Samle fersen (= Verzamelde gedichten)

(1981)–Pieter Jelles Troelstra– rechtenstatus


Hetsjemuoi Hetsjemuoi wie sechstich jier, - 't Jongste wie der ôf! - Ronflich 't fel en griis it hier, En dêrby wat dôf; Doe't hja faam wie, jong en derten, Hien' de frijers har fergetten. 't Kin al mâl, sei jamk ús heit, En dat 's siker wier! Hetsjemuoi waard jit de breid: Breid fan sechstich jier, En hja boaske, kin 'k fertelle, Mei in âlde widner, Jelle. Bodzjend strample er oer it paad, Gammel, âld en stiif; Doe't er sa krebintich waard, Tocht er om in wiif: Want hy koe him net mear warre; En in faam - dat mocht net barre! 't Wie in moaie simmerjûn; Hetsje skymre wat, Lykme allinnich; op 'e grûn Sliepte in skiere kat; Oer de griene fjilden trille 't Lêste sinneljocht fol wille. Hetsjemuoi, de hannen gear, Seach ta 't finster út; En de tank oan God de Hear Blonk har d' eagen út;
[pagina 118]
En de strielen fan de sinne Dûnsen, boartene om har hinne. Dêr kaam Jelle-om oan 'e doar; Hja rekke út 'e sûs. Heal ferbjustre kaam hja foar; Hy gyng yn 'e hûs. Gau wien' kopke en pantsje helle, En dêr siet ús âlde Jelle. Deales wurk; syn mûledoar Siet mar fêst op 't slot; 't Hege wurd dat siet der foar; Mar it waard net flot. Doe't er op syn dree wer rekke, Sei er: ‘'k Woe jo efkes sprekke. Jo en ik, wy wurde al âld, 't Rint nei 't alderlêst; Ja, sa giet it yn de wrâld, En dat is ek bêst. Mar, foar't wy oan d' ein ta reitsje, Kinn' wy 't ús jit nochlik meitsje. 'k Heukerje sa'n tweintich jier Al allinnich om; Mar dat wurdt my no te swier, 'k Ha 't soms neat te rom. Gau bin 'k wurch en ôf; want wrammels, 'k Stean net fêst mear op myn skammels. En it libben, dat jo ha, Is ek alles net! Dêrom - 't liket mâl - mar ja, 't Moat my no fan 't hert: Lit ús, foar't w' alhiel ferslite, Jit de fodden by ‘noar smite!’ Doe wie 't stil in amerij; Fier oer greide en bou
[pagina 119]
Sonk de sinne yn 't westen wei, 't Swurk wie suver blau. Hetsjemuoi, waans eagen blonken, Like yn al dy pracht fersonken. No, dat duorre dêr sa wat; Mar op 't lêst sei hja: ‘'t Komt sa hommels my oer 't mad; 'k Moat betinktiid ha.’ ‘Dat is bêst’, sei Jelle-omme, ‘Sil 'k dan moarn mar wer ris komme?’ Dat wie goed; en Jelle fuort: 't Waard him dêr te near; Want in hammerke yn syn hert Sloech him wakker sear. ‘Moat dat sloof’, klonk 't yn syn herte, ‘Diel habbe oan dyn soarch en smerte?’ Gau is no de lampe al op Yn de lytse went; Hetsje slacht de bibel op, 't Nije testamint, Dat de bêste minske ús earen Neiliet om der út te learen. Hin, 't âld minske blêdet om Yn dat hillich Wurd: En hja lêst, en 't wurdt har rom, 't Tsjuster wurdt teskuord; ‘Leafde’, lêst se, ‘is 't heechste en bêste, Leafde is 't earste en 't alderlêste!’ - Wippe 'r ingels yn 'e flecht Efkes by har oan? Pronkje s' âlde Hetsjen op Mei in himelkroan? Strielen struie s' om har hinne, Ljocht, sa suver as de sinne! -
[pagina 120]
‘Tank, o Hear!’, seit hja op 't lêst, ‘'k Sil myn bêst wol dwaan, Om him by syn soarch en lêst Leafde en treast te jaan; 'k Sil yn 't goeddwaan nea net rêste: Leafde is ommers 't heechste en bêste!’ D' oare jûns: ‘Dêr wie 'k al wer’, Sei âld Jelle-om: 'no, 'k Soe my goed betinke, hear! 't Bêste is fan my ou. Woll' jo mei my oer de planke? Mannichien hie daalk betanke.’ Glimkjend sei hja: ‘'k Nim it oan; 'k Bin dat libben ba Op my sels; wy kinne 't skoan Mei ús beiden ha. ‘“Wy kinn' 't wol tegearre fine,” Sei de kreuple jin de bline.’ Doe't dit nijs bekend waard, sjoch, Lyk as diggelfjoer Fleach it tel de buorren troch, Mannich gobbe d'r oer; En de wyfkes, jonge en âlde, Koen' de mûle 'r net fan hâlde. No, hja trouden yn 't lêst fan 't jier, 't Fjild wie wyt en kâld, Mar de sinne ljochte blier Oer dy keale wrâld: Sa barnde ek yn Hetsje' siele 'n Hearlik ljocht mei súvre strielen. Hetsje' húske kamen s' yn, 't Oare waard ferkoft. Earst gyng 't wakker foar de wyn, En dat duorre in skoft;
[pagina 121]
En, wie Jelle-om soms seurich, Hetsje makke 'm wol wer fleurich. Mar de simmer wie yn d' ein, Hjerstwyn skuorde oer 't lân. Unwaarsbuoien, stoarm en rein Hied er yn de hân. Jelle siik; de minsken seien: ‘No begjint foar Hetsje 't lijen.’ Sûnt dy tiid hat d' âlde man Nea net sûn wer west; D' ein wie fan syn lijen wei, Hetsje hie nin rêst. Mar al mocht hja skrippe en skuorre Jelle-om grynde en graude en gnoarre. D' âlde bodder waard sa koart As in hiemhûn; stiif, Stymsk en noartich; 't wie in lot Foar syn warber wiif. Mar hja bleau der fleurich ûnder, Sûn en sterk; it wie in wûnder! 't Waard al minder: tweintich kear Rôp er op in dei: ‘Hetsje, 'k lis my wer sa sear! Gean net by my wei!’ Tweintich kear kaam 't âlde minske, En ferlei him, sa't er winske. Drankjes koed er net mear ha; 't Holp dochs ek nin bean. Hetsje, dat getsjirm al ba, Liet dat guod mar stean. En hja sei: ‘Foar jo is 't bêste Drankje: in steech geduld en rêste. Jo ha dochs net om 'e nocht Libbe op dizze wrâld?
[pagina 122]
't Hat jo dochs wat fierder brocht? - Wurdt in minske âld, O, dan kin er wol tefreden Wêze yn ûnk en swierrichheden. 't Skipke sylt yn 't earst sa blier Dryst de wrâldsee yn; Alles liket fleur en tier, 't Is in bêste wyn! Komme 'r letter swiere buoien, O, dat 's earst in hopen lijen. Njonkelytsen wurdt dat oars: Fêster wurdt de hân, Dy't it roer fan 't skipke hâldt; Krasser is 't ferstân. Hurder mei' de stoarmen wurde, Stjurman kin 't no hiel wol hurde. As er dan de lêste igg' Freonlik gloarjen sjocht, En syn reize oer libbens see Koarts al is folbrocht, Soed er dan jit grine en kleie Omt sa wyld de weagen jeie?’ De earme bodder seach har oan: ‘Jou my dochs dyn hân; Hetsje, wiif, wy habbe 't skoan Mei ús beiden hân. Do fersoargest my yn 't lijen, Sûnder ea dy sels te mijen. Freonlik sintsje fan myn jûn, Moantsje fan myn nacht, 'k Hab yn dy in herte fûn, Dat fol leafde slacht. Bêste siel, do heste wakker Skript en wrot foar d' earme stakker!
[pagina 123]
'k Wie yn 't lêst wat al te hurd, Al te koart jin dy; 'k Sei sa mannich noartich wurd... O, ferjou it my!’ Hetsje, dy't oan 't kriten rekke, Sei: ‘Dêr moatsto net fan sprekke.’ Neier kaam de dea, en song Fan in lân fol nju; Alles, wêr syn herte oan hong, Fûn er dêr sa rju. Stjerrend drôge er fan in libben Sûnder leed, mei al syn sibben. Sa fergiet de hope nea Yn it minskehert; Sels yn 't kampjen mei de dea Stjert dy hope net. Moat hja dizze wrâld ferlitte, Oer it grêf, dêr bloeit hja jitte. O, in dream is 't libben dôch, En in dream de dea; Dreamend is me hjir in tôch, Dreamend giet me dea. Alde dreamen mei' ferstowe, Ivich sil me nije bouwe. 't Is wer simmer, 't is wer jûn. Foar it finster sit Hetsjemuoi; 't is stil yn 't rûn; Hiel natoere bidt. Dauwe dampet fan de greiden, Fûgels tsjotterje yn de reiden. Fier oer 't fjild sjocht, waarm en rea, 't Sinke Hetsjen oan; 't Kleed fan dauwe om 'e lea, Op 'e holle in kroan. 't Slûge sintsje bûcht it holke, en Winkt har ta út gouden wolken.
[pagina 124]
‘'k Bin sa slieprich, 'k jou my del Yn it koele bêd; 'k Bin sa wurch fan 't deiske wurk, 'k Bin it reizgjen sêd. Swiete slomme sil ik smeitsje, Dreamen sille my fermeitsje! Hasto ek nin sin oan rêst? Kom, o kom dan, ju! Libben is it selde as lêst, Rêst it selde as nju. Soesto, âlde, jitte weitsje? Sliep, wy wolle wille smeitsje!’ Hetsje glimket, o sa blier; Oer har ronflich fel Ljochtet sinneskyn fol tier... D' holle falt foardel. D' eagen ta foar d' iivge slomme... Súntsjes-súntsjes... ‘Ja, 'k sil komme!’... Yn it smoute bêd der see Krûpt de sinne wei; Hiel natoere leit yn free Nei de swiere dei. Golle frede is ek te lêzen Yn de loaits fan Hetsje' wêzen. Doe't me kaam de oare dei Fûn me Hetsje dea; ‘Hearink, Hetsjemuoi is wei!’ Sei men yn it gea. Nei't hja har nei 't hôf ta brochten, Wien' der gjin, dy't oan har tochten... Mar do libbest yn myn liet, Libbest yn myn hert! Oaren stypje yn leed en striid, Wie dyn hege wet;
[pagina 125]
aant. Om dy selme tochtst it lêste... Leafde wie dy 't heechste en bêste! Mannichien poft op syn jild, Oaren op ferstân; Oaren siikje in hege steat, Ynfloed yn it lân. Wêr binn', dy't oan Hetsje lykje?... Riken, learden, grutten - SYKJE!

Vorige Volgende

Hetsjemuoi