Verraad op de Balkan

Heimwee naar Thatcher

De Amerikaanse minister van Defensie William Perry herdefinieerde vorige week het conflict in voormalig Joegoslavië. Voor Washington is het niet langer een Servische aanvalsoorlog tegen de onafhankelijke staat Bosnië-Hercegovina, maar een burgeroorlog die nu door ‘de Moslims’ is verloren.

Sindsdien is de politieke situatie chaotisch. De NAVO kondigde aan niet langer toezicht te houden op het vliegverbod boven Bosnië en ontkende dat vervolgens; UNPROFOR verklaarde eens te meer ‘de beschermde gebieden’ niet te beschermen. Honderden UNPROFOR-manschappen blijven gegijzeld door de Bosnische Serviërs, al mag je dat niet zo noemen. De hulpkonvooien, waar het UNPROFOR allemaal om te doen is, rijden slechts op de voorwaarde van degenen die zulke konvooien nodig maken. In de

[p. 140]

Veiligheidsraad sprak Rusland zijn eerste veto uit over een resolutie inzake voormalig Joegoslavië.

In West-Europa, vooral in London en Parijs, werd tevreden geconstateerd dat de Verenigde Staten het hoofd in de schoot hebben gelegd en dat zo de eenheid in de NAVO is hersteld. De weg ligt nu open naar een vreedzame oplossing, zo kon men in de kanselarijen van deze grote mogendheden vernemen. Het ‘slikken of stikken’-vredesvoorstel van de Contactgroep zou nu in Servische richting worden opgerekt en dan zou er eindelijk een eind aan de oorlog komen.

Inmiddels heeft de Contactgroep vergaderd en een nieuw plan bedacht, dat volgens de uitleg van de één een confederatie van Servisch Bosnië met Klein-Joegoslavië mogelijk maakt, maar dat volgens andere leden nu juist precies hetzelfde is als het oude plan. Knoeieriger kan het niet. Om de hele zaak nog belachelijker te maken kondigde een van de hoofdknoeiers, de Britse minister van Buitenlandse Zaken Douglas Hurd, aan dat opheffing van het wapenembargo ‘onvermijdelijk’ was als de Bosnische Serviërs het vredesplan nu nòg niet zouden aanvaarden.

Hetzelfde dreigement uitte de Contactgroep ook in de zomer en de Bosnische Serviërs hebben het vredesplan toen niet aanvaard, zoals ze het ‘nieuwe’ ook alweer hebben afgewezen. Na die eerste en herhaalde afwijzing ontstond grote ruzie in het Atlantisch Bondgenootschap toen de Verenigde Staten maanden later aankondigden op termijn ook werkelijk aan dat embargo een eind te willen maken.

Een andere hoofdknoeier, de Franse minister van Buitenlandse Zaken Juppé, meldt zojuist dat terugtrekking van UNPROFOR onvermijdelijk is geworden. Dat is een late constatering, die echter niet vergezeld ging van ook maar enige gedachte hoe het dan verder moet, behalve de voor de zoveelste keer geformuleerde toverspreuk dat het conflict aan de onderhandelingstafel moet worden opgelost.

Waartoe deze appeasement-politiek leidt is duidelijk: de Serviërs zullen doorgaan de oorlog te verhevigen. Zo is het tot nu toe na elk door hen afgewezen vredesplan gegaan en er is geen reden te bedenken waarom het nu niet zo zou zijn. Zij hebben immers van niemand iets te vrezen en worden nu bovendien diplomatiek en militair fors gesteund door Rusland, dat graag gebruik maakt van de gratis gelegenheid die het Westen biedt om de eenheid in het

[p. 141]

Atlantisch bondgenootschap te versjteren en te doen alsof het nog een grote mogendheid is.

Na drie jaar lang blunder op mislukking en fiasco te hebben gestapeld, doen al deze politici nog steeds alsof zij het beter weten en alsof ‘diplomatieke oplossingen’ in het verschiet liggen als maar van het dreigen met geweld wordt afgezien - een denkbeeld dat Frederik de Grote lang geleden typeerde als muziek willen maken zonder instrumenten.

Nooit had ik gedacht heimwee te zullen krijgen naar Margaret Thatcher. Nu is het zover. Zij heeft Groot-Brittannië verpest en verarmd, maar zonder haar regeerden generaals en admiraals nog over Argentinië (inclusief wat dan ‘de Malvinas’ zou heten) en voerden die nog steeds hun ‘smerige oorlog’ tegen de burgerbevolking.

Zonder Margaret Thatcher was Koeweit (en tegen deze tijd een groot deel van de kust van de Perzische Golf) in handen geweest van een inmiddels van nucleaire wapens voorziene Saddam Hoessein. Want het is buitengewoon twijfelachtig of de toenmalige Amerikaanse president George Bush zonder haar besliste aansporing tot militaire actie tegen de veroveraar van Koeweit zou hebben besloten. Dan hadden de VN-sancties een eerlijke kans gekregen, in plaats van de wapens - iets waar toen ijverig voor gepleit werd, veelal door dezelfde mensen die militair optreden tegen Servië als onmogelijk, ongepast of ongewenst uitsluiten.

De sancties tegen Irak zijn nu al een heel eind in hun vijfde jaar van kracht, maar iets opgeleverd hebben zij nog niet - behalve dan de dood van vele duizenden Irakeze kinderen. Het aantal slachtoffers van de honderdurige oorlog steekt daar bescheiden bij af en betreft tenminste voornamelijk militairen.

Als Margaret Thatcher nog aan het roer had gestaan, dan hadden de Europese Unie, de NAVO en de Verenigde Staten waarschijnlijk in een veel eerder stadium tot een harde en duidelijke politiek tegen Belgrado besloten. De kans op gewapend ingrijpen was dan reëel geworden, maar juist daardoor ook de waarschijnlijkheid dat honderdduizenden mensenlevens in voormalig Joegoslavië waren gespaard.

Nu lopen daar bijna veertigduizend man VN-troepen rond die mogen aanzien hoe het moorden en plunderen verder gaat, terwijl zij uitgelachen, vernederd, vastgehouden, gechanteerd en beroofd

[p. 142]

worden door de plunderaars en moordenaars. Roverhoofdman Mladić komt in een gestolen Nederlandse VN-jeep kijken naar een niet gegijzeld, dus kennelijk vrijwillig vastzittend Nederlands UNPROFOR-detachement.

Margaret Thatcher beschikte in dit opzicht over iets wat de huidige leiders van het Westen missen: zij kon nog onderscheid maken tussen goed en kwaad en zij had de moed van haar overtuiging.

7 december 1994