Bush en Blair en het veld van eer

[p. 174]

Vijf jaar na dato

Vijf jaar geleden hadden de aanvallen op de Twin Towers en het Pentagon plaats. De Amerikaanse president George W. Bush riep daarop ‘de oorlog tegen het terrorisme’ uit. Dat was, zoals ik toen al schreef, een verkeerde definitie van de situatie. Het ging hier niet om een oorlog, maar om misdaden. Door deze als ‘oorlog’ te bestempelen, kregen Osama bin Laden en zijn organisatie het gewicht dat zij wilden.

Daarop volgde de oorlog tegen het talibanregime in Afghanistan. Strategisch was deze een mislukking. De taliban werd niet werkelijk verslagen en Bin Laden niet uitgeschakeld, zodat hij kon uitgroeien tot een legendarische figuur die selfmade islamitische terroristen in de rest van de wereld inspireerde. In de termen van de Pruisische strateeg Carl von Clausewitz kozen de Amerikanen het verkeerde zwaartepunt: de verovering van Kaboel en de grote steden, in plaats van Osama bin Laden.

Het pacificeren van Afghanistan had een grote Amerikaanse inspanning gevergd. Maar president Bush maakte zijn derde strategische blunder. Hij viel onder volkomen valse voorwendsels Irak aan, een derderangsstaat met een dictatoriaal regime op zijn laatste benen dat niets met de aanslagen van 11 september van doen had. Ook hier koos de Bush-regering het verkeerde zwaartepunt. Gedacht werd dat de val van Saddam Hoessein en de verovering van Bagdad zouden volstaan om van Irak een democratie te maken. De rest van het Midden-Oosten zou dan wel volgen.

In plaats daarvan ontstond in Irak een steeds breder en geweld-

[p. 175]

dadiger verzet tegen de Amerikaanse ‘bevrijders’ en ontwikkelde zich er een burgeroorlog. De bezetting van Irak, de wijze waarop de Verenigde Staten daar huishielden en de behandeling van verdachten in gevangenissen als Guantánamo Bay motiveerden talloze nieuwe islamitische terroristen.

De vierde strategische blunder bestond eruit allerlei groeperingen, van Tsjetsjeense rebellen tot Pakistaanse ijveraars die met bommen Kasjmir willen ‘bevrijden’, over één kam te scheren, als onderdelen van één wereldwijde organisatie. Geen wonder dat Bin Laden in video-optredens opriep de herverkiezing van Bush te bevorderen.

Kortom: de ‘oorlog tegen het terrorisme’ werkt averechts en heeft het islamitisch terrorisme alleen maar versterkt. Dit is des te betreurenswaardiger, omdat de bestrijding van dit terrorisme als misdaad, op het niveau van politie en inlichtingendiensten, wel degelijk succesvol is. Hoewel ook hier grove fouten zijn gemaakt. Eén daarvan is het samenvoegen van alle Amerikaanse inlichtingendiensten en federale politie in één immens ministerie van Veiligheid.

Hoe heeft het zover kunnen komen? Het begint met een onbekwame Amerikaanse president die zich omringt met jaknikkers. Op die verkeerde definitie, ‘oorlog tegen terrorisme’, hebben zij een beleid gebaseerd dat losstaat van de werkelijkheid. Zo'n opvatting menen zij zich te kunnen permitteren, omdat het machtigste land de realiteit naar zijn hand kan zetten. Vandaar dat de president en zijn Nationale Veiligheidsadviseur, Condoleezza Rice, nooit het rapport van de inlichtingendiensten hebben gelezen over de veronderstelde Iraakse massavernietigingswapens waarop de oorlog tegen dat land was gebaseerd. Vandaar dat leunstoelgeneraals zonder benul van Irak, zoals Donald Rumsfeld en Paul Wolfowitz, verordonneerden dat er niets hoefde te worden geregeld om na de overwinning rust en orde in Irak te verzekeren.

Op het vlak van de uitvoering wordt deze politiek gekenmerkt door een verbijsterende incompetentie. Voor de ‘wederopbouw’ van Irak is door Washington meer uitgetrokken dan voor de hele Marshallhulp is gedaan. Maar zelfs de elektriciteitsvoorziening in Bagdad heeft nog geen vooroorlogs niveau. Deze incompetentie heeft

[p. 176]

onmiskenbare oorzaken: vriendjespolitiek en corruptie. De anti-overheidsideologie van de Republikeinen heeft ertoe geleid dat op belangrijke posten deskundige functionarissen zijn vervangen door politieke vertrouwelingen zonder enige kwalificatie. En overheidstaken zijn uitbesteed aan bevriende ondernemingen.

De ‘oorlog tegen het terrorisme’ volgens dit stramien is uitzichtloos. Wordt het niet tijd dat Nederland zich eens afvraagt waarom het daar zo nodig aan mee moet doen? Nog steeds maken de regeringspartijen een openbaar debat onmogelijk over de grond waarop het eerste kabinet-Balkenende de oorlog tegen Irak steunde. In hun ontwerpverkiezingsprogramma's zwijgen de CDA en VVD hierover. Aan verantwoording aan de kiezers hebben zij kennelijk een broertje dood.

9 september 2006