet ymand dienst die hem te paard helpt: maar ondienst, die hem door al te hoog op te heffen, en al te sterk door te dringen, daar over heen beurt, zo dat hy van de andere zyde moet afvallen. Dus zegt men, dat de aapinnen hunne schoone geliefde jongen van liefde dood drukken. Dit spreekwoord wordt toegepast op zulke, die ymand al te zeer pryzen en opvyzelen, zo dat hy de al te groote ophef en verwachting niet voldoen kan, en dus hem meer doen afvallen.
Ymand op den hond helpen. Dat wil zeggen, ymand'er uit helpen, hem ten verderve helpen. Maar | |
| |
hoe past dat daar op? Myne gissing is deze: Ymand te paard helpen, is 'er hem boven op helpen, te recht helpen, verheffen. Op den hond helpen, is dan het tegendeel: want die gaat niet wel onder den man. Doch men overwege, of in dit spreekwoord niet gespeelt word op de kluchtvertelling van dien man, die zyn wyf verbood op den hond te ryden: welk verbod haar aanprikkelde om dat te doen: maar zy kreeg'er een hap van. Veiliger ryd men op 't houten paard.
Hy zit op den kruiwagen. Dat wil zeggen, hy heeft vrienden, die hem bevoorderen en voorthelpen zullen, gelyk men iets voortkruyt met een kruiwagen. Daar van zegt men, Die de kro heeft, kruit ze. Doch zulk een kruiwagen gaat al dikwyls niet recht. Men is echter noch liever van een karos overreden, dan van een drekwagen.
Men moet nagels met hoofden slaan. Dat is, zaaken doen die vastigheid en klem hebben. Nagels zonder hoofden hechten niet vast, en glippen door. Anders doen nagels met hoofden.
Op den zelven nagel kloppen. Dat wil zeggen, een zelve zaak aandringen, gelyk een nagel, waar op men met den eenen hamerslag na den anderen klopt.
Het is geklonken. Dit zegt men, als iets uitgevoert, vast en zeker is. De zin zal zyn, 't is zo vast, als of het met spykers vast geklonken was. Even zo zegt men, 't Ligt in tras. De gelykenis is genomen van vast metzelwerk.
Dat is van klink. Dit drukt uit, dat is van nadruk, dat is braaf. 't Is ontleent van klinkende dingen, die zich bekent en ruchtbaar maken. Zo ondervinden die een klink, of kaaksmeet, krygen. Vergelykt Jerem. 19: 3. Nu hebben de klinkende redenen by veele zonderling gehoor en kracht. 't Geld dat stom is, maakt recht dat krom is, in deze goudeeuw.
Hy heeft zyn vrinden in zyn zak. Dit wil zeggen geld, waar mede hy vrienden kan maken, volgens dat spreekwoord: Ryke lieden hebben veel vrienden. Ziet Spreuken 14: 20. Lieve vrienden hebben geen strik op den buidel. 't Is nu een stokre- | |
| |
gel by menige: Geld is de leuze. Voor geld koopt men de boter. Species in manibus. Die heeft dat'er klinkt, krygt dat'er in 't glas springt. De werelt zegt: Zyt gy boer of dief, hebt gy geld, ik heb u lief. 't Beste geloof is by veele gereed geld, en om geld zouden zy den Duivel dienen. Welkom zyn ze, die wat brengen. Si nihil attuleris, ibis Homere foras. Maar meniger geld is met hun ten verderve. Het geld brengt in de Hel, en blyft'er zelf buiten. Met het eerste komt overeen: Hy heeft zyn gaven in zyn zak. Een man van groote gaven is by veelen aangenaam, en raakt wel tot zyn oogmerk. Dat vind men by die den Vader en de Moeder van Melchizedek kennen.
De kleêren maken de man. Dat is, na dat ymand uitgedost is, word hy van de wereld geacht en geeert. Hoewel dikwyls de binnenvoedering van een felpen rok niet deugt, en wel een Achabs hert en huid in een hairen zak steekt. Ja in't tegendeel, daar schuilt wel een edele geest onder een kaal rokje; terwyl een fraaye mantel op een kapstok hangt. Men kan ook wel een pop opschikken. Dus maakt men een molik, door een stroobos in klederen te steken.
Men kan wel een wys hoofd uit een narrenkap steken. Dat is, 't moet een wyze zyn, die op zyn tyd wel den zot zal veinzen. Hier toe behoord dat spreekwoord: Houd u of gy mal waart, gy zult den kost wel krygen. Anders, Een zot spreekt ook wel een wys woord.
Hy kan met al zyn vrienden wel op een ton danssen. Dit wil zeggen, hy heeft'er geen. Doch dan moet die ton ledig zyn, en op den bodem staan: want een volle ton ontbeert geen vrienden.
Hy staat in zyn hemd. Dat zegt, hy is alleen; en verlaten van alle, die hem voor heen aanhingen. 't Is ontleent van ymand, die tot op zyn hemd ontkleed is.
Hy is Nero niemands vriend. Dat zegt men van ymand, die in een algemeenen haat en vyandschap is: gelijk die allersnoodste bloedhond Keizer Nero, die om zijne onmenschelijke gruweldaaden door den Roomschen Raad voor Rijksvyand verklaart, en van elk vervloekt en verlaten wierd. Dit dede hem zyn eigen moordbeul worden. Vergelijkt Gen. 16: 12. Maar 't Is ook waarheid: Alle mans vriend, is menig mans gek. | |
| |
Hy is buiten gedijkt. Dat zegt men van ymand, die ergens buiten gesloten is. Dit word overgebragt van landen, die men binnen den gemeenen dijkring niet bevat, maar afzondert. Zo word ook ymand uit de Synagoge geworpen.
Eerst Oom, en dan Ooms kinderen. Dit wil zeggen, de waardigste moeten naar hunnen rang voorgaan, en, Als meerderman komt, moet minderman wijken. 't Is, Elk zyn beurt. Tot voorbaarigen zegt men: Wacht uw beurt.
Hy gaat daar een voet te hooger op. Dit zegt men van ymand, die zich ergens op verhoovaardigt. Trotze plegen den kop in den wind te steken. Vergelijkt Psalm 75: 6. Zo zyn zy verheven, als een pad op een kluit.
Hy heeft een tuit. Dit zegt men van ymand, die eene groote inbeelding heeft van zich zelven, zich verheft, en geerne voor wat groots zoude aangezien wezen. 't Is ontleent van de tuiten, of fontanjes, welke kleine menschen op 't hoofd zetten, om grooter te schynen, dan zy in der daad zyn, en zo zy konden, wat tot hunne lengte toe te doen.
Hy heeft een krul meer, dan een verkenssteert. Dit zegt men boertende van ymand, die wat meer dan 't gemeen wil zyn. Een verkens steert heeft maar eene krul: maar zulk een is krulliger; byzonderlyk als hy zyn hair op een heete tabakspyp heeft gewonden.
Aan arme lieden hovaardy vaagt de Duivel zynen aars. Hoe onbeschoft dit spreekwoord is, het heeft klem. Hier door maken arme geern-grooten zich belachelyk, wanneer zy gelyk de ryken meê willen doen, en niet konnen, al zouden zy om lobben te dragen, zonder hemd gaan. Dus hangt men om den arm, 't geen men spaart uit den darm. Dan is 't; Hoe mooi is poes! Ziet, hoe pronkt het verken nu. De koe heeft een fluweele huif op.
Als niet komt tot iet, dan kent het zich zelven niet. Zo verandert Staat de zeden van geringe, waar door zy zich gehaat, bespottelyk, en onverdragelyk maken. De Latynen zeiden: Asperius
| |
| |
nihil est humili, dum furgit in altum. Vergelykt Speuken 30: 22, 23. Men zegt ook: Als niet komt tot iet, is 't allemans verdriet.
Hy bouwt kasteelen in de lucht. Dat is, hy vormt zonder grond herssenschimmen van groote en verheven zaaken, als goude bergen, enz.
Hy vlamt daar op. Dat is, hy is met een brandende begeerte daar toe ontsteken.
De paarden die de haver best verdienen, krygen ze niet. Ambten worden doorgaans meer vergeven naar gunst, dan naar bequaamheden. Om lasten te dragen, roept men ezels ten hove. Op dezen grond gaf die Hofprediker aan zijnen genadigen Heer dien lof, dat Hy de grootste Ezel was, om dat Hy zo veel te dragen hadde. Men benyde dan den kapstok niet, dat die den Staattabbaart en mantel draagt.
Als de aapen hoog klimmen, dan ziet men hunne naakte billen. Dat wil zeggen, zulke die tot Staatsambten verheven worden, stellen dan dikwijls hunne onbequaamheden schandelijk ten toon. Een aap is een aap, al draagt hy een gouden ring. 't Gaat niet door voor eene gemeene waarheid: 't Kussen, of Ambt, geeft verstand. De oude zeiden ook: Men kent een man niet eer, voor dat hy komt tot eer.
't Is een groote lantaarn, zonder licht. Dit zegt men niet onaardig van ymand, die uitwendig iets schijnt; maar daar niets nuttigs in steekt: gelijk een lantaarn, waar in geen brandende kaars staat. Zo steekt wel een looden degen in eene goude schede. 't Is dan als een lichaam zonder ziel. Een straat vol mans, en een hand vol verstands.
Hy slacht des Keizers paard, dat piste in de groote plassen. Dit spreekwoord is gesproten uit zulk een geval, waar uit een gering hoveling deze gelijkenis opmaakte, dat alzo de Keizer zijne gunstgeschenken gaf, aan die reeds genoeg hadden, daar die aan behoeftigen noodiger zouden besteed zyn, Zo brengt men water in zee. Dat geschied noch doorgaans in de wereld. Zulke handelen echter noch wyzelijker, dan die hun rijker willen geven, en hun wijzer leeren. | |
| |
Men moet geen gegeven paarden in den mond zien. Die paarden koopen wil, zien dezelve in den mond naar de tanden, om daar uit den ouderdom te weten. Zo nauwkeurig moet men niet zyn omtrent gegeven paarden, dewijl men daar goed koop aankomt. 't Is een slecht paard, dat zyn haver niet verdient; byzonderlijk zo 't een paardje kakgeld is. Dit word by gelijkenis tot andere giften overgebragt. Een gifte is winst, hoedaanig die ook is, en moet zo aangenomen worden; of 't zal tot misnoegen van den gever zyn.
Die 't klein niet begeert, is 't groot niet weerd. De reden is, om dat zulke een onvergenoegde hebzugt, met ondankbaarheid doen blijken; waar door zy zich grooter giften onwaardig maken. Ook op een ei broed de hen. Maar die tot een blank geboren is, zal zyn leven geen stuiver rijk worden.
Men moet geen bekakte kinderen wegwerpen. Dat wil zeggen, men moet iets dat goed is, niet wraaken en verwerpen, om dat'er iets onaangenaams by is; maar handelen als moeders, die de bestruifde billen hunner kinderen schoon vagen. Dus zyn zy gezint, die zeggen: Had ik dat geld in een bevuilden doek, ik wilde den knoop met mijne tanden wel los maken. Zo moet men om 't huis te reinigen, den vloer niet met de vuiligheid uitvagen. En men moet om 't kind te wasschen, dat niet verdrinken. Zelf zegt een spreekwoord: Vaagt uw buurmans kind den aars, en neemt het in huis. Dus verpligt men de ouders, en 't kan weêr te pas komen. Men zegt dus ook: Werpt uw kinderen niet weg: gy weet niet waar toe zy noch kunnen komen.
Doet een bedelaar goed, gy word met luizen geloont. Dit drukt uit, dat arme menigmaal ondankbaar zyn aan die hunne weldoenders geweest waren. Een ezels dankbaarheid zyn veesten en schoppen. Doch 't vat geeft uit dat het in heeft. Ondankbaarheid is 's werelds loon, en Ondankbaare menschen hebben 't derde deel der wereld in; ja vry meerder. Dus is 't ook een spreekwoord: Hy heeft zynen kost eerlyk betaalt, als een paard zyn stalhuur, te weten met nagelaten vygen, en gelyk die bankeroet speelt, het bedstroo laat voor de huishuure. Maar zoude hier op ook gelden: Die geeft dat hy heeft, is waard dat hy leeft? 't Is de gestoffeertste kramer niet, van wien men zegt: Hy heeft niet een luis in de mars. Ik weet niet of ik hier by mag voegen het spreekwoord, dat men in onze gewesten dikwyls op eenen ondankbaaren hoort toeeigenen: Geef dien Duivel koek. (Vergelykt hier voor: Daar is koek te deelen.) Doch men behoorde den Duivel uit onze spreekwoorden te laten; want als men van den Duivel spreekt, is hy'er omtrent, of hy was'er geerne. Lupus in fabula.
|
|
Auteursrechtvrij