Verraad op de Balkan

Klein-Servië?

Wat heeft het ‘parlement’ van de Bosnische Serviërs eigenlijk tegen het plan Vance-Owen? Waarom hebben deze volksvertegenwoordigers er niet mee ingestemd? Op papier hadden zij zich dan verplicht een deel van het veroverde gebied te ontruimen. Verplicht! Vastgelegd op papier! Volgens de logica van deze oorlog had er weer een geheel nieuw plan bedacht moeten worden, en tenminste zeven resoluties van de Veiligheidsraad opgesteld en aangenomen, voordat zelfs maar over het nakomen van die verplichting gesproken zou kunnen worden.

Toch tekende het ‘parlement’ niet. Daarmee kreeg het een veel geduchter tegenstander over zich heen dan de Verenigde Naties, de Europese Unie of de Verenigde Staten: Slobodan Milošević. Deze maakte bekend onmiddellijk een eind te zullen maken aan alle steun die hij de Bosnische Serviërs verschafte, wat des te

[p. 73]

opmerkelijker was omdat tot dan toe Klein-Joegoslavië uit alle macht ontkende ook maar iets van hulp te verlenen aan dit gezelschap. De roverhoofdmannen van de andere kant van de Drina mogen nu niet meer naar hun luxe suites in Belgrado, en de Klein-Joegoslavische media schreeuwen opeens moord en brand over het opblazen van moskeeën in Banja Luka. Plotseling blijkt de eenheid van de Serviërs een mythe, en is de aloude tegenstelling tussen de ‘precani’ en ‘srbijanci’, dat wil zeggen tussen de Serviërs buiten en binnen het oude koninkrijk Servië, van meer belang dan de veronderstelde Groot-Servische eenheid.

Algemeen wordt aangenomen dat twee factoren Milošević ertoe gebracht hebben het plan Vance-Owen te accepteren: de sancties en vooral de dreiging van de Verenigde Staten om militair in te grijpen. Als dit waar is, is dit een gegeven waar niet lang genoeg over kan worden nagedacht. Twee jaar lang hebben de grote mogendheden, de Europese Gemeenschap en de Verenigde Naties steeds maar weer ongevraagd om het hardst geroepen dat er geen sprake kon zijn van militair ingrijpen in het voormalige Joegoslavië. Twee jaar lang zijn er in de Veiligheidsraad resoluties aangenomen met het oogmerk de voornaamste boosdoener economisch te isoleren en te treffen, zonder dat de daartoe strekkende maatregelen zijn uitgevoerd. Die inspanningen hebben dan ook tot niets geleid. Integendeel: deze politiek is er in feite op neer gekomen dat elke maand opnieuw een internationale vrijbrief werd afgegeven om met het plunderen, roven, verjagen, verkrachten, martelen en moorden door te gaan.

De weigering van het Bosnisch-Servische ‘parlement’ had opgevat moeten worden als het einde van het nu al maandenlang durende getraineer aan de onderhandelingstafel. Maar dat is niet gebeurd. Geschrokken van de eigen flinkheid wist de internationale gemeenschap niet hoe gauw ze moest capituleren voor de volgende vertragingsmanoeuvre: een ‘referendum’ onder de Bosnische Serviërs over het vredesplan. Over het democratisch gehalte van zo'n ‘volksstemming’ in een gebied dat ‘etnisch gezuiverd’ is, kan men zich geen vreugdevolle voorstelling maken.

Daarmee is het politieke initiatief alweer verloren en ligt dat nu in handen van Milošević. Diens voorstel om in plaats van het ‘referendum’ een gezamenlijke zitting van alle Servische parlementen zich uit te laten spreken over het plan-Vance-Owen

[p. 74]

is van een adembenemende brutaliteit. Het zou dan gaan om het Servische parlement, gekozen door een bevolking die blijkens opiniepeilingen keurig in de pas van de regeringsmedia marcheert; het ‘parlement’ van Krajina, het door ‘precani’ Serviërs bezette deel van Kroatië, dat door Milošević werd vervangen toen het vorige parlement hem niet wilde volgen; en het ‘parlement’ van de Bosnische Serviërs. Waarom het parlement van Montenegro ook nog mee zou doen is raadselachtig, want Montenegrijnen zijn strikt genomen geen Serviërs. Terwijl de staatslieden van Europa wel bijna huilen van opluchting omdat ze dankzij Milošević alweer niks hoeven te doen, maakt de laatste met deze manoeuvre duidelijk dat er geen sprake van is dat Groot-Servië als doel is opgegeven.

De oorlog in voormalig Joegoslavië is er tot nu toe een geweest van voldongen feiten, en niets wijst erop dat daar verandering in komt. Voor sommigen moet dit een leerzaam schouwspel zijn: het zou mij niets verbazen als Saddam Hoessein - die zijn MIGs weer kan laten vliegen dankzij de levering van reserve-onderdelen door Klein-Joegoslavië - binnenkort in Koerdistan ook eens voor een ‘voldongen feit’ zorgt. Langzamerhand wordt het duidelijk wat je je wel niet allemaal kan permitteren in de nieuwe wereldorde.

12 mei 1993