Geschriften van een intellectuele glazenwasser

De draagbare Tromp

[p. 289]

Brief aan Ayaan

3 november 2002

Beste Ayaan,

Na ons gesprek van donderdagavond merk ik dat het onderwerp mij niet los laat. Gister ben ik op en neer naar Friesland geweest om mijn schip uit het water te laten halen, en dacht in de auto en in het schip eigenlijk aan niets anders.

Nog sterker dan ik het je donderdag al zei meen ik dat je besluit slecht is voor de PvdA, voor de vvd en voor jezelf.

Het gaat me nu om jou. Ik weet niet of je beseft waartoe je besloten hebt en wat daarvan de waarschijnlijke consequenties zijn. In de eerste plaats moet je je afvragen of je de kosten van het Kamerlidmaatschap wel wilt en kunt opbrengen. Het betekent dat je je moet schikken in een gezelschap dat niet bestaat uit mensen die elkaar vooral de ruimte gunnen. Je zult vermoedelijk nog met spijt terug kijken op de politieke en intellectuele ruimte die je in de wbs genoot. Heb je jezelf ervan overtuigd dat je in zo'n verband kunt en wilt opereren en ben je dar zeker van? Zoals ik je ken, betwijfel ik het, ook al omdat je op dit terrein nu juist niet bewezen hebt thuis te zijn. (Mijn opmerkingen zouden ook gelden voor een lidmaatschap van de PvdA-fractie, of welke ander partij ook.)

In de tweede plaats weet ik niet of je je wel voldoende realiseert dat je in de vvd lang niet door iedereen met open armen wordt ontvangen. Dat Zalm en Kroes buiten de fractie om verordonneren dat iemand uit de PvdA op een verkiesbare plaats komt te staan en van tevoren een woordvoerderschap is toebedeeld, heeft al kwaad bloed gezet - dat niet eens helemaal in het geniep is gebleven. Je geloofwaardigheid wordt al openlijk in twijfel getrokken, vanzelfsprekend ook omdat je in een toch al geslonken fractie anderen verdringt.

In de derde plaats moet je beseffen dat het lidmaatschap van de fractie van een politieke partij niet vooral inhoudt dat je een podium voor jouw agenda hebt verkregen. Opereren in een fractie betekent geven en nemen, iets waartoe je, zolang ik je ken, niet erg geneigd bent. Dat baseer ik ook op je openbare verklaringen over je afscheid van de PvdA, want die maken mij duidelijk dat je veel te hoge verwachtingen hebt van wat je politiek kunt bereiken. Geloof maar dat ik weet waarover ik het heb, als iemand die heeft gezien hoe lang zijn

[p. 290]

kritiek erover deed om overgenomen te worden. Wat dat betreft heb ik met verbazing en bewondering gezien hoe snel jij erin geslaagd bent in de PvdA de politieke agenda op het gebied van de emancipatie van vrouwen uit islamitische culturen te bepalen. Je hebt een ruimte gekregen die in mijn ervaring nogal uniek is, en ik vind de argumenten die je aanvoert om de PvdA voor de vvd te verruilen dan ook alleen begrijpelijk vanuit een ongeduld dat bij jou leeft maar dat doodgewoon te groot is. Dat zul je bij de vvd pas goed merken. (Maar dat zou je ook bij de PvdA of bij elke andere partij onder ogen moeten zien.)

Je moet, om nog eens verder te gaan, niet Kamerlid voor welke partij dan ook worden voor een eigen programma. Als Kamerlid sta je voor je partij, en dat betekent onherroepelijk concessies voor wat jij voorstaat en instemmen met waar je tegen bent. Je positie wordt niet versterkt door de afwezigheid van een eigen machtsbasis in de vvd en je afhankelijkheid van de partijleiding, althans Zalm (Neelie heeft geen functie, voor zover ik weet.) Je plaats op de lijst wordt te zijner tijd bepaald door de ledenvergadering van de vvd. Een verkiesbare plaats zal dat wel opleveren, maar je zult een omstreden figuur blijven. Nu al word je als opportunist en baantjesjager afgeschilderd - onder andere in De Telegraaf.

Bedenk ook dat je als Kamerlid van de vvd alleen nog maar gezien wordt als partijpoliticus en dat het prestige dat je aan het opbouwen was als deskundige - het wetenschappelijk bureau van de PvdA is toch, dat weet je ook wel, iets heel anders dan een paard in partijpolitiek gareel - plaatsmaakt voor het verwijt van partijpolitiek.

Als ik je goed begrijp is ongeduld de voornaamste reden waarom je de wbs en de PvdA vaarwel hebt gezegd. Maar datzelfde ongeduld komt je slecht te stade in de vvd-fractie - die toch al een reputatie heeft leden van allochtone herkomst met evenveel fanfare binnen te halen als met stille trom af te voeren (Remak, Cherribi).

Ik schrijf dit omdat ik met jou begaan ben en je bewonder om wie je bent en je steun in wat je wilt - dat doet het mij ook grotendeels vergeven dat je wel erg onzorgvuldig bent omgegaan met mensen als Paul en Ruud, die toch niet in de krant hadden moeten lezen waartoe je besloten hebt. Je weet ook dat ik lid, maar vaak geen sympathisant van de PvdA ben. Maar ik ben nu nog meer dan donderdagavond bezorgd dat je, zowel in politiek als in persoonlijk opzicht, een desastreuze beslissing gaat nemen, die de rest van je leven gaat bepalen.

[p. 291]

Ik mag je graag, ik ben het eens met waar je voor staat, maar juist daarom moet je dit goed lezen en tot je door laten dringen.

Hartelijks

Bart

Brief uit het persoonlijk archief, 3 november 2002.