Verraad op de Balkan

Het einde van de weg

Vorige week voorspelde ik dat de ‘robuuste’ luchtaanval van de NAVO de Serviërs niet tot inbinden zou brengen, maar juist tot verheviging van de oorlogvoering en bedreiging van UNPROFOR. Sindsdien zijn de Serviërs de ‘safe area’ van Bihac binnengerukt, voorzover zij het gebied niet bombarderen met zwaar geschut en met vliegtuigen. De speldeprikjes van de NAVO hebben averechts gewerkt. Elke pretentie dat de Verenigde Naties (of op verzoek van de VN, de NAVO) de resoluties van de Veiligheidsraad over ‘beschermde gebieden’ en over het vliegverbod uitvoeren, is opgegeven.

De NAVO rinkelde even aan haar VN-kettingen en verklaarde alleen nog op te treden als haar vliegtuigen niet aan nodeloze risico's zouden worden blootgesteld. Dat houdt concreet in dat men om luchtsteun aan Bihac te geven, eerst de zes Servische bases met SAM-2-luchtafweerraketten in de buurt uit wil schakelen. Maar daar geeft UNPROFOR geen toestemming voor, want dat zou de Serviërs ertoe kunnen brengen UNPROFOR-troepen te gijzelen. Ook dat is inmiddels gebeurd; generaal Mladić verklaarde dat hij ze pas wil laten gaan als hij de vliegschema's van de NAVO-patrouilles krijgt toegefaxt.

Met deze onbeschaamde provocatie hoort er een eind te komen aan de bestaande Servië-politiek van de Verenigde Naties. Deze politiek, onder Brits-Franse leiding, is er nu meer dan twee jaar op gericht geweest een oneervolle en schandelijke deling van Bosnië tot stand te brengen, die de Servische veroveringen, moordpartijen en ‘etnische zuiveringen’ grotendeels zou vastleggen en legitimeren. In afwachting van die deling moest UNPROFOR, onpartijdig en neutraal, ‘humanitaire hulp’ aan de bevolking verzorgen.

De Brits-Franse politiek, gesteund door de Europese Unie en later overgenomen door de Contactgroep, was immoreel en politiek kortzichtig. Men kan nu constateren dat zij ook volslagen

[p. 138]

mislukt is. Er is geen vredesregeling gekomen, omdat de Serviërs tot nog toe elk compromis, hoezeer ook in hun voordeel, hebben afgewezen. Zij deden dit in de wetenschap dat er toch niet tegen hen zal worden opgetreden en dat elk nieuw ‘vredesplan’ verder in hun richting opschuift.

Na het verwerpen van het laatste, ‘onaantastbare’ plan van de Contactgroep is er niets tegen de weigeraars ondernomen. De landen van de Contactgroep praten alweer in alle ernst over nieuwe tegemoetkomingen aan de Serviërs, en dat niet terwijl, maar omdat de laatsten in het openbaar hun kont afvegen met alle eerdere afspraken, vredesplannen en resoluties van de Veiligheidsraad.

Het voornaamste argument om deze lijn door te zetten is de aanwezigheid van UNPROFOR in Bosnië-Hercegovina. Elk voorstel om niet opzij te gaan voor Servische schendingen van afspraken en resoluties werd (en wordt) gekist door de kwetsbaarheid van UNPROFOR voor Servische represailles op te roepen. Het logische einde van deze politiek maken wij nu mee: UNPROFOR is onmachtig om de ‘veilige gebieden’ te beschermen en pogingen om dat door middel van NAVO-luchtaanvallen wel te doen, worden door de commandanten van UNPROFOR verboden omdat ze de beschermers in gevaar brengen.

UNPROFOR houdt niet op te benadrukken dat zij geen partij is in deze oorlog. Wie probeert mensen te voeden en te beschermen is voor de partij voor wie het verdrijven en terroriseren van deze mensen nu juist het opperste oorlogsdoel vormt per definitie niet neutraal. Op deze fictie zijn alle commandanten van UNPROFOR in Bosnië - Morillon, Briquemont en nu ook Rose - stukgelopen. De man die nog geen jaar geleden de wapenstilstand in Sarajevo bewerkstelligde en om dat te vieren de band van de Coldstream Guards daar liet optreden, wordt nu als een lafaard, een pro-Serviër en een moderne Chamberlain afgeschilderd. De onmogelijke opdracht van UNPROFOR wordt aldus in het lot van zijn bevelhebbers gepersonifieerd.

Een evacuatie van UNPROFOR is een gecompliceerde militaire manoeuvre, die niet zonder steun van NAVO-gevechtseenheden kan worden uitgevoerd. Daarna ligt de weg vrij om het Bosnische regeringsleger uit te rusten met zware wapens en Bosnië eindelijk niet langer het recht te ontzeggen zichzelf te verdedigen.

[p. 139]

Dan is het ook mogelijk de Serviërs voor het eerst een serieus ultimatum te stellen, dat bij niet-inwilliging door echte luchtaanvallen kan worden gevolgd. Een dergelijke politiek is echter alleen mogelijk als de Verenigde Staten daartoe het voortouw nemen. En ook dan is zij niet zonder risico's en gevaren.

Zo'n politiek stelt echter de verhoudingen duidelijk: het gaat in Bosnië om een Servische veroveringsoorlog tegen een erkende lidstaat van de Verenigde Naties, die krachtens het Handvest van de volkerenorganisatie niet alleen zichzelf mag verdedigen, maar daarbij ook aanspraak kan maken op steun van anderen.

Het alternatief is nu lang genoeg geprobeerd. Het ‘vredesproces’ onder Brits-Franse regie heeft noch miljoenen ontheemden, noch de dood van tweehonderdduizend burgers voorkomen en evenmin een eind aan de gevechten gemaakt. Het biedt geen enkel uitzicht op een regeling, zelfs niet op een schandelijke.

Het heeft niet alleen de geloofwaardigheid van de Europese Unie, de Verenigde Naties en de NAVO op een niet eerder gekende wijze aangetast, maar het bedreigt nu hun bestaan. Deze weg moet worden verlaten.

30 november 1994