Verraad op de Balkan

De aftocht blazen

Op de Balkan houden woorden vaak precies het omgekeerde in van wat ze betekenen. Een ‘beveiligd gebied’ is een gebied dat niet beveiligd wordt. De Rapid Reaction Force, de ‘snelle reactie-eenheid’, is noch snel, noch zal zij reageren. Er is tijd genoeg, alleen al het samenstellen van de ‘snelle reactie-eenheid’ zal ruim vier weken in beslag nemen. Nederland zal er ook aan deelnemen, met een compagnie mariniers en een landmachteenheid die met mortieropsporingsradars is uitgerust. Zulke radars maken het mogelijk exact vast te stellen waarvandaan mortiergranaten zijn afgevuurd.

Zo'n radareenheid maakte drie jaar geleden deel uit van het UNPROFOR-garnizoen in Sarajevo, bij een Oekraïens bataljon. Lang deed die niet dienst. Bij de eerste de beste gelegenheid werden de radars stuk geschoten door de Serviërs. UNPROFOR legde zich daarbij neer en liet ze niet vervangen. Zo kon nooit met absolute zekerheid worden vastgesteld wie er had geschoten en werd het mogelijk, als dat zo uitkwam, te suggereren dat het

[p. 155]

Bosnische leger zijn eigen burgers beschoot. Nu het gaat om de bescherming van VN-troepen wordt het wel weer interessant de afvuurplaatsen van mortieren te bepalen.

Sinds ze UNPROFOR-militairen hebben gegijzeld, heten de Bosnische Serviërs plotseling ‘terroristen’, Blijkbaar zijn ze dat niet zolang ze alleen maar Bosnische burgers uithongeren, vermoorden, verkrachten en verjagen. De zorg van UNPROFOR voor zichzelf is een andere, zo kan men hieruit opmaken, dan de zorg die hij aan de dag legt voor de mensen die de VN-vredesmacht zou moeten beschermen.

De berichtgeving en besluitvorming over wat er nu in Bosnië gebeurt en gaat gebeuren is in de afgelopen week ondoorzichtig en onduidelijk gebleven. Maar het lijkt er veel op dat er bewust rookgordijnen worden gelegd.

De ‘snelle reactie-eenheid’ betekent geen verandering van de situatie en geen wijziging van de moerasstrategie die de Verenigde Naties volgen. Dat ligt niet aan het mandaat waaronder men moet opereren. De bestaande resoluties van de Veiligheidsraad geven UNPROFOR niet alleen de ruimte om zichzelf met alle mogelijke middelen tegen Servische agressie te beschermen, maar om dat ook te doen met de ‘beveiligde gebieden’. Dit mandaat is daarom ook ruim genoeg voor de ‘snelle reactie-eenheid’. Om UNPROFOR door zulke troepen te laten beschermen is helemaal geen nieuwe resolutie van de Veiligheidsraad nodig. De kwestie is dat UNPROFOR zijn mandaat steeds benauwder heeft opgevat, tot het moment dat nagenoeg alles van de Serviërs geaccepteerd werd, inclusief het gevangen nemen van UNPROFOR-soldaten en het bombarderen van de ‘veilige gebieden’.

Wat voor zin heeft het dan om nog eens tienduizend man naar Bosnië te sturen, om degenen die er al zitten te beschermen, als die eenheid op precies dezelfde manier gaat optreden als de laatsten? De Britse minister van Defensie deelde mee dat de ‘snelle reactie-eenheid’ wel onder bevel van UNPROFOR zal opereren, maar dan als ‘groenhelmen’, gevechtseenheden, niet als blauwhelmen, ‘peacekeepers’. Toch kon iedereen op de televisie zien dat de Britse kanonnen van de reactie-eenheid wit zijn gespoten en de kannonniers blauwe baretten dragen. O, zouden de onophoudelijke leugens van Rifkind, Juppé, Hurd,

[p. 156]

Akashi allemaal maar zo eenvoudig aan het daglicht treden.

De ‘snelle reactie-eenheid’ heeft hoogstwaarschijnlijk maar één functie: de evacuatie van UNPROFOR met militaire middelen te dekken. Want op evacuatie gaat het af bij voortzetting van het huidige beleid. Dat zou er nu op neer komen dat UNPROFOR op geen enkele manier meer op kan treden tegen Servische aanvallen op de humanitaire hulp waarvoor UNPROFOR nu juist in het leven is geroepen. De beelden vanuit Sarajevo zijn deze week duidelijk genoeg. Een Sarajevo, afgesloten van gas, water en licht, van voedsel en medicijnen; dag en nacht beschoten door artillerie en sluipschutters, met een vliegveld dat door de Serviërs gesloten is; waarvan de door UNPROFOR bewaakte opslagplaatsen van Servische zware wapens naar willekeur worden leeggehaald, als de bewakers al niet gevangen worden genomen - wat voor zin heeft het als in dat Sarajevo witte pantserwagens van de Verenigde Naties rondrijden (voorzover ze nog over dieselolie beschikken) om voetgangersoversteekplaatsen te beschermen?

Het alternatief is een ‘robuuste’ uitleg van het VN-mandaat. Dat zou betekenen dat van de Bosnische Serviërs wordt geëist dat zij een eind maken aan de blokkades en het terroriseren van de burgerbevolking, op straffe van het uitschakelen van de Servische geschutstellingen en het onbruikbaar maken van de Servische zware wapens die zich nog in handen van de Verenigde Naties bevinden. Hiertoe ontbreekt de politieke wil bij Groot-Brittannië en Frankrijk en die maken uit wat er met UNPROFOR gebeurt. Het zou mij niets verbazen als de Nederlandse bijdrage aan de ‘snelle interventie-eenheid’ vooral moet garanderen dat onze VN-troepen niet de laatsten zijn als de aftocht wordt geblazen.

7 juni 1995