meenteraadsleden kunnen nog zo hun best doen, als er geen behoorlijke openbaarheid is waarin hun doen en laten gerapporteerd en kritisch gevolgd wordt, telt het voor de burger niet. Hij heeft er geen weet van. Lokale politiek is het stiefkindje van de journalistiek. Ook bij lokale kranten is de aandacht ervoor veel kleiner dan voor de landelijke politiek. Bovendien is meestal sprake van één plaatselijke krant, die door zijn monopoliepositie niet wordt geprikkeld tot grootse inspanningen bij de verslaggeving van de gemeentepolitiek.
Wie deze twee grondfouten kent, zal veel van het gejammer dat regelmatig opklinkt over de kwaliteit van de lokale politiek relativeren. Hij zal ook kritisch zijn gestemd over de oplossingen die worden aangedragen om de lokale democratie te verbeteren. In het genoemde onderzoek heet een van de oplossingen: ‘de gekozen burgemeester’; en partijleider Kok van de PvdA hield zaterdag een pleidooi voor hetzelfde.
Invoering van een rechtstreeks gekozen burgemeester zou een volstrekte breuk betekenen met de Nederlandse politieke cultuur. Die is al eeuwen gebaseerd op colleges en collegialiteit; wat sinds de invoering van de democratie neerkomt op de heerschappij van politieke partijen. Zij maken uit wie er gekozen en benoemd worden. Ik zeg niet dat dit het mooiste democratische stelsel ter wereld is, maar wel dat invoering van een gekozen burgemeester alleen maar zin heeft als men dit stelsel verandert. Anders zou men in de gemeente een idiote en onwerkbare situatie verkrijgen. Aan de ene kant is er een gemeenteraad, waarvan de leden rechtstreeks gekozen zijn uit de lijsten die politieke partijen de kiezers hebben voorgelegd. Aan de andere kant is er een rechtstreeks gekozen burgemeester die op dit moment nog steeds wettelijke taken en bevoegdheden heeft waarover hij aan de gemeenteraad geen verantwoording schuldig is. En omdat hij niet door de raad is gekozen, kan hij daaraan moeilijk politiek verantwoording schuldig zijn: zijn mandaat heeft hij immers van de kiezers. Maar die kunnen tussentijds geen motie van afkeuring of wantrouwen indienen.
Een gekozen burgemeester zou al met al een staatkundig monstrum zijn. Nog afgezien van het feit dat niet valt in te zien op welke manier het instituut van de gekozen burgemeester de kwaliteit van de lokale democratie zou verbeteren. Wil men af van de benoemde burgemeester, dan is er een simpele oplossing: schaf het burgemeestersambt af, met zijn eigen verantwoordelijkheden voor openbare orde, krankzinnigheidsverklaringen en brandweer. De gemeente wordt dan gewoon bestuurd door een college van wethouders. Maar
Auteursrechtelijk beschermd