topmanagers schaarste, wat resulteert in de stijging van de topsalarissen in Nederland. Uiteindelijk zou een evenwichtstoestand ontstaan, waarbij er geen sprake meer is van niveauverschillen tussen Nederland en het buitenland. Zo werkt de markt! De zogenaamde ‘marktconforme’ beloning belemmert marktwerking en is een vorm van concurrentievervalsing. Geen wonder dat juist Bolkestein, in de eu belast met marktwerking, hiertegen de vinger heeft geheven.
De tweede verklaring is afkomstig uit de klassieke economische theorie. Daarin is het inkomen van de ondernemer in de eerste plaats een beloning voor de wijze waarop hij de productiefactoren arbeid en kapitaal op een originele en succesvolle wijze heeft weten te combineren. In de tweede plaats is het echter ook een verzekeringspremie voor het risico dat hij en zijn onderneming in een onvoorspelbare wereld lopen. Maar de topmanagers waar wij het over hebben, zijn helemaal geen ondernemers in de klassieke zin van het woord. Het zijn een soort ambtenaren buiten de publieke sector, die meestal geen weet hebben van de productieprocessen in hun onderneming. Risico lopen zij al helemaal niet, want als zij falen worden zij beloond met een gouden handdruk die des te groter is naarmate hun inkomens hoger waren.
De derde verklaring voor de hoge inkomens van topmanagers is dat zij daardoor hun talenten geheel en al aan het welvaren van hun bedrijf zullen besteden, en door de aandelen en opties op aandelen die een belangrijk element in hun beloning vormen, een rechtstreeks belang hebben bij het wel en wee ervan. Want in het moderne kapitalisme wordt van de topmanager geëist dat hij zich met hart en ziel aan de onderneming bindt. Een Nederlandse topbankier zag enkele jaren geleden zijn toetreden tot de raad van bestuur van een Amerikaanse bank in rook opgaan, toen hij bij een laatste gesprek vertelde graag romans te lezen. Hij had dus tijd over voor andere dingen, zo vond de sollicitatiecommissie.
Ook deze verklaring deugt niet. Dat werd een paar weken geleden treffend gedemonstreerd bij het proces wegens voorkennis tegen Cor Boonstra, de voormalige president-directeur van Philips. In die functie ontving hij een van de hoogste inkomens in Nederland om zich volledig aan het leiden van de elektronicagigant te kunnen wijden. Bij dit proces kwam echter aan het licht dat Boonstra tussen 1995 en 2000 alleen al via abn Amro in Utrecht privé meer dan 800 transacties op de beurs deed en dat hij gemiddeld drie keer per week effecten kocht of verkocht. In plaats van tevreden te zijn met zijn reusachtige salaris, speculeerde Boonstra in de tijd van het bedrijf